The object of research, development or design (in Russian) : Объекты исследования – сельскохозяйственные биоотходы, гумин, зерна кукурузы, фотокатализаторы и активные фармацевтические ингредиенты (празозин).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектілері – ауылшаруашылық биоқалдықтар, гумин, жүгері өзегі, фотокатализаторлар, фармацевтикалық белсенді ингридиент празозин.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта заключается в изучении новых способов получения активных фармацевтических ингредиентов (на примере празозина) из биомассы (фурановые соединения) путем применения фото-, механо- и потоковой химии с использованием отходов (гуминов) в качестве сырья, что приведет к потенциально релевантным лекарствам-кандидатам для расширения их производства.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты шикізат ретінде биологиялық қалдықтарды (гуминдер) пайдалана отырып, фото-, механикалық және ағындық химиямен үйлесімді қолдану арқылы биомассадан алынған залалсыз заттардан (фураниктер) белсенді фармацевтикалық ингредиенттерді (мысалы празозин) дайындаудың жаңа бағыттарын зерттеу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : В ходе реализации программы были использованы следующие методы: предварительная обработка биоотходов, включая очистку, сушку и измельчение, гидролиз и экстракцию. Также синтезировались фотокатализаторы. Для оценки синтезируемых продуктов применялся широкий спектр аналитического оборудования, включая газовую хроматографию с масс-спектрометрией (ГХ-МС), высокоэффективную жидкостную хроматографию (ВЭЖХ), ядерный магнитный резонанс (ЯМР), ИК Фурье спектроскопия (ИК Фурье), а также сканирующую и трансмиссионную электронную микроскопию (SEM и TEM). Также синтезы проводились в реакторах периодического и проточного типа.

Методы исследования (на казахском) : Жобаны іске асыру барысында келесі әдістер қолданылды: биолқалдықтарды алдын ала өңдеу оның ішінде тазалау, кептіру және ұнтақтау, гидролиз және экстракция. Сондай-ақ фотокатализатор дайындалды. Синтезделген өнімдерді бағалау үшін аналитикалық аппараттар пайдаланылды, атап айтқанда, масс-спектрометриялық газ хроматографиясы (GC-MS), жоғары өнімді сұйықтық хроматографиясы (HPLC), ядролық магниттік резонанс (ЯМР), Фурье-трансформациялық инфрақызыл спектроскопия (FTIR) , және сканерлік және трансмиссиялық электронды микроскопия (SEM және TEM). Сондай-ақ, периодты және ағынды типтегі реакторларда синтездер жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : В качестве исходных материалов использовались сельскохозяйственные остатки, в частности початки кукурузы, из которых были синтезированы платформенные соединения, такие как фурфурол и 5-ГФМ. Также были приготовлены катализаторы, такие как Ru/C и Au/SiO₂, и оптимизированы условия реакции. Реакции проводили в реакторах периодического и проточного типа. Изучена зависимость выходов реакций от таких факторов, как температура, тип растворителя и катализатора. Все результаты процесса были проанализированы и подтверждены с использованием передовых научных методов анализа, а именно ГХ-МС, ИК Фурье, ЯМР, SEM и TEM. Наконец, посредством четырехстадийной реакции был синтезирован празозин, активный фармацевтический ингредиент, используемый в антигипертензивных препаратах. Новизна проекта заключается в том, что фурфуроловая платформа впервые в Казахстане была синтезирована из биомассы с использованием системы непрерывного типа (Vapourtec R-Series). Также, используя его в качестве сырья, было синтезировано предполагаемое фармацевтическое действующее вещество. Это более продвинутый, экологически и экономически эффективный подход, чем получение сырья из традиционных источников нефти. По результатам научных исследований опубликованы статьи в ведущих международных рецензируемых журналах с импакт-фактором, индексируемым в базах данных Web of Science и Scopus.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ауылшаруашылық қалдықтары, атап айтқанда, жүгері өзегі бастапқы шикізат ретінде қолданылып, одан фурфурал және 5-ГФМ сияқты платформа қосылыстары синтезделді. Сондай-ақ, Ru/C және Au/SiO₂ сияқты катализаторлар дайындалып, реакция жағдайларыы оптимизацияланды. Реакциялар периодты және ағынды реакторларда жүргізілді. Реакцияның шығымдары температура, еріткіш түрі және катализатор сияқты факторларға тәуелділігін зерттелді. Барлық процестің нәтижелері озық ғылыми талдау әдістері, атап айтқанда GC-MS, FTIR, NMR, SEM және TEM көмегімен талданып, растаудан өтті. Соңында, төрт сатылы реакция арқылы антигипертензивті препараттарда қолданылатын празозин белсенді фармацевтикалық ингредиенті синтезделді. Жобаның жаңалығы — қазақстанда алғаш рет үздіксіз ағынды типтегі жүйе арқылы (Vapourtec R-Series) фурфурал платформалық химикаты биомассадан синтезделді. Сондай-ақ, оны шикізат ретінде қолдана отырып, көзделген фармацевтикалық белсенді зат синтезделіп шықты. Бұл шикізатты дәстүрлі мұнай көздерінен алуға қарағанда озық әрі экологиялық және экономткалық жақтардан тиімді тәсіл. Ғылыми зерттеулердің нәтижелері бойынша Web of Science және Scopus базаларында индекстелген, импакт факторы бар жетекші халықаралық рецензияланған журналдарда мақалалар жарияланды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : - Получение ценных материалов из отходов путем их переработки выгодно с экологической и экономической точки зрения; - Помогает избавиться от зависимости от нефти; - Способствует развитию науки в области химии, биотехнологии и медицины; - Помогает молодым ученым реализовать свои квалификации; - Cпособствует открытию новых рабочих мест и, как следствие, окажет положительное влияние на развитие экономики Казахстана.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : - Қалдықтарды өңдеу арқылы одан құнды материалдар алу экологиялық, эконмикалық жақтан пайдалы; - Мұнайға деген тәелділіктен арылуға көмектеседі; - Химия, биотехнология және медицина саласындағы ғылымның дамуына ықпал ететіді; - Жас ғалымдардың біліктілігін асыруына көмектеседі; - Жаңа жұмыс орындарының ашылуына ықпал етеді, нәтижесінде Қазақстанның экономикасының дамуына оң ықпалын тигізеді.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено. Проект находится на стадии научных исследовании: разработана концепция проекта, проведены предварительные исследования и испытания, синтезирован предполагаемый продукт.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген. Жоба зерттеу және әзірлеу кезеңінде — жоба концепциясы әзірленген, алдын ала зерттеулер мен сынақтар жүргізілген, көзделген өнім синтезделіп алынды, бірақ нақты өндіріс немесе іске қосу әлі басталмаған.

Efficiency (in Russian) : В этом проекте полный синтез празозина был осуществлен в проточном реакторе с использованием сырья, полученного из биомассы (фурфурола и 5-ГФМ), что продемонстрировало возможность получения стабильных и эффективных фармацевтических ингредиентов. Это, в свою очередь, несомненно, будет способствовать экологическому, экономическому и научно-техническому развитию страны.

Efficiency (in Kazakh) : Осы жоба бойынша биомассадан алынған шикізаттар (фурфурал және 5-ГФМ) арқылы ағынды реакторда празозиннің толық синтезі жүзеге асырылды, бұл әдіс тұрақты және тиімді фармацевтикалық ингредиенттерді алу мүмкіндігін көрсетті. Бұл өз кезегінде еліміздің экологиялық, экономикалық және ғылым техника жағынан дамуына өз үлесін қосатыны сөзсіз.

Field of application (in Russian) : Применяется в химии, биотехнологии и фармацевтике.

Field of application (in Kazakh) : Химия, биотехнология және фармацевтика саласында қолданылады.