The object of research, development or design (in Russian) : Идея проекта заключается в изучении актуальной в региональном плане проблемы выявления внешних маркеров культурной идентификации широко распространенного типа сооружений – каменных не задернованных курганов, которые по результатам ряда полевых исследований содержат как захоронения раннего железного века, так и Средневековья, охватывая период I тыс. до н.э. – I тыс. н. э. Реализация заявленного проекта посредством довольно масштабных раскопок (не менее 30 сооружений за 3 года) позволит получить достаточную фактуальную базу для позитивного решения вопроса о выявлении внешних (визуальных) маркеров различия в архитектурном плане, пространственной локализации и планиграфии, а также накопить новые материалы о культуре номадов Центрального Казахстана.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жобаның идеясы кең таралған құрылыстардың мәдени сәйкестендірудің сыртқы маркерлерін – бірқатар далалық зерттеулердің нәтижелері бойынша б.д.д I мыңжылдықты - б.д. I мыңжылдықты қамтитын ерте темір дәуірінің де, ортағасырдың да жерленуін қамтитын шымдалмаған обаларды анықтаудың аймақтық өзекті мәселесін зерттеу болып табылады. Өтініш берілген жобаны ауқымды қазба жұмыстары арқылы жүзеге асыру (3 жылда кемінде 30 құрылыс) сәулеттік жоспардағы, кеңістіктік оқшаулау мен жоспарлаудағы айырмашылықтың сыртқы (көрнекі) маркерлерін анықтау туралы мәселені оң шешу үшін жеткілікті нақты негізді алуға, сондай-ақ Орталық Қазақстан көшпенділерінің мәдениеті туралы жаңа материалдарды жинақтауға мүмкіндік береді.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта заключается в изучении проблемы культурной идентификации каменных курганов Центрального Казахстана по визуально фиксируемым признакам

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – Орталық Қазақстанның тас қорғандарын көзбен шолып белгіленген белгілері арқылы мәдени сәйкестендіру мәселесін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : Методика археологических раскопок подразумевает выполнение следующих процедур: обследование территории памятника; составление тахеометрического плана; разбивка раскопов, подчиненных конфигурации выбранных объектов, с оставлением контрольных бровок, необходимых для наблюдения стратиграфии исследуемых объектов; фотографическая фиксация; составление чертежно-графической документации; документирование обнаруживаемых находок. Стратиграфический метод заключается в изучении напластований культурного слоя, подстилающих и перекрывающих его пород, а также чередования искусственных насыпей и заполнений ям. Планиграфический метод используется для выявления структуры памятника и сооружений по их следам и остаткам, а также для поиска хронологических различий в распределении материала на площади. Методы аналитической обработки археологических коллекций подразумевают разработку классификационных и типологических схем инвентаря, составление статистических таблиц, применение методов синхронизации, диахронизации и т.д. Картографический метод, подразумевающий нанесение на карту определенных археологических памятников или их признаков, будет использован при составлении общей карты памятников раннего и развитого средневековья Центрального Казахстана, что позволит провести их локализацию, выявить особенности расположения, а также наглядно оценить наиболее перспективные и/или слабоизученные районы региона.

Методы исследования (на казахском) : Археологиялық қазба әдістемесі келесі шараларды орындауды білдіреді: ескерткіштің аумағын зерттеу; тахеометриялық жоспар құру; зерттелетін нысандардың стратиграфиясын бақылау үшін қажетті бақылау жиектерін қалдыра отырып, таңдалған нысандардың конфигурациясына бағынатын қазба жұмыстарын бөлу; фотографиялық тіркеу; сызба-графикалық құжаттама жасау; табылған олжаларды құжаттау. Стратиграфиялық әдіс мәдени қабаттың қабаттасуын, жыныстың жабдықталуы мен оның жабуын, сондай-ақ жасанды қорғандар мен шұңқырлардың толтырылуын зерттеуден тұрады. Планиграфиялық әдіс ескерткіш пен құрылыстардың құрылымын олардың іздері мен қалдықтары бойынша анықтау. Сонымен қатар аумақтағы материалды бөлудегі хронологиялық айырмашылықтарды табу үшін қолданылады. Археологиялық коллекцияларды аналитикалық өңдеу әдістері саймандардың жіктелуі мен типтік сызбаларын әзірлеуді, статистикалық кестелер құруды, синхрондау, диахрондау әдістерін қолдануды және т.б. білдіреді. Картографиялық әдіс картаға белгілі бір археологиялық ескерткіштерді немесе олардың белгілерін түсіруді көздеп, Орталық Қазақстанның ерте және дамыған орта ғасыр ескерткіштерінің жалпы картасын жасау кезінде пайдаланылатын болады. Бұл оларды оқшаулауға, орналасу ерекшеліктерін анықтауға, сондай-ақ өлкенің неғұрлым перспективалы және/немесе нашар зерттелген аудандарын көрнекі бағалауға мүмкіндік береді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Новизна заявляемого проекта заключается в осуществлении полевых археологических раскопок на малоисследованном типе памятников – каменных курганах Карагандинской области, известном по небольшой серии изученных объектов, давших разнообразный в культурном плане материал, суммарно охватывающий широкий хронологический диапазон I тыс. до н. э. – I тыс. н. э. Составлен обзор, посвященный сравнительному анализу архитектурных особенностей погребальных и ритуальных комплексов раннего железного века и Средневековья; проведены поисково-разведочные работы на территории Карагандинской области; осуществлены археологические раскопки каменных курганов (не менее 30 сооружений); определена культурно-хронологическая принадлежность полученных материалов; изучены полученные материалы естественнонаучными методами; определены маркеры культурной идентификации и архитектурные особенности каменных курганов ранних и поздних кочевников; проведено картографирование и выявлены особенности ландшафтного расположения каменных курганов Центрального Казахстана.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Өтінім берілетін жобаның жаңашылдығы кең, ауқымды б.д.д. І мың ж. – б.д. І мың ж. хронологиялық аралықты қамтитын, кішігірім зерттелген нысандар сериясымен белгілі, мәдени тұрғысынан әр түрлі материал беретін, аз зерттелген ескерткіштер түрі – Қарағанды облысының тасты обаларына далалық археологиялық қазба жұмыстарын жүзеге асыру болып табылады.Ерте темір дәуірі мен Орта ғасырлардағы жерлеу және салттық кешендердің архитектуралық ерекшеліктерін салыстырмалы талдауға шолу жасалды; Қарағанды облысының аумағында іздестіру-барлау жұмыстары жүргізілді; тас қорғандарға археологиялық қазбалар жүргізілді (30-дан кем емес құрылыстар); алынған материалдардың мәдени-хронологиялық тиесілігі анықталды; алынған материалдар жаратылыстану-ғылыми әдістермен зерттелді; ерте және кейінгі көшпенділердің тас қорғандарының мәдени сәйкестендіру маркерлері мен сәулеттік ерекшеліктері анықталды; Орталық Қазақстан тас қорғандарының ландшафтық орналасу ерекшеліктері мен картографиялау жұмыстары жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Социальный и экономический эффект связан с созданием 8 рабочих мест на время реализации проекта. Предлагаемый к рассмотрению проект может быть выполнен только на территории Центрального Казахстана, т.к. направлен на получение нового знания о памятниках ранних и поздних кочевников региона. Будет способствовать развитию международного сотрудничества в области применения естественнонаучных анализов и приведет к повышению конкурентоспособности не только коллектива исследовательской группы, но и всей казахстанской археологии.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Әлеуметтік және экономикалық эффект жобаны жүзеге асыру уақытында 8 жұмыс орнымен қамтамасыз етуімен байланысты. Қарастыруға ұсынылатын жоба тек Орталық Қазақстан аумағында ғана орындала алады, өйткені аймақтың ерте және кейінгі көшпенділерінің ескерткіштері туралы жаңа білімнің алынуына бағытталған. Жаратылыстану сараптауларының қолданысы аясындағы халықаралық қатынастардың дамуына септігін тигізетін болады және тек зерттеу әріптестігінің ғана емес, сонымен қатар бүкіл қазақстандық археологияның бәсекеге қабілеттілігінің артуына әкеледі.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Полученные результаты могут быть использованы при написании обобщающих работ по истории древнего и средневекового Казахстана, включены в тематические разделы исторических дисциплин и применены для дальнейшего развития исследуемой проблематики.

Field of application (in Kazakh) : Алынған нәтижелерді Қазақстанның ежелгі және ортағасыр тарихы бойынша жалпылама жұмыстарды жазу кезінде қолдануға болады, тарихи пәндердің тақырыптық тарауларына енгізілген және зерттелетін мәселелердің әрі қарайғы дамуы үшін қолданысқа ие бола алады.