The object of research, development or design (in Russian) : ACLSV, ASPV, ASGV, ApMV, GVA, GFLV, GLRV, GRBD, PPV, PLRV, PVX, PVY, Monilinia fructigena, Venturia inaequalis, Phytophthora infestans.

The object of research, development or design (in Kazakh) : ACLSV, ASPV, ASGV, ApMV, GVA, GFLV, GLRV, GRBD, PPV, PLRV, PVX, PVY, Monilinia fructigena, Venturia inaequalis, Phytophthora infestans.

Aim of work (in Russian) : сбор растительного материала образцов яблони, винограда и картофеля, для обнаружения вирусов, включая ACLSV, ASPV, ASGV, ApMV, GVA, GFLV, GLRV, GRBD, PPV, PLRV, PVX, PVY, грибов Monilinia spp, Venturia inaequalis и оомицета Phytophthora infestans; разработка и синтез кандидатных gRNA для селективной детекции фитопатогенов; разработка и клонирование синтетических контрольных последовательностей патогенов; оптимизация и валидация протоколов детекции патогенов и использованием эндонуклеаз Cas12 и Cas13a.

Aim of work (in Kazakh) : ACLSV, ASPV, ASGV, ApMV, GVA, GFLV, GLRV, GRBD, PPV, PLRV, PVX, PVY вирустарын, Monilinia spp, Venturia inaequalis саңырауқұлақтарын және Phytophthora infestans оомицетын қоса алғанда анықтау үшін алма, жүзім және картоп үлгілерінен өсімдік материалын жинау; фитопатогендерді селективті анықтау үшін кандидаттық гРНҚ әзірлеу және синтездеу; синтетикалық патогенді бақылау ретін әзірлеу және клондау; Cas12 және Cas13a эндонуклеазаларының көмегімен патогенді анықтау хаттамаларын оңтайландыру және валидациялау.

Методы исследования (на русском) : выделение ДНК и РНК из растительного материала; обратная транскрипция; ПЦР; компьютерный анализ последовательностей; множественное выравнивание последовательностей; поиск в базах данных; клонирование последовательностей; трансформация бактерий; детекция флюоресценции.

Методы исследования (на казахском) : өсімдік материалынан ДНҚ және РНҚ оқшаулау; кері транскрипция; ПТР; Сэнгер секвенирлеу; жоғары өнімді РНҚ секвенирлеу; тізбектін компьютерлік талдауы; бірнеше ретті теңестіру; мәліметтер базасында іздеу; тізбектін клондау; бактериялық трансформация; флуоресценцияны анықтау.

Obtained results and novelty (in Russian) : проведен сбор и собрана коллекция изолятов вирусных и грибоподобных патогенов яблони, винограда и картофеля; разработана и клонирована коллекция синтетических контрольных последовательностей вирусов; проведена оптимизация и первичная валидация систем тестирования фитопатогенов на основе эндонуклеаз Cas12, Cas13a.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : алма, жүзім және картоптың вирустық және саңырауқұлақ тәрізді қоздырғыштарының изоляттарының коллекциясы жиналды және жинақталды; синтетикалық вируспен күресу реттілігінің жинағы әзірленді және клондалады; Cas12 және Cas13a эндонуклеазалары негізінде фитопатогенді сынау жүйелерін оңтайландыру және бастапқы валидациялау жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : разработка, апробация и валидация новых генетических систем для высокочувствительной детекции экономически важных фитопатогенов позволит увеличить эффективность сельского хозяйства, а также внесет вклад в изучение распространения и эволюции патогенов в приложении к борьбе с болезнями растений.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : экономикалық маңызды өсімдік қоздырғыштарын жоғары сезімталдықпен анықтауға арналған жаңа генетикалық жүйелерді әзірлеу, сынау және валидациялау ауыл шаруашылығының тиімділігін арттырады, өсімдіктер ауруларымен күресуімен қатар патогендердің таралуы мен эволюциясын қолдану кезінде зерттеуге ықпал етеді.

Level of implementation (in Russian) : Разработка на этапе оптимизации и тестирования и будет внедрена в будущем.

Level of implementation (in Kazakh) : Әзірлеу оңтайландыру және тестілеу сатысында және болашақта жүзеге асырылатын болады.

Efficiency (in Russian) : В результате работы проведена начальная оптимизация и валидация систем тестировани патогенов растений на основе технологий CRISPR/Cas12-13a. Разработанные системы позволят ускорить и упростить процесс оперативной детекции фитопатогенов в рамках мероприятий по защите растений.

Efficiency (in Kazakh) : Жұмыстың нәтижесінде CRISPR/Cas12-13a технологиялары негізінде өсімдіктердің қоздырғыштарын сынау жүйелерін бастапқы оңтайландыру және валидациялау жүргізілді. Жасалған жүйелер өсімдіктерді қорғау шаралары аясында фитопатогендерді жылдам анықтау процесін жылдамдатады және жеңілдетеді.

Field of application (in Russian) : растениеводство, фитопатология, молекулярная биология, защита растений.

Field of application (in Kazakh) : өсімдік шаруашылығы, фитопатология, молекулалық биология, өсімдіктерді қорғау.