The object of research, development or design (in Russian) : Шаровые звездные скопления, компактные объекты, нейтронные звезды

The object of research, development or design (in Kazakh) : шар тәрізді жұлдыздық шоғырлар, шағын нысандар, нейтрондық жұлдыздар

Aim of work (in Russian) : Построение объединенной многокомпонентной численной модели галактического центра и сопоставление полученных на ее основе численных моделей с современными наблюдениями за центром Млечного Пути

Aim of work (in Kazakh) : галактикалық орталықтың біріктірілген көпкомпонентті сандық моделін құру және осы модель негізінде алынған нәтижелерді қазіргі заманғы Құс жолының орталығын бақылау мәліметтерімен салыстыру

Методы исследования (на русском) : Прямое интегрирование задачи многих тел, статистический анализ

Методы исследования (на казахском) : көп денелі есепті тікелей интегралдау, статистикалық талдау

Obtained results and novelty (in Russian) : На основе реконструкции орбит шаровых звездных скоплений на 10 млрд лет назад и с учетом ошибок собственных движений и лучевых скоростей из наблюдений Gaia выделены объекты с высокой вероятностью взаимодействия с Галактическим центром и сверхмассивной черной дырой. В высокоточный N-тельный код был добавлен динамический галактический потенциал из базы IllustrisTNG-100 (масса диска гало и пространственные характеристики меняются со временем). Таким образом, были определены следующие шаровые скопления, имеющие высокую вероятность взаимодействия с Галактическим центром: NGC 6681, NGC 6981, NGC 6712, NGC 6642, HP1 и NGC 1904. Для полученной выборки было проведено индивидуальное моделирование с высоким разрешением частиц (более 1 млн частиц для каждой модели). Прямое интегрирование на 8 миллиардов лет назад показало хорошую согласованность начальных параметров с наблюдениями. Анализ потери массы выявил, что динамика потери скоплением звезд происходит с разными темпами в течении их эволюции на орбите, однако в большинстве смоделированных нами случаев потеря звезд сегодня составляет примерно 86% от начального их количества. Образованные приливные хвосты охватывают более одного витка орбиты. Также исследовано влияние массивных звездных остатков (черные дыры, нейтронные звезды), которые формируются за 200 млн лет после образования скопления. Установлено, что доля массы остатков зависит от металличности: чем выше металличность, тем меньше доля черных дыр и нейтронных звезд.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Шар тәріздес жұлдыздық шоғырлардың 10 млрд жылдағы орбиталарын қалпына келтіре және Gaia бақылауларынан алынған меншікті қозғалыстар мен радиалды жылдамдықтардың қателіктерін ескере отырып, Галактикалық орталық пен аса массалы қара құрдыммен әрекеттесу ықтималдығы жоғары объектілер анықталды. Жоғары дәлдіктегі N-дене кодына IllustrisTNG-100 базасынан алынған динамикалық галактикалық потенциал қосылды (гало дискісінің массасы мен кеңістіктік сипаттамалары уақыт өте өзгеріп отырады). Осылайша, Галактикалық орталықпен әрекеттесу ықтималдығы жоғары келесі шоғырлар анықталды: NGC 6681, NGC 6981, NGC 6712, NGC 6642, HP1 және NGC 1904. Анықталған іріктемедегі әрбірі үшін бөлшек саны жоғары ажыратылымдылықпен (1 миллионнан астам) жеке модельдеулер жүргізілді. 8 млрд жылға дейінгі тікелей интегралдау бастапқы параметрлердің бақылаулармен жақсы сәйкестігін көрсетті. Масса жоғалтуды талдау, шоғырдың жұлдыз жоғалту динамикасы олардың орбитадағы эволюциясы барысында әртүрлі қарқынмен жүретінін анықтады, бірақ біздің моделдеулердің көпшілігінде бүгінгі күнгі жұлдыздардың бастапқы санынан шамамен 86%-ы жоғалғанын көрсетті. Қалыптасқан тасулы құйрықтар орбита бойынша бір айналымнан артық тармақты қамтиды. Сондай-ақ, шоғырдың пайда болғанынан кейін 200 млн жыл ішінде қалыптасатын массивті жұлдыздар қалдықтарының (қара құрдымдар, нейтрон жұлдыздар) әсері зерттелді. Металдылығы жоғары болған сайын, қара құрдымдар мен нейтрон жұлдыздарының үлесі азаятындығы анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Проект носит чисто фундаментальный характер.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба іргелі болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : не предусмотрено

Level of implementation (in Kazakh) : Берілмеген

Efficiency (in Russian) : не предусмотрено

Efficiency (in Kazakh) : Берілмеген

Field of application (in Russian) : звездная динамика, астрофизика; целевые потребители результатов: высшие учебные заведения, международные исследовательские группы в смежных областях

Field of application (in Kazakh) : жұлдыздық динамика, астрофизика; нәтижелердің мақсатты тұтынушылары: жоғары оқу орындары, іргелес салалардағы халықаралық зерттеу топтары.