The object of research, development or design (in Russian) : Фундаментальные вопросы воздействия возмущений космического происхождения

The object of research, development or design (in Kazakh) : Ғарыштық ауытқулардың әсер етуінің іргелі мәселелері

Aim of work (in Russian) : Решение комплекса фундаментальных научных задач в области солнечно-земных связей и воздействия источников возмущений солнечного происхождения на околоземное космическое пространство.

Aim of work (in Kazakh) : Күн-Жер байланысы саласындағы іргелі ғылыми міндеттер кешенін және Күн толқулардың шығу көздерінің Жерге жақын ғарыш кеңістігіне әсерін шешу.

Методы исследования (на русском) : Аналитическое исследование спектров вариаций и анизотропии галактических космических лучей, статистический анализ экспериментальных данных мониторинга геофизических полей, теоретическое описание динамики разреженных газов и плазмы, численное моделирование, анализ данных измерений радиационной обстановки космическми аппаратами, совместный статистический анализ параметров динамики спектров и данных спутниковых измерений параметров солнечного ветра.

Методы исследования (на казахском) : Галактикалық ғарыштық сәулелердің вариациялары мен анизотропиясының спектрлерін аналитикалық зерттеу, геофизикалық өрістерді бақылаудың эксперименттік деректерін статистикалық талдау, сирек газдар мен плазма динамикасының теориялық сипаттамасы, сандық модельдеу, ғарыш аппараттарының радиациялық жағдайды өлшеу деректерін талдау, спектрлер динамикасы параметрлеріне және Күн желінің параметрлерінің спутниктік өлшеу деректеріне бірлескен статистикалық талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Составлен список Форбуш-эффектов в космических лучах, связанных с корональными выбросами масс от исчезновения волокон. В него вошли 699 событий за 1995-2023 гг. Проведен совместный анализ базы данных спектрограмм солнечных радиовсплесков и данных параметров солнечных событий. Представлено обнаруженное распределение радиовсплесков по типам солнечных событий. Подготовлена информационная база данных о состоянии околоземного космического пространства во время воздействия экстремальных источников возмущений. На основании разработанной методики совместной обработки данных международной сети магнитных обсерваторий INTERMAGNET приведены к единой системе координат 82 обсерватории. Выполнена оценка геофизических условий по траектории низкоорбитальных КА различного назначения, включающая радиационные условия, вертикальную геомагнитную жесткость и потоки КЛ различных энергий. Полученные результаты позволяют понять, как солнечная активность влияет на сейсмическую активность, и найти полезные приложения для управления стихийными бедствиями и оценки опасности.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Күн бетіндегі талшықтардың жоғалуынан тәждік масса шығарындыларымен байланысты ғарыштық сәулелердегі Форбуш әсерлерінің тізімі жасалды. Оған 1995-2023 жылдардағы 699 оқиға кірді. күн радиосының жарылыстары спектрограммаларының дерекқорына және күн оқиғаларының параметрлерінің деректеріне бірлескен талдау жүргізілді. Радио жарылыстарының күн оқиғаларының түрлері бойынша анықталған таралуы ұсынылған. Шектен тыс бұзылу көздеріне ұшыраған кезде жерге жақын ғарыш кеңістігінің жай-күйі туралы ақпараттық деректер базасы дайындалды. Intermagnet магниттік обсерваториялардың халықаралық желісінің деректерін бірлесіп өңдеудің әзірленген әдістемесі негізінде 82 обсерваторияның бірыңғай координаттар жүйесіне келтірілді. Радиациялық жағдайларды, тік геомагниттік қаттылықты және әртүрлі энергиялардың КЛ ағындарын қамтитын әртүрлі мақсаттағы төмен орбиталық КА траекториясы бойынша геофизикалық жағдайларды бағалау орындалды. Нәтижелер күн белсенділігінің сейсмикалық белсенділікке қалай әсер ететінін түсінуге және апаттарды басқару және қауіпті бағалау үшін пайдалы қолданбаларды табуға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Исследование носит фундаментальный характер.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жүргізілетін жұмыстар іргелі болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Внедрение результатов исследования не предполагается.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін енгізу болжанбаған.

Efficiency (in Russian) : Выполнение программы обеспечит поддержание и рост компетенций в областях науки по основному направлению исследования и будет способствовать развитию науки Казахстана и повышению уровня вузовского и послевузовского образования в стране. Будут получены новые знания, развиты теории и модели взаимодействий в системе Солнце-Земля. Результаты фундаментального исследования обеспечат развитие прикладных направлений науки в области исследования космического пространства.

Efficiency (in Kazakh) : Бағдарламаны орындау зерттеудің негізгі бағыты бойынша ғылым салаларындағы құзыреттерді қолдауды және арттыруды қамтамасыз етеді және Қазақстан ғылымының дамуы мен елдегі жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім деңгейін арттыруға ықпал етеді. Күн-Жер жүйесіндегі өзара әрекеттесу теориялары мен модельдері дамиды, жаңа білім алынады,. Іргелі зерттеу нәтижелері ғарыш кеңістігін зерттеу саласындағы ғылымның қолданбалы бағыттарының дамуын қамтамасыз етеді.

Field of application (in Russian) : Наука об окружающей среде, исследование околоземного космического пространства, геофизика, астрофизика, астрономия, космическая инженерия.

Field of application (in Kazakh) : Қоршаған орта туралы ғылым, жерге жақын ғарыш кеңістігін зерттеу, геофизика, астрофизика, астрономия, ғарыштық инженерия.