The object of research, development or design (in Russian) : Казахстанские породы курдючных грубошерстных овец

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстандық май құйрықты ірі жүнді қойлардың тұқымдары

Aim of work (in Russian) : Анализ филогенетических взаимоотношений и генетического разнообразия местных курдючных грубошерстных пород овец и их сравнение с дикими овцами и иностранными породами домашних овец для понимания эволюционной истории.

Aim of work (in Kazakh) : Жергілікті май құйрықты ірі жүнді қой тұқымдарының филогенетикалық байланыстары мен генетикалық әртүрлілігін талдау және олардың эволюция тарихын түсіну үшін жабайы қойлармен және отандық қойлардың шетелдік тұқымдарымен салыстыру.

Методы исследования (на русском) : Молекулярно-генетические и биоинформатические методы

Методы исследования (на казахском) : Молекулалық-генетикалық және биоинформатикалық әдістер

Obtained results and novelty (in Russian) : В данном исследовании было проанализировано 180 образцов овец из шести популяций трех различных пород Казахстана: Едильбайской, Казахской курдючной грубошерстной и Гиссарской. Были разработаны новые праймеры для секвенирования участков цитохрома b (cytb) и региона Д-петли (D-loop). Длина секвенированных участков составила 743 п.н. для cytb и 1055 п.н. для D-loop. Сравнение нуклеотидных последовательностей с данными из генбанка показало высокую идентичность (99,5 %) образцов с домашней овцой Ovis aries. Филогенетический анализ выявил, что все образцы группируются с домашней овцой O. aries, указывая на их общую эволюционную историю. Архар Ovis ammon и азиатский муфлон O. orientalis образовали парафилетическую кладу, разделяющуюся от домашней овцы и указывающую на их недавнего общего предка. Генетические дистанции между популяциями овец варьировались от 0,8 % до 2,5 %, что свидетельствует о наличии взаимосвязей на уровне подвидов. Сеть гаплотипов выявила три гаплогруппы, объединяющие казахстанские популяции овец и данные из Генбанка. Гаплотип Едильбайской породы оказался анцестральным, в то время как гаплогруппы муфлона и архара разделяются 6 и 9 мутационными шагами, что указывает на их более длительное разделение от общего предка. Новизна исследования отражается в проведении сравнительного генетического анализа домашних овец с дикими ее представителями представляющие биоразнообразие фауны Казахстана, а также подсчета генетических дистанций на меж- популяционном/видовом уровне.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Берілген жұмыста Қазақстанның үш қой тұқымының (Еділбай, Қазақтың май құйрықты ірі жүнді және Гиссар) 6 популяциясынан 180 қан үлгісі зерттеуге алынды. Цитохром b (cytb) және D-ілмек (D-loop) аймақтарын секвенирлеу үшін жаңа праймерлер құрастырылды. Секвенирленген аймақтардың ұзындықтары cytb үшін 743 ж.н. және D-loop аймағы үшін 1055 ж.н. құрады. Сиквенс тізбектерін гендік банк деректерімен салыстыру зерттеудегі үлгілердің Ovis aries үй қойымен жоғары сәйкестігін көрсетті (99,5 %). Филогенетикалық талдау барлық үлгілердің үй қойы O. aries пен топтасатынын анықтады, бұл олардың ортақ эволюциялық тарихын көрсетеді. Ovis ammon арқары мен азиялық муфлон O. orientalis филогенетикалық сызбада үй қойларынан алшақтап, олардың соңғы ортақ арғы тегін көрсететін парафилетикалық топ құрды. Қой популяциялары арасындағы генетикалық қашықтық 0,8 %-дан 2,5 %-ға дейін ауытқиды, бұл олардың кіші түрлер деңгейіндегі туыстық байланысын көрсетеді. Гаплотип желісі Қазақстан қойларының популяциясы мен GenBank деректерін біріктіретін үш гаплотопты анықтады. Еділбай тұқымының гаплотипі анцестральдік болып шықты, ал муфлондар мен арқарлардың гаплотоптары 6 және 9 мутация сатыларымен бөлінген, бұл олардың ортақ ата-тектен бөліну уақытының біршама алшақтығын көрсетеді. Зерттеудің жаңалығы Қазақстан фаунасының биоалуантүрлілігін сипаттайтын үй қойларының жабайы өкілдерімен салыстырмалы генетикалық талдауды жүргізуде, сондай-ақ популяция/түрлер деңгейінде генетикалық қашықтықты есептеуде айқындалады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Для реализации данного проекта выполняется ряд последовательных работ: осуществление экспедиционных выездов для сбора биоматериала, выделение геномной ДНК, ПЦР анализ, полногеномное SNP генотипирование, секвенирование сегментов мтДНК (цитохром б, участок Д-петли), биоинфороматический и филогенетический анализ данных SNP генотипирования и секвенирования.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бұл жобаны жүзеге асыру бірқатар сатыларды қамтиды: биоматериал жинау бойынша далалық экскурсияларды жүзеге асыру, геномдық ДНҚ бөліп алу, ПТР талдау, толық геномды SNP генотиптеу, мтДНҚ сегменттерін секвенирлеу (цитохром b, D-ілмек аймағы), SNP генотиптеу және секвенирлеу деректерінің биоинформатикалық және филогенетикалық талдауы.

Level of implementation (in Russian) : Полученные в результате исследований последовательности мтДНК и полногеномного генотипирования SNP будут депонированы в GenBank (Национальный Центр Биотехнологической информации США, NCBI) и будут доступны мировому научному сообществу. Результаты исследования будут опубликованы в отечественных и зарубежных научных изданиях в открытом доступе.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижесінде алынған мтДНҚ мен толық геномды SNP генотиптеу тізбектері GenBank дерекқорына (АҚШ Ұлттық биотехнологиялық ақпарат орталығы, NCBI) еңгізіледі және әлемдік ғылыми қауымдастыққа қолжетімді болады. Зерттеу нәтижелері отандық және шетелдік ғылыми журналдарда жарияланып, қолжетімді болады.

Efficiency (in Russian) : Используя современные молекулярно-генетические подходы в исследовании генетической составляющей курдючного овцеводства можно решить целый ряд научно-исследовательских вопросов сельского хозяйства. Изучение генетического разнообразия и структуры, а также популяционной истории необходимо для формирования молекулярно-генетических характеристик генофонда курдючных пород овец. Это напрямую внесет вклад в основу селекционной деятельности, исторической ценности культурного наследия страны, а также, даст толчок в развитии конкурентоспособности фундаментальной науки животноводства Казахстана.

Efficiency (in Kazakh) : Май құйрықты қой шаруашылығының генетикалық құрылымын зерттеуде заманауи молекулалық-генетикалық әдістерді қолдану ауылшаруашылық саласындағы зерттеулердің бірқатар мәселелерін шешуге мүмкіндік береді. Май құйрықты қой тұқымдарының генофондының молекулалық-генетикалық сипаттамаларын қалыптастыру үшін генетикалық әртүрлілік пен құрылымды, сонымен қатар, популяция тарихын зерттеу қажет. Бұл асыл тұқымды мал шаруашылығының негізіне, еліміздің мәдени мұрасының тарихи құндылығына тікелей ықпал етеді, сонымен қатар, Қазақстандағы мал шаруашылығы іргелі ғылымының бәсекеге қабілеттілігін дамытуға серпін береді.

Field of application (in Russian) : Животноводство, мясосальное овцеводство, популяционная генетика овец

Field of application (in Kazakh) : Мал шаруашылығы, май құйрықты қой шаруашылығы, қойлардың популяциялық генетикасы