The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследований: почва, растительность, фауна территорий аварийного падения МБР РС-20 «Днепр» в 2006 г в Кармакшинском районе Кызылординской области.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны: топырақ, өсімдіктер және 2006 жылы Қызылорда облысының Қармақшы ауданында РС-20 "Днепр" құрлықаралық баллистикалық зымыранының апатты құлауы әсер еткен аумақтағы фауна.

Aim of work (in Russian) : Цель: Оценить последствия аварийного падения ракетоносителя РС-20 «Днепр» для объектов окружающей среды и генетического статуса индикаторных объектов флоры и фауны на прилегающей территории. Определить экологическое состояние этих территорий, для безопасного их возвращения в хозяйственный оборот и рационального природопользования.

Aim of work (in Kazakh) : Мақсаты: Қоршаған орта нысандарына және зерттелген аумақтағы флора мен фаунаның индикаторлық объектілерінің генетикалық жағдайына РС-20 "Днепр" зымыран тасығышының апатты құлауының салдарын бағалау. Бұл аумақтарды шаруашылық айналымына қауіпсіз қайтару және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану үшін олардың экологиялық жағдайын анықтау.

Методы исследования (на русском) : Методы: зоологические, ботанические, морфо-функциональных исследований, цитогенетические, молекулярно-генетические, статистические.

Методы исследования (на казахском) : Әдістер: зоологиялық, ботаникалық, морфо-функционалды зерттеулер, цитогенетикалық, молекулалық-генетикалық және статистикалық әдістер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Получены основные эколого-фаунистические данные по комплексной оценке современного состояния объектов окружающей среды на участках аварийного падения МБР РС-20 в 2006 г. Тестирование проб почв взятых на месте аварии ракетоносителя Днепр и прилегающих территориях с использованием двух тест-систем показал достоверно повышенный уровень генотоксичности пробпо сравнению с внутренним и внешним контролем. Совокупность полученных сведений по встречаемости, успешности размножения индикаторных животных и их морфофенетический анализ позволяет говорить об относительно благополучном состоянии исследуемых популяций пресмыкающихся, их высоком адаптационном потенциале и наличии компенсаторных механизмов. Тем не менее, цитогенетический анализ исследуемых популяций ящурок и мышевидных грызунов показал статистически значимое увеличение частоты микроядер и цитологических нарушений в эритроцитах периферической крови индикаторных животных, обитающих на этих территориях. На месте аварии РН выявлено 11 видов индикаторных растений из 197, зарегистрированных на прилегающих территориях, зарегистрирована тенденция к восстановлению первоначальной флоры. Анализ активации экспрессии стрессорных белков (HSPs, USP_PHOS32-like1, SRP_ NST1-like1, USP_PHOS34-like2) в индикаторном растении (пшеница Акмола-2) в модельном эксперименте (гептил) и образцов почв, из аварийных зон, показало, что эти белки можно использовать в качестве индикаторов при мониторинге территорий, загрязненных гептилом.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2006 жылы РС-20 құрлықаралық баллистикалық зымыранының құлау орындарында қоршаған орта нысандарының қазіргі жағдайын кешенді бағалау бойынша негізгі экологиялық және фаунистикалық деректер алынды. "Днепр" зымыран тасығышының апат болған жерінен және оған жақын аумақтардан алынған топырақ үлгілерін екі тест-жүйе арқылы сынау ішкі және сыртқы бақылаумен салыстырғанда генотоксикалық деңгейдің айтарлықтай жоғары екенін көрсетті. Индикаторлық жануарлардың таралуы, көбеюінің сәттілігі және олардың морфо-фенетикалық талдауы зерттелген жорғалаушылар популяцияларының салыстырмалы түрде қолайлы жағдайын, олардың жоғары бейімделу әлеуетін және компенсациялық механизмдердің бар екенін көрсетеді. Дегенмен, зерттелген кесіртке мен тышқан тәрізді кеміргіш популяцияларының цитогенетикалық талдауы бұл аумақтарда тіршілік ететін индикаторлық жануарлардың шеткері қанындағы эритроциттерде микроядрлардың және цитологиялық бұзылулардың жиілігінің статистикалық тұрғыдан маңызды түрде өскенін анықтады. Апат орнында 197 тіркелген өсімдік түрінен 11 индикаторлық өсімдік түрі анықталды, бастапқы флораны қалпына келтіру тенденциясы байқалды. Акмола-2 бидайының индикаторлық өсімдігінде (гептил модельдік тәжірибесінде) және апаттық аймақтардағы топырақ үлгілерінде стресс ақуыздарының (HSPs, USP_PHOS32-like1, SRP_NST1-like1, USP_PHOS34-like2) экспрессиясын активациялау көрсеткендей, бұл ақуыздарды гептилмен ластанған аумақтарды бақылау кезінде индикатор ретінде қолдануға болады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : жоқ

Level of implementation (in Russian) : нет

Level of implementation (in Kazakh) : жоқ

Efficiency (in Russian) : Даны рекомендации о проведении рекультивационых работ по восстановлению почвенно-растительного покрова на месте аварии РН Днепр в 2006 году для сохранения элементов фауны региона.

Efficiency (in Kazakh) : 2006 жылы "Днепр" зымыран тасығышының апаттық құлау орнына топырақ пен өсімдік жамылғысын қалпына келтіру және аймақтың фаунасын сақтау мақсатында рекультивациялық жұмыстарды жүргізу бойынша ұсыныстар берілді.

Field of application (in Russian) : Область применения – уполномоченные, природоохранные и неправительственные организации, а также научные и образовательные учреждения.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы: уәкілетті, табиғатты қорғау және үкіметтік емес ұйымдар, сондай-ақ ғылыми және білім беру мекемелері.