The object of research, development or design (in Russian) : Собаки, соответствующие стандарту породы Тобет или максимально приближенные к нему, собаки других пород, беспородные собаки.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Төбет тұқымының стандартына сәйкес келетін немесе оған барынша жақын иттер, басқа тұқымдардың иттері, тексіз иттер.

Aim of work (in Russian) : Изучение генетических ресурсов казахской национальной породы собак Тобет и научных основ их криосохранения для обеспечения устойчивого восстановления и сохранения породы.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақ ұлттық төбет ит тұқымының генетикалық қорын және тұқымды тұрақты қалпына келтіру мен сақтауды қамтамасыз ету үшін оларды криоконсервациялаудың ғылыми негіздерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : В работе применялись молекулярно-генетические, биоинформационные, цитогенетические, морфологические, биотехнологические и статистические методы.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста молекулалық-генетикалық, биоақпараттық, цитогенетикалық, морфологиялық, биотехнологиялық және статистикалық әдістер қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведен сбор биоматериала у cобак Тобет (n=99) из четырех регионов РК: Южного (n=52), Восточного (n=16), Северного (n=16) и Западного (n=5), а также из района (аймак) Баян-Ульгей, Монголия (n=10); пополнена электронная база данных Тобет; проведена оценка состояния генофонда собак Тобет (n=107) на основании ДНК-фингерпринтинга (18 STR); получены параметры их генетической изменчивости, цветовая генетическая структура популяции; проведена сравнительная оценка параметров генетической изменчивости собак Тобет и беспородных собак; впервые проведено секвенирование полного генома собак породы Тобет (n=2); на основе результатов полногеномного секвенирования построено филогенетическое древо (более 14 млн SNP маркеров) и определена гаплогруппа Тобет; впервые проведена оценка генетического статуса собак Тобет с использованием микроядерного теста, цитомного анализа эпителиоцитов ротовой полости и анализа частоты хромосомных аберраций в лимфоцитах периферической крови; впервые проведена оценка морфологических и микрометрических характеристик волос собак породы Тобет; изучено влияния витрификации (быстрое замораживание) на жизнеспособность фибробластов Тобет при использовании различных криопротекторов; пополнен криобанк соматических клеток Тобет; проведен сбор и CASA анализ сперматозоидов cобак; изучено влияния неуравновешенной и уравновешенной криоконсервации на их выживаемость; пополнен криобанк спермы Тобет.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының төрт аймағынан Төбет (n=99) иттерінің бирматериалы жинақталды: Оңтүстік (n=52), Шығыс (n=16), Солтүстік (n=16) және Батыс (n=5) 5), сондай-ақ Баян-Өлгей аймағынан (облысынан) Моңғолия (n=10); «Төбет» электронды базасы толықтырылды; төбет иттерінің генофондының жағдайы (n=107) ДНҚ саусақ ізі (18 STR) негізінде бағаланды; олардың генетикалық өзгергіштігінің параметрлері және популяцияның түсті генетикалық құрылымы алынды; жоғары болып табылатын төбет иттеріне және тексіз иттерге генетикалық өзгергіштік параметрлеріне салыстырмалы бағалау жүргізілді; алғаш рет төбет иттерінің толық геномының секвенирленуі (n=2) жүргізілген; толық геномды секвенирлеудің нәтижелері бойынша филогенетикалық ағаш құрылды (14 миллион SNP) және Төбет гаплотобы анықталды; алғаш рет микроядролы тестін қолдану арқылы Төбет иттерінің генетикалық жағдайы бағаланды, ауыз эпителий жасушаларының цитомикалық талдауы және перифериялық қан лимфоциттеріндегі хромосомалық аберрациялардың жиілігін талдау; алғаш рет төбет тұқымдас иттердің жүнінің морфологиялық және микрометриялық сипаттамасына баға берілді; әртүрлі криопротекторларды қолдану арқылы Төбет фибробласттарының өміршеңдігіне шынылаудың (тез мұздату) әсері зерттелді; соматикалық жасушалардың Төбет криобанкі толықтырылды; иттердің сперматозоидтарын жинау және CASA талдауы жүргізілді; теңгерімсіз әсері зерттелді және олардың өмір сүруіне теңдестірілген криоконсервациялау жасалды; Төбет сперматозоидтары криобанкі толықтырылды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные конструктивные и технико экономические показатели: гаплотип по 18 STR-локусам, параметры генетического разнообразия, генетическая структура популяции, полная последовательность генома, филогенетическое древо, гаплогруппа, частота микроядер, частота цитологических и кариологических нарушений, частота хромосомных аббераций, морфологические и микрометрические характеристики волос, выживаемость фибробластов, CASA-параметры сперматозоидов, индекс фрагментации ДНК сперматозоидов, выживаемость сперматозоидов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 18 STR локустарындағы гаплотип, генетикалық әртүрлілік параметрлері, популяцияның генетикалық құрылымы, толық геном тізбегі, филогенетикалық ағаш, гаплотоп, микроядролардың жиілігі, цитологиялық және кариологиялық бұзылулардың жиілігі, хромосомалық аберрациялардың жиілігі, шаштың морфологиялық және микрометриялық сипаттамалары, фибробласттардың тіршілігі, шәуеттің CASA параметрлері, сперматозоидтардың өмір сүруі.

Level of implementation (in Russian) : нет

Level of implementation (in Kazakh) : жоқ

Efficiency (in Russian) : результаты могут привести к коррекции селекционной политики Тобет в Казахстане, что в итоге скажется на сохранении породы в целом. Кроме того, проведенное исследование может стать научной основой для признания Тобет в международных кинологических организациях.

Efficiency (in Kazakh) : нәтижелер Қазақстандағы төбет тұқымын асылдандыру саясатын түзетуге әкелуі мүмкін, бұл түптеп келгенде жалпы тұқымды сақтауға әсер етеді. Сонымен қатар, зерттеу Төбеттің халықаралық кинологиялық ұйымдарда танылуына ғылыми негіз болу мүмкіндігі зор.

Field of application (in Russian) : популяционная генетика, кинология, биотехнология, селекция.

Field of application (in Kazakh) : популяциялық генетика, кинология, биотехнология, селекция.