The object of research, development or design (in Russian) : Образцы крови и ДНК человека; соскобы буккального эпителия; лимфоциты периферической крови человека; лабораторные белые крысы-самцы Spraque Dawley (SD); зеленые побеги грецкого ореха; адвентивные и пазушные почки грецкого ореха; три вида щавеля: Rumex confertus, Rumex tianschanicus Losinsk и Rumex thyrsiflorus Fingerh., фитопрепараты «Rumix» и «Juglans Regia L.».

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қан және ДНҚ үлгілері; буккалды эпителий; адамның перифериялық қан лимфоциттері; зертханалық ақ аталық егеуқұйрықтар Spraque Dawley (SD); грек жаңғағының жасыл өскіндері; грек жаңғағының адвентивті және қосымша бүршіктері; қымыздық өсімдігінің үш түрі: Rumex confertus, Rumex tianschanicus Losinsk және Rumex thyrsiflorus Fingerh., «Rumix» и «Juglans Regia L.» дайындалған фитопрепараттар.

Aim of work (in Russian) : На основе комплексного анализа генетических и физиологических особенностей разработать методы и рекомендации по повышению физических возможностей, выносливости и адаптационных резервов организма.

Aim of work (in Kazakh) : Генетикалық және физиологиялық ерекшеліктерді кешенді талдау арқылы организмнің физикалық мүмкіндіктерін, төзімділігін және бейімделу қасиетін арттыру әдістері мен ұсыныстарды әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : В работе применялись методы молекулярно-генетического, биоинформационного, цитогенетического, биохимического, физиологического и статистического анализов.

Методы исследования (на казахском) : Жұмыста молекулалы-генетикалық, биоақпараттық, цитогенетикалық, биохимиялық, физиологиялық және статистикалық талдау әдістері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Сформированы когорты профессиональных спортсменов (934 чел), спортсменов-любителей (239 чел) и людей, не склонных к занятиям спортом (242 чел). Определены 4 кандидатных маркеров физических качеств (DGKH, CDH13, LIMD1, ZNF215). Составлена панель SNP-маркеров: спортивные качества - (44); травмы и спортозависимые заболевания - (34); питание и обмен веществ - (38); психогенетические маркеры спорта - (30). Показано, что гипоксия способствует повышению функциональной эффективности кардиореспираторной системы. Разработана спортивная тренировочная маска, с контролем потока вдыхаемого воздуха и встроенными датчиками регистрации. Запатентован специализированный пищевой продукт для питания спортсменов «Молочно-фруктовый батончик» в качестве дополнительного источника энергии. Гипоксические тренировки и квантовая терапия показало безопасность их применения в терапевтических пределах. Гипоксическая тренировка с белково-витаминным питанием расширяет компенсаторно-приспособительные возможности организма за счет увеличения резервов дыхательной, сердечно-сосудистой и лимфатической систем. Получены асептические культуры in vitro представителей семейства Juglandaceae, с повышенным содержанием БАВ. Разработана принципиальная технологическая блок-схема получения биологически-активных комплексов из листьев растения J.Regia L. сорта Ideal. Показаны гипогликемические, гиполипидемические и гепатопротекторные свойства фитокомплеса R. сonfertus, R tianschanicus, R. thyrsiflorus на лабораторных крысах.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Кәсіби спортшылар (934 адам), әуесқой спортшылар (239 адам) және спортпен шұғылданбайтын адамдардан (242 адам) когорта құрылды. Кеңгеномды SNP-маркерлері арқылы мақсатты когорта мен бақылау топтарында генотиптеу жүргізілді және физикалық сапаның 4 кандидаттық маркерлері анықталды (DGKH; CDH13; LIMD1; ZNF215). SNP-маркерлерінің панелі құрылды: спорттық қасиеттер - (44); жарақаттар мен спортпен байланысты аурулар - (34); тамақтану және зат алмасу - (38); спорттың психогенетикалық маркерлері - (30). Гипоксияның жүрек-тыныс алу жүйесінің функционалдық тиімділігін жақсартатыны дәлелденді. Ауа ағынын басқаратын спорттық жаттығу маскасы әзірленді. Қосымша энергия көзі ретінде спортшылардың тамақтануына арналған мамандандырылған тағамдық өнім «Сүт-жеміс батончигі» әзірленді және патенттелді. Гипоксиялық жаттығулар мен кванттық терапияның тиімділігі көрсетілді. Белок-витаминді тамақтанумен гипоксиялық жаттығулар тыныс алу, жүрек-тамыр және лимфа жүйелерінің қызметін арттыру арқылы организмнің қалпына келу мүмкіндігін кеңейтетінін көрсетті. Құрамында биологиялық белсенді заттары жоғары Juglandaceae тұқымдасы өкілдерінің асептикалық in vitro дақылдары алынды. Ideal сорты J.Regia L. өсімдігінің жапырақтарынан биологиялық белсенді кешендерді алудың негізгі технологиялық блок-схемасы әзірленді. R. сonfertus, R tianschanicus, R. thyrsiflorus фитокомплексінің гипогликемиялық, гиполипидемиялық және гепатопротекторлық қасиеттері зертханалық егеуқұйрықтарда көрсетілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Опубликовано 2 статьи в журналах, входящих в базу Scopus и Web of Science и 1 принят в печати, 9 статьи в отечественных изданиях (КОКСНВО). Получено 3 патента. Опубликовано 5 методических рекомендации.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бағдарлама бойынша Scopus және Web of Science базасына кіретін журналда 2 мақала жарияланды және 1 мақала жариялауға қабылданды. ҒЖБССҚК қорына кіретін журналдарда 9 жарияланды. 3 патент алынды. 5 әдістемелік нұсқаулақтар жарыққа шықты.

Level of implementation (in Russian) : нет.

Level of implementation (in Kazakh) : жоқ.

Efficiency (in Russian) : Проведение научных исследований в области спорта, создание новых препаратов и формирование здорового образа жизни.

Efficiency (in Kazakh) : Спорт саласында ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізу, жаңа препараттарды құру және салауатты өмір салтын қалыптастыру.

Field of application (in Russian) : Спортивная генетика, медицинская генетика.

Field of application (in Kazakh) : Спорттық генетика, медициналық генетика.