The object of research, development or design (in Russian) : Литий содержащие сорбенты, катализаторы на основе никеля, технологические режимы процесса, физико-химические характеристики образцов.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Литий құрамды сорбенттер, никель негізіндегі катализаторлар; процестің технологиялық режимдері, үлгілердің физика-химиялық қасиеттері.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является разработка новых, научно-обоснованных сорбентов СО2 и эффективных катализаторов метанирования, использование их в сорбционно-каталитическом процессе концентрирования СО2 и синтеза метана путем гидрирования СО2.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – СО2 ұстап қалуға арналған жаңа, ғылыми негізделген сорбенттер мен тиімді метандау үшін арналған катализаторларын әзірлеп, оларды көмірқышқыл газын гидрлеу арқылы СО2 концентрлеу және метан синтезі үшін сорбциялық-каталитикалық процесте пайдалану.

Методы исследования (на русском) : Для приготовления сорбентов и катализаторов используются методы капиллярной пропитки носителя и механического смешивания, тестирование сорбционных свойств сорбентов и каталитических свойств катализаторов производится в проточном режиме в сорбционно-каталитичексой установке, физико-химические характеристики образцов - методами БЭТ, Раман, ИКС, РФА, СЭМ, ТПВ-Н2.

Методы исследования (на казахском) : Сорбенттер мен катализаторларды дайындау үшін капиллярлы қанықтыру, тасымалдағыштар және механикалық араластыру әдістері қолданылды. Сорбенттердің сорбциялық қасиеттері мен катализаторлардың каталитикалық қасиеттері сорбциялық-каталитикалық қондырғыда ағынды режимде анықталды. Үлгілердің физика-химиялық қасиеттері БЭТ, Раман, ИКС, РФА, СЭМ, ТПВ-Н2 әдістермен зерттелді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Новизна полученных результатов заключается в разработке нового состава сорбентов для улавливания СО2 при высоких температурах, а также катализатора для метанирования СО2 и установление взаимосвязи между активностью катализаторов в метанировании СО2, сорбционными свойствами сорбентов с их физико-химическими характеристиками. Разработаны литийсодержашие сорбенты для высокотемпературного улавливания СО2. Исследовано сравнительное влияние подложки полученных из отходов риса, как оксид кремния и активированный уголь на физико-химические характеристики и сорбционные свойства по СО2 при высоких температурах литийсодержащего материала. Сорбционная емкость 11LiK/SiO2 при 500 оС достигла 36 %, при атмосферном давлении, что связано с образованием в составе сорбента ортосиликата лития, а также с увеличением удельной поверхности сорбента. После 12 циклов адсорбции-десорбции установлено, что адсорбционная емкость 11LiK/SiO2 по CO2 снизилась всего на 8 %. Разработан новый состав катализатора для гидрирования СО2 в метан. О

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Алынған нәтижелердің жаңашылдығы жоғары температурада СО2-ні ұстауға арналған жаңа құрамдағы сорбенттерді, сондай-ақ СО2 метандауға арналған катализаторды әзірлеуде және катализаторлардың СО2 метандауындағы белсенділігі мен сорбенттердің сорбциялық қасиеттерінің олардың физика-химиялық сипаттамаларымен байланысын анықтауда жатыр. СО2-ні жоғары температурада ұстауға арналған литий құрамындағы сорбенттер әзірленді. Күріш қалдықтарынан алынған материалдар – кремний диоксиді және активтендірілген көмір - негізіндегі сорбенттердің физика-химиялық сипаттамалары мен СО2-ні жоғары температурада сорбциялау қасиеттеріне салыстырмалы әсері зерттелді. 500 °C температурада 11LiK/SiO2 сорбентінің сорбциялық сыйымдылығы атмосфералық қысымда 36 %-ға жетті, бұл сорбент құрамында литий ортосиликатының түзілуімен және сорбенттің меншікті бетінің ұлғаюымен байланысты. Адсорбция-десорбция 12 циклінен кейін 11LiK/SiO2 сорбентінің СО2-ні сорбциялау сыйымдылығы небәрі 8 %-ға төмендегені анықталды. СО2-ні гидрлеумен метанды алу үшін

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основными конструктивными и технико-экономическими показателями являются разработка новых сорбентов для улавливания диоксида углерода при высоких температурах. Эти сорбенты получены из отходов риса, что не только способствует переработке вторичных ресурсов, но и позволяет значительно снизить затраты на сырьё. Применение экологически чистых материалов делает процесс более устойчивым и экономически выгодным. Дополнительно стоит отметить, что небольшое снижение сорбционной емкости после многократных циклов адсорбции-десорбции свидетельствует о высокой долговечности и устойчивости сорбентов. Это указывает на возможность их многократного использования, что, в свою очередь, снижает общие эксплуатационные расходы. Кроме того, разработка циклического сорбционно-каталитического процесса позволяет интегрировать стадии улавливания и переработки CO2, что повышает общую эффективность технологии. Такой подход может существенно сократить затраты на энергию и ресурсы, делая процесс более конкурентоспособным. Эти показател

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі конструктивтік және техникалық-экономикалық көрсеткіштері көмірқышқыл газын жоғары температурада ұстауға арналған жаңа сорбенттерді жасау болып табылады. Бұл сорбенттер күріш қалдықтарынан алынады, бұл қайталама ресурстарды өңдеуді жеңілдетіп қана қоймайды, сонымен қатар шикізат құнын айтарлықтай төмендетеді. Экологиялық таза материалдарды пайдалану процесті тұрақты және үнемді етеді. Сонымен қатар, бірнеше адсорбциялық-десорбциялық циклдерден кейін сорбциялық қабілеттіліктің аздап төмендеуі сорбенттердің жоғары беріктігі мен тұрақтылығын көрсететінін атап өткен жөн. Бұл олардың қайта пайдалануға болатынын көрсетеді, бұл өз кезегінде жалпы операциялық шығындарды азайтады. Сонымен қатар циклдік сорбциялық-каталитикалық процестің дамуы СО2 алу және өңдеу кезеңдерін біріктіруге мүмкіндік береді, бұл технологияның жалпы тиімділігін арттырады. Бұл тәсіл энергия мен ресурс шығындарын айтарлықтай азайтып, процесті бәсекеге қабілетті етеді. Бұл көрсеткіштер тұрақтылық пен қоршаған ортаны қорғау мәселелерін

Level of implementation (in Russian) : Полученные результаты должны пройти апробацию в пилотных испытаниях для подтверждения их эффективности и надежности в реальных условиях.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған нәтижелер нақты жағдайларда олардың тиімділігі мен сенімділігін растау үшін пилоттық сынақтарда тексерілуі керек.

Efficiency (in Russian) : Эффективность разработанных сорбентов для улавливания диоксида углерода при высоких температурах проявляется в нескольких ключевых аспектах. Во-первых, использование отходов риса в качестве подложки для сорбентов позволяет значительно снизить затраты на сырьё, что делает процесс более экономически выгодным и экологически устойчивым. Это не только уменьшает влияние на окружающую среду, но и открывает новые возможности для переработки вторичных материалов. Во-вторых, высокая устойчивость сорбентов, проявляющаяся в небольшом снижении сорбционной емкости после многократных циклов, свидетельствует о их долговечности и надежности. Такой уровень стабильности позволяет использовать сорбенты в длительных процессах улавливания CO2 без необходимости частой замены, что также способствует снижению эксплуатационных расходов. Кроме того, разработка циклического сорбционно-каталитического процесса является значительным шагом вперёд в области технологии улавливания и переработки CO2. Этот подход интегрирует несколько этапов в

Efficiency (in Kazakh) : Жоғары температурада көмірқышқыл газын алу үшін әзірленген сорбенттердің тиімділігі бірнеше негізгі аспектілерде көрінеді. Біріншіден, сорбенттер үшін субстрат ретінде күріш қалдықтарын пайдалану шикізат шығындарын айтарлықтай азайтады, бұл процесті үнемді және экологиялық тұрақты етеді. Бұл қоршаған ортаға әсерді азайтып қана қоймай, қайта өңделген материалдарды қайта өңдеуге жаңа мүмкіндіктер ашады. Екіншіден, бірнеше циклден кейін сорбциялық қабілетінің аздап төмендеуімен көрінетін сорбенттердің жоғары тұрақтылығы олардың төзімділігі мен сенімділігін көрсетеді. Тұрақтылықтың бұл деңгейі сорбенттерді жиі ауыстыруды қажет етпей, ұзақ мерзімді CO2 алу процестерінде пайдалануға мүмкіндік береді, бұл сонымен қатар операциялық шығындарды азайтуға көмектеседі. Сонымен қатар, циклдік сорбциялық-каталитикалық процестің дамуы СО2 алу және қайта өңдеу технологиясы саласындағы алға жасалған маңызды қадам болып табылады. Бұл тәсіл бірнеше қадамдарды бір тиімді процеске біріктіреді, бұл жалпы жүйе тиімділігін айтарлықта

Field of application (in Russian) : Область применения: катализ, экология, газохимия.

Field of application (in Kazakh) : Қолдану аясы: катализ, экология, газохимия.