The object of research, development or design (in Russian) : Исследование функции возбуждения реакции 10B(p,α)7Be, 10B(p,p), 14N(α,α), 14N(α,p), 14N(α,p1), 14N(α,p1g), 18O(α,α),18O(p, p), 18O(p,α) и 17О(α,α) методом TTIK. Анализ полученных данных R-матричной теории.

The object of research, development or design (in Kazakh) : 10B(p,a)7Be, 10B(p,p), 14N(α,α), 14N(α,p), 14N(α,p1), 14N(α,p1g), 18O(a,a),18O(p, p), 18O(p,a) және 17О(a,a) TTIK әдісімен. Алынған мәліметтерді R-матрицалық теория арқылы талдау.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта состоит в получении новой информации о резонансной структуре ядер 11C, 18,19F, 19Ne, 21,22Ne. Экспериментальные результаты будут получены в резонансном взаимодействии тяжелых ионов с протонов и альфа частиц, ускоренных на циклотроне DC-60 (Астана, Казахстан). В этом проекте запланированы работы по применению TTIK метода на случай гамма распада, сопровождающего нуклонный распад.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты 11C, 18,19F, 19Ne, 21,22Ne ядроларының резонанстық құрылымы туралы жаңа мәліметтер алу. Ауыр иондардың протондар шоқтарымен және DC-60 циклотронында үдетілген альфа-бөлшектермен резонанстық әрекеттесуінде эксперименттік нәтижелер алынады (Астана, Қазақстан). Бұл жобада нуклондардың ыдырауымен жүретін гамма-ыдырау жағдайында TTIK әдісін қолдану бойынша жұмыстар жоспарлануда.

Методы исследования (на русском) : Мы используем TTIK метод для изучения резонансов при взаимодействии тяжёлых ускоренных ионов с ядрами водорода и гелия в обратной кинематике. Для разделения упругого и неупругого рассеяния в протяжённой газовой мишени используется метод времени пролета с методом TTIK. Данная комбинация позволяет полностью использовать превосходное энергетическое разрешение кремневых детекторов (не применяя детекторы Е) и отделять альфа частиц от протонов

Методы исследования (на казахском) : Кері кинематикада ауыр үдетілген иондардың сутегі және гелий ядроларымен әрекеттесуі кезіндегі резонанстарды зерттеу үшін TTIK әдісін қолданамыз. Ұзартылған газ нысанасындағы серпімді және серпімді емес шашырауды бөлу үшін TTIK әдісімен ұшу уақыты әдісі қолданылады. Бұл комбинация кремний детекторларының тамаша энергетикалық ажыратымдылығын (dE детекторларын қолданбай) толық пайдалануға және альфа бөлшектерін протондардан бөлуге мүмкіндік береді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Публикации: За период реализации проекта были опубликованы 4 статьи в рецензируемых журналах и 5 тезисов на Международных конференциях. Дополнительно подготовлены две статьи к публикации. Новизна и области применения: Нами проведён ряд экспериментальных работ по исследованию структуры лёгких ядер на основе применения метода TTIK на циклотроне DC-60, которые принесли новые и интересные результаты. Получена новая информация о структуре ядер ¹⁹F и ¹⁹Ne в зеркальных резонансных реакциях ¹⁵N+α и ¹⁵O+α, определена существенная разница в сдвигах уровней зеркальных ядер в зависимости от их кластерной или одночастичной структуры. Впервые на DC-60 проведены гамма-измерения с использованием метода TTIK. Данные измерения необычны, поскольку регистрация гамма-лучей зависит от места их образования в протяжённой мишени. Детально изучена структура ядра ¹¹C в реакциях ¹⁰B(p,α)⁷Be и ¹⁰B(p,p)¹⁰B. Также мы применили распад ⁷Be из этой реакции как инструмент для контроля распределения интенсивности пучка ускорителя протонов UKP-2-1 (Алматы) по поверхности образцов новых материалов для электроники. Впервые наблюдалась резонансная структура ²¹Ne в взаимодействии ¹⁷O+α. Обнаружена система альфа-кластерных состояний в ²¹Ne и впервые в нечётно-чётном ядре выявлен уровень с L=0, соответствующий большему числу узлов альфа-кластерной волновой функции.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Басылымдары: Жобаны жүзеге асыру барысында рецензияланған журналдарда 4 мақала және Халықаралық конференцияларда 5 тезис жарияланды. Сонымен қатар екі мақала да баспаға дайындалды. Жаңашылдығы мен қолданбалылығы: Біз DC-60 циклотронында TTIK әдісі арқылы жеңіл ядролардың құрылымын зерттеу бойынша бірқатар тәжірибелік жұмыстар жүргіздік, бұл жаңа және қызықты нәтижелер әкелді. ¹⁵N+α және ¹⁵O+α айна резонанстық реакцияларындағы ¹⁹F және ¹⁹Ne ядроларының құрылымы туралы жаңа ақпарат алынды және олардың кластеріне немесе бір бөлшектік құрылымына байланысты айна ядроларының деңгейлерінің ығысуындағы елеулі айырмашылық анықталды. Алғаш рет ТТИК әдісімен DC-60 гамма өлшеулері жүргізілді. Бұл өлшемдер әдеттен тыс, себебі гамма-сәулелерді анықтау олардың ұзартылған нысанадағы түзілу орнына байланысты. ¹⁰B(p,α)⁷Be және ¹⁰B(p,p)¹⁰B реакцияларындағы ¹¹C ядросының құрылымы егжей-тегжейлі зерттелді. Біз сондай-ақ осы реакциядан ⁷Be ыдырауын УКП-2-1 протонды үдеткіштен (Алматы) электроникаға арналған жаңа материалдар үлгілерінің бетінен сәуленің қарқындылық таралуын бақылау құралы ретінде пайдаландық. ¹⁷O+α әрекеттесуіндегі ²¹Ne резонанстық құрылымы алғаш рет байқалды. ²¹Ne-дегі альфа кластерлік күйлер жүйесі ашылды және тақ-жұп ядрода алғаш рет альфа кластерлік толқын функциясының түйіндерінің көбірек санына сәйкес L=0 деңгейі анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико экономические показатели высокие в фундаментальном направлении. Результаты проекта были включены в диссертационную работу докторанта кафедры физики Назарбаев Университета Серикбаевой Г. А. Ранее Гульфайруз успешно защитила магистерскую работу, основанную на результатах предыдущего проекта. Часть результатов также вошла в дипломную работу студента-бакалавра кафедры физики Назарбаев Университета Асылжана Тенелбаева.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Іргелі бағытта негізгі жобалық және техникалық-экономикалық көрсеткіштер жоғары. Жобаның нәтижелері Назарбаев Университетінің физика кафедрасының докторанты Г.А.Серікбаеваның диссертациялық жұмысына қосылды. Бұған дейін Гүлфайруз алдыңғы жобаның нәтижелері бойынша кандидаттық диссертациясын сәтті қорғаған болатын. Нәтижелердің бір бөлігі Назарбаев Университетінің физика кафедрасының магистранты Асылжан Теңелбаевтың дипломдық жұмысына енгізілді.

Level of implementation (in Russian) : высокие

Level of implementation (in Kazakh) : Жоғары

Efficiency (in Russian) : Проект "Резонансные ядерные реакции, вызванные тяжёлыми ионами" демонстрирует высокую эффективность благодаря значительным научным результатам, которые углубляют понимание фундаментальных ядерных процессов. Полученные данные находят практическое применение в ядерной энергетике и медицине, что подтверждает его прикладную ценность. Важным аспектом является участие студентов и молодых специалистов, что способствует их подготовке и профессиональному росту, укрепляя научные кадры для будущих исследований.

Efficiency (in Kazakh) : Ауыр ионды резонанстық ядролық реакциялар жобасы іргелі ядролық процестерді түсінуге ықпал ететін маңызды ғылыми нәтижелермен жоғары әсер көрсетеді. Алынған мәліметтер атом энергетикасы мен медицинада практикалық қолдануды тапты, бұл оның қолданбалы мәнін растайды. Маңызды аспект студенттер мен жас мамандардың қатысуы болып табылады, бұл олардың оқуы мен кәсіби өсуіне, болашақ зерттеулер үшін ғылыми кадрларды нығайтуға ықпал етеді.

Field of application (in Russian) : методология, подготовка специалистов области ядерной физики и астрофизики.

Field of application (in Kazakh) : әдістемесі, ядролық физика және астрофизика саласындағы мамандарды даярлау.