The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются каспийские тюлени, биологические образцы (смывы, сгустки и сыворотка крови), собранные от каспийских тюленей и секционные материалы от павших особей.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны – каспий итбалығы, каспий итбалықтарынан жиналған (шайынды, қан ұйындысы) биологиялық сынамалар, өлекседен алынған секциялық материалдар.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является характеристика новых вирусов ассоциированные с каспийскими тюленями, обнаружение ранее неидентифицированных латентных вирусов и оценка влияния различных факторов (пол хозяина, возрастной категории, место/сезона отлова, клинический статус животных) на структуру вирусного сообщества вида.

Aim of work (in Kazakh) : Жұмыстың мақсаты – Каспий итбалықтарымен байланысты вирустарды сипаттау, бұрын анықталмаған жаңа жасырын (латентті) вирустарды анықтау және түрдің вирустық қауымдастығының құрылымына (иесінің жынысы, жас санаты, орны/аулау маусымы, жануарлардың клиникалық жағдайы) факторлардың әсерін бағалау.

Методы исследования (на русском) : В работе использованы современные вирусологические, молекулярно-биологические, геномные, виромные, биоинформационные методы исследований и проведен статистический анализ всех изученных показателей.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста заманауи вирусологиялық, молекулярлық биологиялық, геномдық, вирустық, биоақпараттық зерттеу әдістері қолданылды және барлық зерттелген көрсеткіштерге статистикалық талдау жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : В 2022-2023 гг. в результате экспедиционных выездов собраны 350 биологических образцов и патологических материалов от 44 живых особей и 54 трупов каспийских тюленей. Продукты ПЦР соответствующие ожидаемым размерам фрагментов генов аденовирусов и гаммагерпесвирусов выявлены в пробах носовых смывов собранные в 2023 г. казахстанской части моря, от животных с признаками респираторной инфекции. Впервые в мире штамм Gamma-herpesvirus/Caspian seal/PR/5/2023 был выделен из ротового смыва каспийского тюленя в 2023 г. В вироме каспийских тюленей установлены наличие двух больших групп, состоящих из разных семейств вирусов: первая группа состоит из семейств Circoviridae и Parvoviridae, связанных с водной экосистемой. Следует отметить, что эта группа составляет 72% всего вирома каспийского тюленя. Ко второй группе относятся вирусы млекопитающих: Herpesviridae, Papillomaviridae, Caliciviridae, Anelloviridae, Adenoviridae, Orthomyxoviridae и Paramyxoviridae. Некоторые результаты представляют новые виды вирусов, но в целом вирусный репертуар каспийских тюленей похож на имеющиеся виромы других ластоногих.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2022-2023 жж Экспедициялық сапарлар нәтижесінде 44 тірі және 54 өлі каспий итбалығынан 350 биологиялық үлгілер мен патологиялық материалдар алынды. 2023 жылы теңіздің қазақстандық бөлігінен респираторлық инфекция белгілері бар жануарлардан алынған мұрын жағындыларынан аденовирус пен гаммагерпесвирус ген фрагменттерінің күтілетін өлшемдеріне сәйкес келетін ПТР өнімдері анықталды. Әлемде алғаш рет Gamma-herpesvirus/Caspian seal/PR/5/2023 штаммы 2023 жылы каспий итбалығының ауыз шайындысынан оқшауланып алынды. Каспий итбалықтарының виромында вирустардың әртүрлі тұқымдастарынан тұратын екі үлкен тобы анықталды: бірінші топты су экожүйесімен байланысты Circoviridae және Parvoviridae тұқымдастары құрайды. Айта кету керек, бұл топ бүкіл Каспий итбалығы вирусының 72% құрайды. Екінші топқа сүтқоректілердің вирустары жатады: Herpesviridae, Papillomaviridae, Caliciviridae, Anelloviridae, Adenoviridae, Orthomyxoviridae және Paramyxoviridae.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты НИР обеспечивает основу для дальнейших исследований вирусных сообществ у каспийских тюленей, разнообразия виромов у ластоногих в целом и вносит данные, имеющие значение для оценки риска заболеваний у морских млекопитающих.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеудің нәтижелері каспий итбалықтарындағы вирустық қауымдастықтарды, жалпы ескекаяқтылардағы виромдардың алуан түрлілігін одан әрі зерттеуге негіз болады және теңіз сүтқоректілерінің ауру қаупін бағалауға қажетті мәліметтер береді.

Level of implementation (in Russian) : --

Level of implementation (in Kazakh) : --

Efficiency (in Russian) : Эффективность определяется возможностью научно-обоснованного прогнозирования эпизоотических и экологических ситуаций в популяции каспийского тюленя, что будет содействовать ранней диагностике и своевременной расшифровке причин вспышек заболеваемости, а также контролю над возникающими чрезвычайными ситуациями.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділік каспий итбалығы популяциясындағы эпизоотиялық және экологиялық жағдайларды ғылыми негізделген болжау мүмкіндігімен анықталады, бұл ерте диагностикаға және аурулардың шығу себептерін уақтылы ашуға, сондай-ақ туындайтын төтенше жағдайларды бақылауға мүмкіндік береді.

Field of application (in Russian) : Область применения – вирусология, экология, эпидемиология, эпизоотология.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану саласы – вирусология, экология, эпидемиология, эпизоотология.