The object of research, development or design (in Russian) : Қазақстандағы ислам толеранттылығы: коммуникация және конфессияаралық диалог тәжірибесі

The object of research, development or design (in Kazakh) : Исламская толерантность в Казахстане: опыт коммуникации и межконфессионального диалога

Aim of work (in Russian) : Комплексный, междисциплинарный анализ исламской толерантности в Казахстане, направленный на выявление её роли в консолидации общества и межконфессиональном диалоге, её существенных различий от имеющихся мировых моделей исламской толерантности, раскрытие ключевых, онтологических связей с казахскими традициями, формирование предложений по совершенствованию казахстанской модели исламской толерантности

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстандағы ислам толеранттылығын кешенді, пәнаралық талдау, оның қоғамды шоғырландырудағы және конфессияаралық диалогтағы рөлін, ислам толеранттылығының қазіргі әлемдік модельдерінен елеулі айырмашылықтарын анықтауға, қазақ дәстүрлерімен түйінді, онтологиялық байланыстарды ашуға, ислам толеранттылығының қазақстандық моделін жетілдіру жөнінде ұсыныстар қалыптастыруға бағытталған.

Методы исследования (на русском) : Методология исследования является общенаучной и междисциплинарной. Источниковедческой базой являются тексты Корана, хадисы, документально-исторические хроники, нарративы Исламского Мира, тексты исламских учёных, теологов, суфиев, казахских интеллектуалов, западных исламоведов, философов, занимавшихся проблемами толерантности и диалога. Для её сбора и интерпретации были использованы историко-реконструктивный, историографический, герменевтический, системный, логический методы. Для раскрытия особенности, специфики исламской толерантности в странах Турции, Малайзии, ОАЭ и Центральной Азии был применен компаративистский анализ.

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістемесі жалпы ғылыми және пәнаралық. Құран мәтіндері, хадистер, деректі тарихи шежірелер, ислам әлемінің қиссалары, ислам ғалымдарының, теологтардың, сопылардың, қазақ зиялыларының, батыс ислам ғұламаларының, толеранттылық пен диалог мәселелерімен айналысқан философтардың мәтіндері дереккөз болып табылады. Оны жинақтап, түсіндіру үшін тарихи-реконструктивтік, тарихнамалық, герменевтикалық, жүйелік, логикалық әдістер қолданылды. Түркия, Малайзия, БАӘ және Орталық Азия елдеріндегі ислам толеранттылығының ерекшеліктері мен ерекшеліктерін ашу үшін салыстырмалы талдау қолданылды

Obtained results and novelty (in Russian) : установлена взаимосвязь исламской толерантности с институционализацией исламского образования и межконфессиональных отношений в Исламских странах на основе социологической интерпретации данных проекта «Арабский Барометр»; проведен сравнительный анализ данных по разным исламским странам, который выявил различия в степени религиозной терпимости и ее связи с институтами образования и межконфессиональными отношениями; обосновано положение о том, что исламская толерантность является ключевой онтологической ценностью исламской традиции и культуры, формирующей культуру толерантности исламского человека в современном мире; выделены основополагающие ценности и принципы ислама - единобожие, милосердие, справедливость, знание, умеренность; раскрыты специфика и уникальность казахстанской модели исламской толерантности, ее коммуникативная, диалогическая сущность; актуализировано непреходящее значение консолидации культурного, этноконфессионального многообразия казахстанского общества и реактивность трансформирующихся социокультурных условий постнормального времени; обосновано положение об исламской толерантности в Казахстане, как связующем онтологическом компоненте внутриконфессионального и межконфессионального диалога; выявлено, что исламская толерантность представляет собой концепцию, охватывающую различные аспекты отношений между мусульманами, представителями других вероисповеданий, конфессий и внутри мусульманской конфессии

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ислам толеранттылығы мен ислами білім берудің институционализациясы мен ислам елдеріндегі конфессияаралық қатынастар арасындағы байланыс Араб барометрі жобасының деректерін социологиялық түсіндіру негізінде белгіленді; әртүрлі ислам елдерінің деректеріне салыстырмалы талдау жүргізілді, ол діни толеранттылық дәрежесінің айырмашылығын және оның оқу орындарымен және конфессияаралық қатынастармен байланысын анықтады; ислам толеранттылығы қазіргі әлемдегі ислам тұлғасының толеранттылық мәдениетін қалыптастыратын ислам дәстүрі мен мәдениетінің негізгі онтологиялық құндылығы екендігі жайлы ұстаным дәлелденді; қазіргі мұсылманның толеранттылық мәдениетін тәрбиелеуге рухани-этикалық әлеует әкелетін бірқұдайшылық, мейірімділік, әділеттілік, білімділік, байсалдылық сияқты исламның негізгі құндылықтары аталды; ислам толеранттылығының қазақстандық моделінің ерекшелігі мен бірегейлігі, оның коммуникативті, диалогтық мәні ашылды; қазақстандық қоғамның мәдени және этноконфессиялық әртүрлілігін топтастырудың тұрақты маңыздылығы, қалыпты жағдайдан кейінгі кезеңдегі өзгеретін әлеуметтік-мәдени жағдайлардың реактивтілігі өзектендірілді; конфессияішілік және конфессияаралық диалогтың байланыстырушы онтологиялық құрамдас бөлігі ретіндегі Қазақстандағы исламдық толеранттылық жөніндегі ұстаным негізделді; ислам толеранттылығы – мұсылмандар мен басқа діндер, конфессиялардың өкілдері арасындағы, мұсылмандық сенім аясындағы қатынастардың әртүрлі аспектілерін қамтитын ұғым екендігі анықталды

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Изучение исламской толерантности обнаружило связь как с философским осмыслением религиозного мышления, поведения, так и с социально-прагматическим измерением ввиду непосредственной роли толерантности в укреплении консолидации общества, межконфессионального согласия. Кроме того, поиск гуманистических оснований детерминированного исламом мировоззрения через аналитико-герменевтическую работу с источниками, способствуя обогащению концептуального аппарата отечественных религиоведения, исламоведения. Социальный спрос на разработку заявленной темы связан с остро осознаваемой, непреходящей важностью сохранения межконфессионального согласия, социальной стабильности, так как имеются риски деструктивной деятельности, обусловленной изменениями экономического, политического жизненного уклада, связанного с ними духовного вакуума. В связи с этим, основными показателями являются внедрение результатов в образовательную сферу и были даны рекомендации для государственных органов в сфере религиозной политики.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ислам толеранттылығын зерттеу діни ойлау мен мінез-құлықтың философиялық түсінігімен де, толеранттылықтың қоғамды топтастыру мен конфессияаралық келісімді нығайтудағы тікелей рөліне байланысты әлеуметтік-прагматикалық өлшеммен де байланысты ашты. Сонымен қатар, отандық дінтану мен исламтанудың концептуалды аппаратының байытылуына ықпал ете отырып, дереккөздермен талдау-герменевтикалық жұмыстар арқылы ислам айқындаған дүниетанымның гуманистік негіздерін іздестіру. Көрсетілген тақырыпты әзірлеуге деген әлеуметтік сұраныс конфессияаралық келісім мен әлеуметтік тұрақтылықты сақтаудың өткір, тұрақты маңыздылығымен байланысты, өйткені экономикалық және саяси өмір салтының өзгеруінен және соған байланысты рухани вакуумнан туындаған деструктивті әрекеттің қаупі бар. Осыған байланысты білім беру саласындағы нәтижелердің орындалу барысы негізгі көрсеткіштер болып, дін саясаты саласындағы мемлекеттік органдарға ұсыныстар берілді.

Level of implementation (in Russian) : Изучение различных аспектов, интенций исламской толерантности в казахстанском обществе напрямую влияет на разработку национальными институтами стратегических планов по сохранению межконфессионального согласия, консолидации мультикультурного общества. Немаловажное практическое значение имеет духовная безопасность, обусловленная верным пониманием оснований исламской толерантности, что является весомым условием для противодействия деструктивным радикалистским движениям. Распространение полученных результатов проекта в образовательном, педагогическом процессах по курсам таких дисциплин как религиоведение, исламоведение, философия оказывает воспитательно-просветительское влияние.

Level of implementation (in Kazakh) : Қазақ қоғамындағы исламдық толеранттылықтың әртүрлі аспектілері мен ниеттерін зерттеу ұлттық институттардың конфессияаралық келісімді сақтау және көпмәдениетті қоғамды шоғырландыру бойынша стратегиялық жоспарларды әзірлеуіне тікелей әсер етеді. Деструктивті радикалдық ағымдарға қарсы тұрудың маңызды шарты болып табылатын исламдық толеранттылық негіздерін дұрыс түсінумен шартталған рухани қауіпсіздіктің практикалық маңызы аз емес. Жобаны тарату дінтану, исламтану, философия сияқты пәндер бойынша курстардағы білім беру және педагогикалық үдерістерге ықпал етеді.

Efficiency (in Russian) : Результаты проекта окажут влияние на развитие научных направлений – исламоведения и религиоведения, поскольку будут разработаны теоретические основы исламской толерантности для решения проблем исламской идентичности, влияния исламского фактора в межконфессиональной консолидации. Также результаты исследования будут продуктивно использованы в сфере религиозной политики для совершенствования межконфессиональных отношений и межрелигиозного диалога.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаның нәтижелері ғылыми салалардың – исламтану мен дінтанудың дамуына әсер етеді, өйткені исламдық толеранттылықтың теориялық негіздері исламдық бірегейлік мәселелерін шешу, конфессияаралық консолидациядағы ислам факторының ықпалы үшін әзірленетін болады. Сондай-ақ, зерттеу нәтижелері конфессияаралық қарым-қатынас пен дінаралық диалогты жақсарту үшін дін саясаты саласында жемісті пайдаланылатын болады.

Field of application (in Russian) : Основные научные результаты успешно применены в научной и образовательной сферах. Результаты исследования были доложены на республиканских и международных конференциях, что способствовало распространению и популяризации научных знаний об исламской толерантности среди широкой общественности посредством СМИ, цифровых технологий является также важным ресурсом для формирования религиозной культуры толерантности.

Field of application (in Kazakh) : Негізгі ғылыми нәтижелер ғылыми және білім беру салаларында сәтті қолданылды. Зерттеу нәтижелері бұқаралық ақпарат құралдары арқылы қалың жұртшылық арасында исламдық толеранттылық туралы ғылыми білімді таратуға және танымал етуге ықпал еткен республикалық және халықаралық конференцияларда айтылды, цифрлық технология да толеранттылықтың діни мәдениетін қалыптастырудың маңызды ресурсы болып табылады.