The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования в проекте является вирус гриппа D (ВГD) среди различных сельскохозяйственных животных в Казахстане.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жобаның зерттеу нысаны Қазақстандағы әртүрлі ауылшаруашылық жануарлары арасындағы тұмау D вирусы (IVD) болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является изучение распространенности вируса гриппа Д среди сельскохозяйственных животных Казахстана, путем молекулярно-вирусологических, серологических методов и метагеномных технологий.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты молекулярлық вирусологиялық және серологиялық әдістермен метагеномикалық технологияларды пайдалана отырып, Қазақстандағы ауылшаруашылық жануарлары арасында Д тұмауы вирусының таралуын зерттеу.

Методы исследования (на русском) : От сельскохозяйственных животных клинические материалы получены в виде носовых, ротовых смывов и сывороток крови согласно требованиям МЭБ. Смывы получены стерильными ватными тампонами с пластиковой ручкой, помещены во флаконы с вирус транспортировочной средой, содержащей комплекс антибиотиков в конечной концентрации 0,5%. Пробы до проведения исследований хранятся в жидком азоте (-196ºС). Биопробы для геномных исследований помещены в специальный реагент – DNA/RNA Shield, сохраняющий генетическую целостность и профили экспрессии образцов при температуре окружающей среды без охлаждения или заморозки. ПЦР выполнялась в амплификаторах Thermocycler Gradient (Eppendorf), SimpliAmp (Applied Biosystems), при соответствующих условиях термоциклирования с применением видо-специфических или подтипо-специфических праймеров и наборов для одношагового ПЦР (NEB, QIAGEN) согласно инструкции производителей. Вирусные геномы для полногеномного секвенирования будут выделяться при помощи коммерческих наборов (RNeasy® Mini Kit Qiagen для РНК). Подготовка библиотек будет осуществляться с помощью наборов NEBNext Ultra Directional RNA LibraryPrepKit for Illumina(NEB, США), QIAseq FX Single Cell RNA Library Kit (Qiagen). Качество приготовленных библиотек будет определяться на приборе Bioanalyzer 2100 (Agilent Technologies, Германия). Количественная оценка очищенной библиотеки секвенирования будет проводиться с набором KAPA (Kapa Biosystems, Wilmington, MA, USA).

Методы исследования (на казахском) : Ауыл шаруашылығы жануарларынан ХЭБ талаптарына сәйкес мұрын және ауыз жағындылары және қан сарысуы түрінде клиникалық материалдар алынды. Тампондар антибиотиктер кешені бар вирус тасымалдау ортасы бар пробиркаға салынған пластикалық сабы бар стерильді мақта тампондарымен алынды . Сынау алдында үлгілер сұйық азотта (-196ºС) сақталады. Геномдық зерттеулерге арналған биоүлгілер арнайы реагентке – ДНҚ/РНҚ қалқанына орналастырылады, ол тоңазыту немесе мұздатусыз қоршаған орта температурасында үлгілердің генетикалық тұтастығы мен экспрессиялық профильдерін сақтайды. ПТР Thermocycler Gradient (Eppendorf), SimpliAmp (Applied Biosystems) күшейткіштерінде өндірушілердің нұсқауларына сәйкес түрлерге немесе қосалқы типке тән праймерлерді және бір сатылы ПТР жинақтарын (NEB, QIAGEN) пайдаланып, сәйкес термиялық цикл жағдайында орындалды. Бүкіл геномды секвенирлеуге арналған вирустық геномдар коммерциялық жинақтарды (РНҚ үшін RNeasy® Mini Kit Qiagen) пайдалану арқылы оқшауланады. Кітапхананы дайындау Illumina үшін NEBNext Ultra Directional RNA LibraryPrepKit (NEB, АҚШ), QIAseq FX Single Cell RNA Library Kit (Qiagen) көмегімен жүзеге асырылады. Дайындалған кітапханалардың сапасы Bioanalyzer 2100 (Agilent Technologies, Германия) құралында анықталады. Тазартылған секвенирлеу кітапханасының санын анықтау KAPA жинағымен орындалады (Kapa Biosystems, Wilmington, MA, АҚШ).

Obtained results and novelty (in Russian) : Исследования ВГД проводится в Казахстане впервые, и полученные результаты станут частью мониторинга по слежению за ситуацией по данной инфекции среди представителей различных сельскохозяйственных животных. От раннее реализованных НИР проект отличается исследованием нового для казахстанской науки ВГД c применением высокопроизводительного секвенирования генома и экспериментальных методов анализа вирусов. Реализация проекта позволит определить степень инфицированности различных видов сельскохозяйственных животных Казахстана ВГД, а также определить спектр его восприимчивых хозяев.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ТДВ зерттеу Қазақстанда алғаш рет жүргізілуде және алынған нәтижелер әртүрлі ауылшаруашылық жануарларының өкілдері арасында осы инфекцияға қатысты жағдайды бақылаудың бір бөлігі болады. Жобаның бұрын жүзеге асырылған ғылыми жобалардан айырмашылығы, жоғары өнімді геномды тізбектеуді және вирустарды талдаудың эксперименттік әдістерін қолдана отырып қазақстандық ғылым үшін жаңа болып табылатын ТДВ зерттеу. Жобаны жүзеге асыру Қазақстандағы ауылшаруашылық жануарларының әртүрлі түрлерінің ТДВ жұқтыру дәрежесін анықтауға, сондай-ақ оның сезімтал иелерінің таралу аймағын анықтауға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основными конструктивными и технико-экономическими показателями проекта является - использование высокопроизводительного секвенирования генома и молекулярно-генетических методов для изучения вируса ВГД. Определение спектра восприимчивых хозяев, степень инфицированности, а также анализ антигенной гетерогенности вируса. Создание базы данных по распространенности ВГД, разработка рекомендаций для вакцинации, вклад в международное понимание вируса.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаның негізгі конструкторлық және техникалық-экономикалық көрсеткіштері ТДВ вирусын зерттеу үшін жоғары өнімді геномды тізбектеу және молекулалық-генетикалық әдістерді қолдану болып табылады. Сезімтал иелерінің спектрін, инфекция дәрежесін анықтау, сонымен қатар вирустың антигендік гетерогенділігін талдау. ТДВ таралуы бойынша мәліметтер базасын құру, вакцинация бойынша ұсыныстар әзірлеу, вирусты халықаралық деңгейде түсінуге үлес қосу.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Изучение распространенности ВГД и необходимость научно-обоснованного прогноза данной инфекций среди сельскохозяйственных животных, а также разработка ветеринарных препаратов, полученными в ходе выполнения проекта, определяет социальный, экономический, экологический, научно-технический, мультипликативный эффект результатов НИР

Efficiency (in Kazakh) : Ауылшаруашылық жануарлары арасында ТДВ таралуын және осы инфекцияның ғылыми негізделген болжамын жасау қажеттілігін зерттеу, сондай-ақ жобаны жүзеге асыру барысында алынған ветеринариялық препараттарды әзірлеу әлеуметтік, экономикалық, экологиялық, ғылыми-техникалық, мультипликативті әсерді анықтайды.

Field of application (in Russian) : Область применения: вирусология, медицинская вирусология, ветеринарная вирусология, молекулярная биология, эпидемиология, эпизоотология.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы: вирусология, медициналық вирусология, ветеринариялық вирусология, молекулалық биология, эпидемиология, эпизоотология.