The object of research, development or design (in Russian) : Рекреационная емкость и инфраструктура пляжей юго-западного побережья озера Алаколь, в пределах с. Коктума

The object of research, development or design (in Kazakh) : Көктұма ауылы шегіндегі Алакөл көлінің оңтүстік-батыс жағалауындағы жағажайлардың рекреациялық сыйымдылығы мен инфрақұрылымы

Aim of work (in Russian) : Оценить рекреационную емкость юго-западного побережья оз. Алаколь (с. Коктума) для разработки эффективных путей устойчивого рекреационного природопользования и развития туризма в регионе.

Aim of work (in Kazakh) : Өңірде тұрақты рекреациялық табиғат пайдалану мен туризмді дамытудың тиімді жолдарын әзірлеу үшін Алакөл көлінің (Көктұма ауылы) оңтүстік-батыс жағалауының рекреациялық сыйымдылығын бағалау.

Методы исследования (на русском) : Последовательность проведения исследования: камеральный метод (геоинформационный, картографический, сравнительный и др.) – метод дистанционного зондирования (дешифрирование разновременных космоснимков и др.) – мониторинговые исследования (аэрофотосъемка области исследования, социологический опрос, органолептический анализ воды, натурные наблюдения). Для определения рекреационной физической емкости в исследовании было применено адаптированное уравнение оценки физической емкости пляжей PCC (Physical Carrying capacity) = A/Au ×Rf Where A – Общая доступная площадь пляжа, Au – площадь пляжа необходимая для одного посетителя, Rf - коэффициент ротации или количество посетителей в день. Для получения современных физических характеристик пляжа озера Алаколь использовались космоснимки Super Dove. Геоинформационным методом были вычислены площади районированных участков пляжей. Для определения реальной рекреационной емкости (существующей), проводились аэрофотосъемка с использованием БПЛА. Для определения социально-культурной емкости пляжа и получения данных социального характера проводилось анкетирование рекреантов. Анкета состоит из 23 вопросов. Органолептический анализ воды озера выполнен прибором «Horiba» серии U-53G. Для анализ результатов опроса, использовался метод (Importance-performance (IP) analysis).

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу жүргізу кезектілігі: камералдық әдіс (геоақпараттық, картографиялық, салыстырмалы және т.б.) – қашықтықтан зондтау әдісі (әртүрлі уақыттағы ғарыштық суреттердің шифрын ашу және т. б.) – мониторингтік зерттеулер (зерттеу саласын аэрофототүсірілім, әлеуметтанулық сауалнама, суды органолептикалық талдау, заттай бақылаулар). Рекреациялық физикалық сыйымдылықты анықтау үшін зерттеуде жағажайлардың физикалық сыйымдылығын бағалаудың бейімделген теңдеуі қолданылды PCC (Physical Carrying capacity) = A/Au ×Rf Where A – жалпы қол жетімді жағажай алаңы, Au - бір келушіге қажет жағажай алаңы, RF айналу коэффициенті немесе күніне келушілер саны. Алакөл көлінің жағажайының заманауи физикалық сипаттамаларын алу үшін Super Dove ғарыштық суреттері пайдаланылды. Геоақпараттық әдіспен аудандастырылған жағажай учаскелерінің аудандары есептелді. Нақты рекреациялық сыйымдылықты (бар) анықтау үшін ұшқышсыз ұшу аппараттарын пайдаланып аэрофототүсірілім жүргізілді. Жағажайдың әлеуметтік-мәдени сыйымдылығын анықтау және әлеуметтік сипаттағы деректерді алу үшін рекреанттарға сауалнама жүргізілді. Сауалнама 23 сұрақтан тұрады. Көл суының органолептикалық талдауы U-53g сериялы "Horiba" құралымен орындалды. Үшін сауалнама нәтижелерін талдау, әдіс қолданылды (импорт-өнімділік (IP) анализі).

Obtained results and novelty (in Russian) : Созданы карты «Территория рекреационной зоны с. Коктума и прилегающих территорий», «Фактическая рекреационная нагрузка на территории исследования» и «Устойчивое рекреационное природопользование юго-западного побережья оз. Алаколь (с. Коктума)». На пляжах с. Коктума фактическая емкость составила - 1929 человек (14,0 м2 на чел.). В лесопосадке – 251 (60,0 м2 на чел.). На пляжах косы Ескара – 1617 (26,2 м2 на чел.). Определена пороговая социально плотность – 3 м2 на чел., приемлемая плотностью составила – 8 м2 на чел. Расчетная социально приемлемая плотность за сезон составила более 296 тыс. человек или 5823 человек в сутки из расчета 8 м2 на 1 чел. Определен потенциал 100 тыс. рекреантов или 2000 человек в день. Из них на ключевом участке лесопосадки 800 и косе Ескара 1200 человек. По мнению респондентов слабыми сторонами отдыха являются отсутствие зонирования береговой зоны, недостаточное развитие базовой рекреационной инфраструктуры (туалеты, пляжные раздевалки, урны и тд), отсутствие инфраструктуры первой необходимости на побережье (стационарный пункт спасателей, медпункт, смотровая вышка, пешее и водное патрулирование спасателей и др.), загрязнен пляж твердым бытовым мусором, а также периодический сброс дренажных сельскохозяйственных вод в акваторию озера. Для рационального использования рекреационных ресурсов, разработаны 20 практических рекомендации.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : "Көктұма ауылының және оған іргелес аумақтардың рекреациялық аймағының аумағы", "Зерттеу аумағындағы нақты рекреациялық жүктеме" және "Алакөл көлінің (Көктұма ауылы) оңтүстік-батыс жағалауының тұрақты рекреациялық табиғат пайдалануы" карталары жасалды. Көктұма ауылының жағажайларында нақты сыйымдылығы 1929 адамды құрады (бір адамға 14,0 м2). Ағаштарды отырғызған орында - 251 (бір адамға 60,0 м2). Есқара құмқайырдын жағажайында-1617 (бір адамға 26,2 м2). Шекті әлеуметтік тығыздық анықталды – бір адамға 3 м2, қолайлы тығыздық – бір адамға 8 м2. бір маусымда есептелген әлеуметтік қолайлы тығыздық 296 мыңнан астам адамды немесе тәулігіне 5823 адамды құрады, 1 адамға 8 м2 есебінен 100 мың рекреанттың немесе күніне 2000 адамның әлеуеті анықталды. Оның ішінде ағаштар отырғызған орында 800 және Есқара құмқайырында 1200 адам бар. Респонденттердің пікірінше, демалыстың әлсіз жақтары жағалау аймағын аймақтарға бөлудің болмауы, базалық рекреациялық инфрақұрылымның (дәретханалар, жағажай шешінетін бөлмелері, урналар және т. б.) жеткіліксіз дамуы, жағалауда бірінші кезекте қажетті инфрақұрылымның болмауы (құтқарушылардың стационарлық пункті, медициналық пункт, бақылау мұнарасы, құтқарушылардың жаяу және су патрульдері және т. б.), жағажай қатты тұрмыстық қоқыспен ластанған, ал сондай-ақ, дренажды ауылшаруашылық суларын көл суына қайта-қайта ағызып отыру. Рекреациялық ресурстарды ұтымды пайдалану үшін 20 практикалық ұсыныстар әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Ограничить движение плавсредств в пределах 500 метров от уреза воды, используемых для купания. Рациональное испоьзование лесопосадок, организация палаточных кэмпов и необходимой инфраструктуры (тропы, туалеты, урны, автостоянки). На каждые 100 метров пляжа установить общественные уборные в количестве 16 штук (8 мужских и 8 женских), 10 мусорных корзин на пляже и на входах (спусках) на пляж по два мусорных контейнера. Установить общественные столы для пикника 13 штук и скамейки 15 штук. При входах и на территории пляжа установить информационные знаки на трех языках. Эти знаки должны включать карты-схемы побережья, меры безопасности в воде и на берегу, соблюдение санитарно-гигиенических правил, контакты и месторасположение службы спасения и медицинской помощи и др. Организовать присутствие спасателей на берегу и в акватории катерное патрулирование. На центральном пляже должны быть расположены радиорубка, стационарный спасательный и медицинский пункты. Смотровые вышки спасателей расположены на пляжах с. Коктума, лесопосадки и косы Ескара. Организовать и оборудовать спуски, желательно в едином стиле, с учетом потребностей лиц с ограниченными возможностями и детей, отвечающие строительным нормам и безопасности. Участок побережья между с. Коктума и косой Ескара, протяженностью 900 м рекомендуется запретить для пляжно-купального отдыха туристами.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жүзу үшін пайдаланылатын су жиегінен 500 метр қашықтықта жүзу құралдарының қозғалысын шектеу қажет. Ағаш отырғызған жерде ұтымды пайдалану керек, шатырлы лагерьлер мен қажетті инфрақұрылымды (соқпақтар, дәретханалар, урналар, автотұрақтар) ұйымдастыру. Жағажайдың әрбір 100 метріне 16 дана (8 ерлер мен 8 әйелдер) қоғамдық дәретханалар, жағажайда 10 қоқыс жәшігі және жағажайға кіреберістерде (түсулерде) екі қоқыс жәшігі орнатылу керек. Қоғамдық пикник үстелдерін 13 дана және орындықтар 15 дана орнату керек. Жағажайға кіре берісте және оның аумағында үш тілде ақпараттық белгілер орнатылу қажет. Бұл белгілерге жағалау карталары-сызбалары, судағы және жағалаудағы қауіпсіздік шаралары, санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау, байланыс және құтқару және медициналық көмектің орналасқан жері және т. б. кіруі керек. Жағалауда және акваторияда құтқарушылардың болуын ұйымдастыру қайық патрульдеу. Орталық жағажайда радиорубка, стационарлық құтқару және медициналық пункттер орналасуы тиіс. Құтқарушылардың бақылау мұнаралары Көктұма ауылының жағажайларында, ағаш отырғызған жерлерде мен Есқара құмқайырда орналасқан. Мүмкіндігі шектеулі жандар мен балалардың қажеттіліктерін ескере отырып құрылыс нормалары мен қауіпсіздігіне сәйкес келетін, түсулерді, жақсырақ бірыңғай стильде ұйымдастыру және жабдықтау керек. Көктұма ауылы мен Есқара құмқайыр арасындағы ұзындығы 900 м жағалау учаскесіне туристердің жағажай-шомылу демалысына тыйым салу ұсынылады.

Level of implementation (in Russian) : Научно-обоснованные рекомендации будут направлены управлениям туризма Алакольского района и области Жетісу. Рекомендации имеют прикладное значение, а также обоснованны потребностями рекреантов (туристов), состоянием окружающей среды и развития устойчивого туризма

Level of implementation (in Kazakh) : Ғылыми негізделген ұсынымдар Алакөл ауданы мен Жетісу облысының туризм басқармаларына жіберілетін болады. Ұсыныстар қолданбалы мәнге ие, сонымен қатар рекреанттардың (туристердің) қажеттіліктеріне, қоршаған ортаның жай-күйіне және тұрақты туризмді дамытуға негізделген

Efficiency (in Russian) : Внедрение результатов проекта, позволит повысить эффективность и рациональность использования природных рекреационных ресурсов, улучшить эффективность распределения инфраструктуры и развития рекреации на юго-западном побережье

Efficiency (in Kazakh) : Жоба нәтижелерін енгізу табиғи рекреациялық ресурстарды пайдаланудың тиімділігі мен ұтымдылығын арттыруға, инфрақұрылымды бөлу тиімділігін арттыруға және оңтүстік-батыс жағалауында рекреацияны дамытуға мүмкіндік береді

Field of application (in Russian) : Область применения. Результаты проекта, включающие 20 практических рекомендаций готовы для внедрения и применения на юго-западном побережье озера Алаколь в пределах с. Коктума. Аналогично методы исследования и результаты могут быть использованы на других рекреационных побережьях озера Алаколь – в Акши и Кабанбай для рационального использования рекреационных ресурсов, развития безопасного и комфортного пляжно-купального туризма

Field of application (in Kazakh) : 20 практикалық ұсынымды қамтитын жобаның нәтижелері Көктұма ауылы шегінде Алакөл көлінің оңтүстік-батыс жағалауында енгізуге және қолдануға дайын. Сол сияқты, зерттеу әдістері мен нәтижелерін Алакөл көлінің басқа рекреациялық жағалауларында – Ақши мен Қабанбайда рекреациялық ресурстарды ұтымды пайдалану, қауіпсіз және жайлы жағажай-шомылу туризмін дамыту үшін пайдалануға болады