The object of research, development or design (in Russian) : Прутки из меди и ее сплавов

The object of research, development or design (in Kazakh) : Мыс және оның қорытпаларынан жасалған шыбықтар

Aim of work (in Russian) : Разработка теоретических и технологических основ получения радиально-сдвиговой прокаткой ультрамелкозернистой структуры в меди и ее сплавах, а также управления их структурой и физико-механическими свойствами с помощью ультразвуковой обработки

Aim of work (in Kazakh) : Мыс пен оның қорытпаларындағы ультра ұсақ түйіршікті құрылымды радиалды -вигысу илемін алудың теориялық және технологиялық негіздерін әзірлеу, сондай-ақ олардың құрылымы мен физика-механикалық қасиеттерін ультрадыбыстық өңдеу арқылы басқару

Методы исследования (на русском) : На первом этапе исследование эволюции металла при различных режимах предварительной термической обработки и радиально-сдвиговой прокатки проводили с помощью компьютерного моделирования в программном комплексе DEFORM. Экспериментальные исследования рациональных режимов предварительной термической обработки и технологических параметров радиально-сдвиговой прокатки меди и латунных сплавов были проведены в лабораторных условиях на стане радиально-сдвиговой прокатки и в печи сопротивления. Для проведения металлографических исследований на первом этапе была использована оптическая микроскопия на микроскопе OLIMPUS BX53M (НАО «РИУ»). А для более глубоких металлографических исследований была применена электронная микроскопия Института технической акустики Национальной академии наук Беларуси. При исследовании механических свойств медных и латунных образов, продеформированных на стане радиально-сдвиговой прокатки с различными значениями обжатия использовался ГОСТ 1497-84 «Металлы. Методы испытаний на растяжение». Твердость определялась по ГОСТ 9012-59, а микротвердость в соответствии с ГОСТ 2999-75.

Методы исследования (на казахском) : Бірінші кезеңде металдың эволюциясын алдын-ала термиялық өңдеудің және радиалдывигысу Илемдеудің әртүрлі режимдерінде зерттеу DEFORM бағдарламалық кешенінде компьютерлік модельдеу көмегімен жүргізілді. Алдын ала термиялық өңдеудің ұтымды режимдерін және мыс пен жез қорытпаларын радиалды сдысу Илемдеудің технологиялық параметрлерін эксперименттік зерттеу зертханалық жағдайда радиалды сдысу илемдеу диірменінде және кедергі пешінде жүргізілді. Металлографиялық зерттеулер жүргізу үшін бірінші кезеңде olimpus bx53m ("Рио" КЕАҚ) микроскопында оптикалық микроскопия қолданылды. Ал терең металлографиялық зерттеулер үшін Беларусь Ұлттық Ғылым академиясының техникалық акустика институтының электронды микроскопиясы қолданылды. Әртүрлі қысу мәндері бар радиалдывигысу илемдеу диірменінде деформацияланған мыс және жез кескіндерінің механикалық қасиеттерін зерттеу кезінде ГОСТ 1497-84 "Металдар. Созылуды сынау әдістері". Қаттылық ГОСТ 9012-59, ал микроқаттылық ГОСТ 2999-75 сәйкес анықталды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана комбинированная технология получения и управления ультрамелкозернистой структурой и физико-механическими свойствами длинномерных заготовок, включающая радиально-сдвиговую прокатку и ультразвуковую обработку. На основе компьютерного моделирования были определены рациональные режимы предварительной термической обработки меди и латуни, а также скоростные и температурные параметры технологии получения ультрамелкозернистой структуры радиально-сдвиговой прокаткой. Получена опытная партия образцов из меди и латуни с мелкозернистой структурой. Отработаны рациональные технологические параметры получения ультрамелкозернистой структуры в меди и латуни радиально-сдвиговой прокаткой. Получена опытная партия исходных образцов из меди и латуни с ультрамелкозернистой структурой, которые будут подвергаться ультразвуковой обработке. Установлены зависимости между различными режимами термической обработки и технологическими параметрами радиально-сдвиговой прокатки, и размером зерна микроструктуры меди и латуни, а также их механическими свойствами. Научная новизна заключается в установлении закономерностей: изменения эволюции микроструктуры в меди и ее сплавах от скоростных и температурных режимов радиально-сдвиговой прокатки; улучшения структуры и физико-механических свойств длинномерных изделий из ультрамелкозернистой меди и ее сплавов, полученных на стане радиально-сдвиговой прокатки, при воздействии ультразвуком.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Радиалды-сдысу илемдеуді және ультрадыбыстық өңдеуді қамтитын ұзын өлшемді дайындамалардың ультра ұсақ түйіршікті құрылымын және физика-механикалық қасиеттерін алу мен басқарудың біріктірілген технологиясы әзірленді. Компьютерлік модельдеу негізінде мыс пен Жезді алдын-ала термиялық өңдеудің ұтымды режимдері, сондай-ақ радиалды сдысу арқылы ультра ұсақ түйіршікті құрылымды алу технологиясының жылдамдық пен температуралық параметрлері анықталды. Мыс пен жезден ұсақ түйіршікті құрылымы бар үлгілердің тәжірибелі партиясы алынды. Мыс пен жезде ультра ұсақ түйіршікті құрылымды радиалды жылжыту арқылы алудың ұтымды технологиялық параметрлері жасалды. Ультрадыбыстық өңдеуден өтетін ультра ұсақ түйіршікті құрылымы бар мыс пен жезден алынған бастапқы үлгілердің тәжірибелік партиясы алынды. Термиялық өңдеудің әртүрлі режимдері мен радиалдывигысу Илемдеудің технологиялық параметрлері мен мыс пен жездің микроқұрылымының астық мөлшері, сондай-ақ олардың механикалық қасиеттері арасында тәуелділіктер орнатылған. Ғылыми жаңалық мынадай заңдылықтарды белгілеуден тұрады: мыстағы және оның қорытпаларындағы микроқұрылым эволюциясының радиалды -вигысу Илемдеудің жылдамдық және температуралық режимдерінен өзгеруі; ультрадыбыспен ұшыраған кезде радиалды -вигысу илемдеу диірменінде алынған ультра ұсақ түйіршікті мыстан және оның қорытпаларынан ұзын өлшемді бұйымдардың құрылымы мен физика-механикалық қасиеттерін жақсарту.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основным конструктивным показателем предлагаемой технологии является использование для получения ультрамелкозернистых материалов комбинированной обработки, включающей радиально-сдвиговую прокатку и обработку ультразвуком. Экономический эффект при внедрении результатов полученных в рамках реализации данного проекта будет достигаться за счет возможности получения при незначительных энерго- и трудозатратах высококачественных прутков со стабильными повышенными механическими и эксплуатационными свойствами, в том числе с хорошей термоустойчивостью, за счет измельчения исходной крупно- и среднезернистой структуры до ультрамелкозернистого состояния.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ұсынылған технологияның негізгі конструктивті көрсеткіші радиалды жылжыту және ультрадыбыспен өңдеуді қамтитын ультра ұсақ түйіршікті аралас өңдеу материалдарын алу үшін пайдалану болып табылады. Осы жобаны іске асыру шеңберінде алынған нәтижелерді енгізу кезінде экономикалық тиімділікке тұрақты жоғары механикалық және пайдалану қасиеттері бар, оның ішінде жақсы ыстыққа төзімділігі бар, бастапқы ірі және орташа түйіршікті құрылымды ультра ұсақ түйіршікті күйге дейін ұнтақтау есебінен аз энергия және еңбек шығындары кезінде жоғары сапалы шыбықтарды алу мүмкіндігі есебінен қол жеткізілетін болады.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Эффективность реализуемого проекта достигается за счет улучшения и оптимизации физико-механических свойств прутков из меди и ее сплавов.

Efficiency (in Kazakh) : Іске асырылатын жобаның тиімділігіне мыс пен оның қорытпаларынан жасалған шыбықтардың физикалық-механикалық қасиеттерін жақсарту және оңтайландыру арқылы қол жеткізіледі.

Field of application (in Russian) : Получение высококачественных прутков из меди и ее сплавов для различных отраслей промышленности

Field of application (in Kazakh) : Әр түрлі салалар үшін мыс пен оның қорытпаларынан жоғары сапалы шыбықтар алу