The object of research, development or design (in Russian) : В рамках исследования в качестве основного композита будут изготовлены образцы многослойных структур Ga2O3 (5-100 нм)/графен (5-100 нм), а также кристаллов оксида Ga2O3 с толщинами различными толщинами ( от 10 до 100 нм). Кроме того, планируется провести сравнительные анализы с различными оксидами металла (Fe3О4, ZrO2, TiO2 и др.) в чистых и комбинационных сочетаниях с графеном.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу барысында жасалатын негізгі композиттерге Ga2O3 (5-100 нм)/графен (5-100 нм) көп қабатты құрылымдары және әртүрлі қалыңдықтағы Ga2O3 оксидінің кристалдары (10-нан 100 нм-ге дейін) жатады. Әртүрлі металл оксидтерімен (Fe3O4, ZrO2, TiO2 және т. б.) жеке және графенмен бірге салыстырмалы талдаулары жүргізіледі.

Aim of work (in Russian) : Цель научного проекта: разработка слоистых материалов, устойчивых к радиации, для приборов с высокоионизирующими лучами (включая легкие и быстрые тяжелые ионы, протоны и нейтроны). Графен содержащие оксидные слои с высокоактивной поверхностью предназначены для улучшения механических свойств и устойчивости к радиационному излучению.

Aim of work (in Kazakh) : Ғылыми жобаның мақсаты: иондаушы сәулелеріне (оның ішінде жеңіл және жылдам ауыр иондар, протондар мен нейтрондар) жоғары деңгейлі төзімділігі бар құрылымды көп қабатты материалдарды жасау. Бет белсенділігі жоғары болатын графен қоспалы металл оксидті қабаттары радиациялық көздерге механикалық жағынан төзімділікті жақсартуға арналған.

Методы исследования (на русском) : В проекте будут получены многослойные оксидные материалы с возможностью применения в ядерной энергетике. Для этого используются методы распыления ионно-плазменным методом а также магнетронным распылением. Полученные слои подвергаются ионному облучению с помощью ускорителя. Характеристика свойств материалов изучается с помощью рентгенограммы, микроскопии, ультрафиолетовой и фотолюминесцентной спектроскопии.

Методы исследования (на казахском) : Жоба атом энергетикасында қолдану мүмкіндігі бар көпқабатты оксидті материалдарды шығарады. Осы мақсатта ионды-плазмалық тозаңдату әдістері және магнетронды шашырату қолданылады. Алынған қабаттар үдеткіш көмегімен иондық сәулеленуге ұшырайды. Материалдардың қасиеттерін сипаттау рентгендік дифракция, микроскопия, ультракүлгін және фотолюминесценция спектроскопиясы арқылы зерттеледі.

Obtained results and novelty (in Russian) : В первый год реализации проекта была опубликована обзорная статья в журнале Nuclear Engineering and Design. В данной статье были собраны и проанализированы прочные материалы применяемые в ТВЭЛ-ах реакторов.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаның бірінші жылында Nuclear Engineering and Design журналында шолу мақаласы жарияланды. Бұл мақалада реакторлардың отын элементтерінде қолданылатын берік материалдар жиналып, талданған.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико-экономические показатели: время синтеза напылительной установкой, напряжение подаваемое на напылительную установку, концентрация основных прекурсово, шероховатость полученных поверхности, адгезия и диффузия композитов материала, дешевизна метода синтеза.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштер: тозаңдатқыш қондырғы арқылы синтездеу уақыты, шашыратқыш қондырғыға берілетін кернеу, негізгі прекурсорлардың концентрациясы, алынған беттің кедір-бұдырлығы, материалды композиттердің адгезиясы және диффузиясы, синтез әдісінің төмен құны.

Level of implementation (in Russian) : Экспериментальное моделирование будет проведено при различных условиях. Исследование включает в себя изучение короткоживущих и долгоживущих изотопов. Планируется облучение легкими (р, d и He) и тяжелыми ионами (Ar, Kr, Xe и др.) с интенсивностью от 1010 до 1017 ионов/см2 и энергией 1 МэВ, а также γ-облучение дозами от 100 кГр до 5000 кГр.

Level of implementation (in Kazakh) : Эксперименттік модельдеу әртүрлі жағдайларда жүзеге асырылады. Зерттеу қысқа және ұзақ өмір сүретін изотоптарды зерттеуді қамтиды. Интенсивтілігі 1010-нан 1017 ион/см2 және энергиясы 1 МэВ болатын жеңіл (p, d және He) және ауыр иондармен (Ar, Kr, Xe және т.б.) сәулеленуді, сондай-ақ γ-сәулеленуді жоспарлауда. 100 кГр-ден 5000 кГр-ға дейінгі дозалармен.

Efficiency (in Russian) : Экономия ресурсов: Моделирование оценивает оптимальные параметры для эксперимента, предсказывая результаты без физических тестов, что экономит время и ресурсы.  Разработка новых концепций: Моделирование способствует созданию новых идей, исследуя влияние факторов на систему.  Оценка безопасности: В ядерной промышленности моделирование предварительно оценивает безопасность экспериментов, предотвращая потенциальные риски.

Efficiency (in Kazakh) :  Ресурстарды үнемдейді: Модельдеу эксперимент үшін оңтайлы параметрлерді бағалайды, физикалық сынақтарсыз нәтижелерді болжайды, уақыт пен ресурстарды үнемдейді.  Жаңа түсініктерді дамыту: Модельдеу жүйеге факторлардың әсерін зерттеу арқылы жаңа идеяларды жасауға көмектеседі.  Қауіпсіздікті бағалау: Атом өнеркәсібінде симуляциялар ықтимал қауіптердің алдын ала отырып, эксперименттердің қауіпсіздігін алдын ала бағалайды.

Field of application (in Russian) : Материалы, полученные в рамках данного проекта и обладающие устойчивостью к радиации, могут находить применение в различных сферах. Они могут использоваться в ядерных реакторах и аналогичных установках ядерной энергетики, где наблюдается повышенный уровень ионизирующего излучения. Такие материалы также могут служить для защиты оборудования и инструментов на космических аппаратах. В области ядерной медицины, где используются источники радиации для лечения или диагностики, радиационно стойкие материалы могут находить применение при создании оборудования и защитных элементов. В условиях повышенной радиации, таких как ускорители частиц и радиационные зоны в космосе, необходимость в радиационно стойкой электронике становится критической, включая материалы, применяемые в полупроводниковых устройствах, для обеспечения надежной работы систем;

Field of application (in Kazakh) : Осы жоба аясында алынған радиацияға төзімді материалдар әртүрлі салаларда қолданылуы мүмкін. Оларды иондаушы сәулелену деңгейі жоғарылаған ядролық реакторларда және соған ұқсас атом электр қондырғыларында қолдануға болады. Мұндай материалдар ғарыш ракеталарында жабдықтар мен аспаптарды қорғауға да қызмет ете алады. Радиация көздері емдеу немесе диагностика үшін қолданылатын ядролық медицина саласында радиацияға төзімді материалдарды жабдық пен қорғаныс элементтерін жасау үшін пайдалануға болады. Бөлшектердің үдеткіштері және ғарыштағы сәулелену аймақтары сияқты жоғары радиациялық орталарда жүйенің сенімді жұмысын қамтамасыз ету үшін жартылай өткізгіш құрылғыларда қолданылатын материалдарды қоса алғанда, радиацияға төзімді электроникаға қажеттілік өте маңызды болады;