The object of research, development or design (in Russian) : Питомники первичного семеноводства оздоровленных от вирусной инфек-ции и районированных сортов картофеля

The object of research, development or design (in Kazakh) : Вирус инфекциясынан сауықтырылған бірігей аудандыстырылған картоп тұқымының бастапқы тұқым шаруашылығы көшеттіктері

Aim of work (in Russian) : Организовать первичное семеноводство оздоровленных от вирусной ин-фекции и районированных в Акмолинской области семян картофеля

Aim of work (in Kazakh) : Ақмола облысы тауарөндірушілер үшін вирус инфекциясынан сауықтырылған бірігей аудандыстырылған картоп тұқымының бастапқы тұқымшаруашылығын ұйымдастыру

Методы исследования (на русском) : В основу работы по семеноводству картофеля положено ведение первичного семеноводства на безвирусной основе.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыстың негізіне тұқым шаруашылығын вируссыз негізде жүргізу жатады.

Obtained results and novelty (in Russian) : По фенологическим наблюдениям всходы отмечены на 19 день после по-садки, полные всходы на 24 сутки. При оценке состояния сортов в фазу цветения, высокой облиственностью и мощным стеблестоем обладал сорт Шагалалы, где высота растения, в фазу цветения составила 44,7 см. Сорта Зерен и Невский по высоте растения были ниже сорта Шагалалы на 2,7-3,4 см и обладали при этом высокой облиственностью. При уборке урожая с площади 8,7 га убрано 81,3 тонн картофеля при средней урожайности 9,3 т/га. Реализовано товарной продукции 54,2 тонны картофеля и 27,1 тонны семенного материала заложены на хране-ние.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Фенологиялық бақылаулар бойынша картоп өсімдігінің шығуы отырғызғаннан кейін 19-ші күні, ал толық шығуы 24-ші күні байқалды. Гүлдену фазасында сұрыптардың жай-күйін бағалай отырып, Шагаланың алуан түрі өсімдіктің биіктігі 44,7 см болатын өсімдіктің биіктігі жоғары өсімдіктер мен қуатты шөптерге ие болды. Зерен және Невский сұрыптары Шағаланың алуан түрінен биіктігі 2,7-3,4 см төмен және жапырақты болды. Картоп жинау кезеңінде 8,7 га алқабыннан 9,3 т/га өнімділігімен 81,3 тонна картоп алынды. Тауарлық өнім 54,2 тонна картоп көлемінде сатылды және 27,1 тонна көлемінде картоп тұқымы сақтауға салынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Создание и внедрение в производство новых безвирусных высокопродук-тивных сортов картофеля с комплексом хозяйственно-ценных признаков – приоритетное направление национальной экономики любого государства. Обеспечение картофелевыращивающих хозяйств высококачественными семенами местных сортов была и остается острой проблемой отрасли. Причина такой, сравнительно низкой урожайности связана с длительным репродуцированием сортов картофеля без соответствующих мер по оздо-ровлению, неустойчивостью их к стрессам и поражением болезнями. Для решения этого вопроса необходимо провести как можно более полные ис-следования по интродукции, биохимии, фитопатологии и технологии воз-делывания ряда культур, в том числе и картофеля для раскрытия их по-тенциала.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Өндіріске шаруашылық бағалы белгілер жиынтығымен жаңа жоғары өнімді сорт пен будандарды шығарып еңгізу кез келген мемлекеттің ұлттық экономикасындағы басым бағыты болып табылады. Өсімдіктер селекциясы әрдайым дамуда. Қазіргі биологияның жетістігін қоса алғанда жаңа сорттарды шығару технологиясы үнемі жетілдіруде. Солтүстік Қазақстанда картоп шаруашылығын сенімсіздендіретін негізгі себеп жергілікті селекцияның қазіргі сорттардың жоқ болуы. Көбінесе жергілікті жағдайларға бейімделмеген шетел селекциясының картоп сорттарын өнделгені олардың төмен өнімділікке әкеліп соғады және кейбір кездерде қоршаған ортаға зиян келтіреді. Бұл сауалды шешу үшін бірнеше дақылдардың, соның ішінде картоп дақылы, потенциалын ашуға селекция, интродукция, биохимия, фитопатология және өндеу технологиялары бойынша мүмкіндігінше толық зерттеулер өткізу қажет.

Level of implementation (in Russian) : Научные разработки по размножению элитных семян при соблюдении комплекса агротехнических приемов, обеспечивающих выращивание семян с высокими сортовыми, посевными качествами и урожайными свойствами внедряются в производство хозяйств любой формы собствен-ности.

Level of implementation (in Kazakh) : Картоп өндірудің жоғары сортты, егістік қасиеттері мен жемісті қасиеттері бар тұқымдарды өсіруді қамтамасыз ететің қор үнемдеу технологиясы бойынша ғылыми зерттемелер, картоптың элиталық тұқым материалы шаруашылықтардың кез келген меншік нысандағы өндірістерге енгізілуде.

Efficiency (in Russian) : Возделывание собственных сортов не требующих лишних затрат на по-купку и перевозку семян дорогостоящих сортов из-за рубежа позволяет хозяйствам сэкономить большие средства. Низкая себестоимость в сравне-нии с импортными сортами и тесная связь непосредственно с производите-лями упрощает процесс внедрения собственных сортов. Эффективность создания и возделывания безвирусных и райониро-ванных сортов картофеля, как и другие технологические мероприятия, есть отношение полученного полезного эффекта к затратам. Полезным эф-фектом в данном случае является прибавка урожая и дополнительно чи-стый доход. Прибавка стоимости продукции по реализационной цене со-ставляет 106,9 тыс. тенге, а прямые затраты в расчете на 1 ц снижаются на 14%. Чистый доход превышает соответственно доход с 1 га на 78,5 тыс. тенге, а каждый затраченный тенге дает прибыль от 1,44 до 1,60 тенге.

Efficiency (in Kazakh) : Шетелден сатып алып жеткізу үшін артық шығындарды қажет етпейтін өз сорттарды өндеу шаруашылықтарға көп қаражат үнемдеуге мүмкіндік береді. Импорттық сорттармен салыстырғанда өзіндік бағасы төмен және өндірушілермен тікелей тығыз байланыста болуы өз сорттарды еңгізу процесін жеңілдетеді. Алынған пайдалы нәтиженің жұмсалған қаражатқа қатынасы жаңа және аудандастырылған картоп сорттарды шығару мен өңдеудің тиімділігі болып саналады. Бұл жағдайда пайдалы нәтиже ол өнімділіктің үстемесі және қосымша таза табысы болып табылады. Өткізім бағасы бойынша өнімділігінің құн үстемесі 106,9 мың теңге құрайды, ал тікелей шығыны 1 центнерге есептегенде 14 %-ға төмендейді. Осыған орай таза табыс 78,5 мың теңгеге 1 гектардан алынған табыстан асып түседі, ал әр жұмсалған теңге 1,44-тен 1,60 теңгеге дейін пайда әкеледі.

Field of application (in Russian) : сельское хозяйство, картофелеводство.

Field of application (in Kazakh) : ауыл шаруашылығы, картоп шаруашылығы.