The object of research, development or design (in Russian) : катализаторы на основе неблагородных металлов для восстановления и взаимопревращения непредельных азотсодержащих органических соединений и связанных реакций восстановления.

The object of research, development or design (in Kazakh) : құрамында азот бар қанықпаған органикалық қосылыстарды тотықсыздануға және өзара түрлендіруге арналған жай металдарға негізделген катализаторлар.

Aim of work (in Russian) : получение и характеризация метллокомплексных катализаторов на основе неблагородных металлов с бифункциональными лигандами и их применение в переносном гидрировании и связанных восстановительных превращений для получения аминов и других синтетически ценных химических веществ из легкодоступного сырья.

Aim of work (in Kazakh) : екі функционалды лигандтары бар жай металдарға негізделген металокомплексті катализаторларды алу және сипаттау, оларды оңай қол жетімді шикізаттан аминдер мен басқа синтетикалық құнды химиялық заттарды алу үшін тасымалды гидрлеуде және сәйкес тотықсыздандыру реакцияларында қолдану.

Методы исследования (на русском) : Методы синтетической органической и координационной химии. Квантово-химические расчеты с использованием программного обеспечения Gaussian 09 и ORCA 4.2.1. Cпектроскопия ядерного магнитного резонанса. Инфракрасная спектроскопия. Спектрофотометрия в ультрафиолетовой и видимой областях. Рентгеноструктурный анализ. Кинетические и термодинамические исследования.

Методы исследования (на казахском) : Синтетикалық органикалық және үйлестіру химиясының әдістері. Кванттық-химиялық есептеулерді жасауға арналған Gaussian 09 және ORCA 4.2.1 бағдарламалық жасақтама пакеттері. Ядролық магниттік-резонанстық Спектроскопия. Инфрақызыл спектроскопия. Ультракүлгін және көрінетін аймақтардағы Спектрофотометрия. Рентгендік құрылымды талдау. Кинетикалық және термодинамикалық зерттеулер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Был проведен синтез лигандов и их комплексов с марганцем, железом, кобальтом, никелем и медью. Полученные соединения были охарактеризованы спектральными и структурными методами анализа. Изучена реакционная способность комплексов в реакциях дегидрирования различных доноров водорода (спиртов, муравьиной кислоты, боразана). Выявлены наиболее активные соединения и продукты этих реакций. Выбранные комплексы были испытаны в каталитических реакциях переносного гидрирования (ПГ) модельных ненасыщенных азотсодержащих субстратов и связанных реакциях восстановления. Определены наиболее эффективные системы, применимые субстраты и оптимальные условия реакции. В результате работы были разработаны первые примеры эффективных железных и никелевых катализаторов для переностного гидрирования нитрилов и нитросоединений в амины и восстановления карбоксамидов в амины, а также первый пример восстановления сложных эфиров до спиртов, катализируемого боразаном. Применимость реакций была показана для широкого спектра субстратов. Механизмы этих преобразований были изучены с помощью экспериментальных и вычислительных методов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жаңа лигандтар мен олардың марганец, темір, кобальт, никель және мыспен кешендері синтезделді. Алынған қосылыстар спектрлік және құрылымдық талдау әдістерімен сипатталды. Әр түрлі сутегі донорларының (спирттер, құмырсқа қышқылы, боразан) дегидрлену реакцияларындағы кешендердің реактивтілігі зерттелді. Осы реакциялардың ең белсенді қосылыстары мен өнімдері анықталды. Таңдалған кешендер модельдік қанықпаған азотты субстраттардың каталитикалық тасымалды гидрлеу реакцияларында және тотықсыздану реакцияларында сыналды. Ең тиімді жүйелер, қолданылатын субстраттар және оңтайлы реакция шарттары анықталды. Жұмыс нәтижесінде нитрилдер мен нитроқосылыстарды аминдерге тасымалдаушы гидрогенизациялау және карбоксамидтерді аминдерге тотықсыздандыру үшін тиімді темір және никель катализаторларының алғашқы мысалдары, сондай-ақ күрделі эфирлерді боразан катализдейтін спирттерге дейін тотықсыздандырудың алғашқы мысалы жасалды. Реакциялардың қолданылуы субстраттардың кең ауқымы үшін көрсетілген. Осы реакциялардың механизмдері эксперименттік және есептеу әдістері арқылы зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработаны новые эффективные и экономичные и экологичные каталитические системы для восстановления легкодоступных и недорогих карбоксамидов, нитрилов, нитросоединений лактонов и сложных эфиров. Реакции не нуждаются в дорогостоящем оборудовании высокого давления и безопасны поскольку не используют сжатый водород. Катализаторы не используют дорогостоящих и токсичных переходных металлов, а восстановление сложных эфиров протекает без использования органических растворителей, что представляет интерес с точки зрения развития более экологичных химических технологий.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Оңай қол жетімді және арзан карбоксамидтерді, нитрилдерді, лактондар мен эфирлердің нитроқосылыстарын тотықсыздануға арналған жаңа тиімді және үнемді және экологиялық таза каталитикалық жүйелер әзірленді. Реакцияларға қымбат жоғары қысымды жабдық қажет емес және қауіпсіз өйткені олар сығылған сутекті пайдаланбайды. Катализаторлар қымбат және улы өтпелі металдарды пайдаланбайды, ал эфирлерді тотықсыздану органикалық еріткіштерді қолданбай жүреді, бұл экологиялық таза химиялық технологияларды дамыту тұрғысынан қызығушылық тудырады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Синтетическая органическая химия, тонкие химических технологии, фармацевтическая и медицинская химия

Field of application (in Kazakh) : Синтетикалық органикалық химия, жұқа химиялық технологиялар, фармацевтикалық және медициналық химия