The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются интеллектуальные алгоритмы оптимального управления технологическими процессами производства фосфорной кислоты высшего качества: осаждения, фильтрации, десорбции и абсорбции

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны - жоғары сапалы фосфор қышқылын өндірудің тұндыру, сүзу, десорбция және абсорбця технологиялық процестерін оптимальды басқарудың интеллектуальды алгоритмдері.

Aim of work (in Russian) : Разработка и исследование гибридные алгоритмы оптимального управления процессами: осаждения, фильтрации, десорбции и абсорбции

Aim of work (in Kazakh) : Тұндыру, сүзу, десорбция және абсорбция процестерді оптимальды басқарудың гибридті алгоритмдерін әзірлеу және зерттеу

Методы исследования (на русском) : В процессе выполнения данного проекта использованы результаты теоретических и экспериментальных исследований физико-химических явлений в процессах химического осаждения различных примесей, при фильтрации, десорбции и абсорбции, технологических процессов протекающих при производстве фосфорной кислоты. Эти результаты были адаптированы к процессу производства фосфорной кислоты марки А с помощью проведения экспериментальных исследований на объекте, уточнении коэффициентов уравнений модели с использованием современных методов идентификации, синтеза гибридных алгоритмов оптимального управления и их испытанием в промышленных условиях НДФЗ.

Методы исследования (на казахском) : Бұл жобаны орындау барысында әртүрлі қоспалардың химиялық тұндыру процесcтеріндегі, сүзу, десорбция және абсорбция кезінде, фосфор қышқылын өндіруде жүретін технологиялық процесстердегі физика-химиялық құбылыстардың теориялық және эксперименттік зерттеулерінің нәтижелері пайдаланылды. Бұл нәтижелер А маркалы фосфор қышқылын өндіру процессіне объектіде эксперименттік зерттеулер жүргізу, идентификацияның заманауи әдістерін қолдана отырып модель теңдеулерінің коэффициенттерін нақтылау, оптимальды басқарудың гибридті алгоритмдерін синтездеу және оларды НДФЗ өндірістік жағдайында сынау арқылы бейімделді.

Obtained results and novelty (in Russian) : C помощью экспертов НДФЗ сформированы базы знаний для синтеза интеллектуальных алгоритмов управления процессами: осаждения десорбции и фильтрации. В связи с тем, что процесс фильтрации управляется при помощи логических алгоритмов, зашитых в систему управления заводом-изготовителем фильтров – руководство запретило менять эти алгоритмы. Разработана структура математической модели процесса осаждения сульфидов тяжелых металлов и мышьяка на основе гидродинамических условий в реакционных колоннах и кинетики химических реакций взаимодействия элементов раствора фосфорной кислоты с сероводородом. Проведены сравнительные исследования разработанных нами моделей на их адекватность, устойчивость и чувствительность. На основе этого отобраны наиболее эффективные модели и алгоритмы.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : НДФЗ сарапшыларының көмегімен тұндыру, сүзу, десорбция процесстерін басқарудың интеллектуальды алгоритмдерін синтездеу үшін білім базалары құрылды. Сүзу процесі сүзгі жасаущы зауытымен басқару жүйесіне тігілген логикалық алгоритмдердің көмегімен басқарылатындығына байланысты зауыт басшылығы бұл алгоритмдерді өзгертуге тыйым салды. Реакциялық колонналардағы гидродинамикалық жағдайларға және фосфор қышқылы ерітіндісі элементтерінің күкіртті сутегімен әрекеттесуінің химиялық реакцияларының кинетикасына негізделген ауыр металдар мен мышьяк сульфидтерінің тұндыру процессінің математикалық моделінің құрылымы жасалды. Әзірленген модельдердің сәйкестігі, тұрақтылығы және сезімталдығы бойынша салыстырмалы зерттеулер жүргізілді. Осының негізінде ең тиімді модельдер мен алгоритмдер таңдалады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основными показателями НИР в 2024 году являются результаты исследований, полученных при сравнительном анализе моделей и алгоритмов синтезированных разными методами.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : 2024 жылы ҒЗЖ негізгі көрсеткіштері әртүрлі әдістермен синтезделген модельдер мен алгоритмдерді салыстырмалы талдау нәтижесінде алынған зерттеу нәтижелері болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : нет

Level of implementation (in Kazakh) : жоқ

Efficiency (in Russian) : Эффективность разрабатываемых алгоритмов можно будет оценить лишь после проведения их промышленных испытаний по оптимальному управлению процессами осаждения, десорбции и абсорбции отходящих газов.

Efficiency (in Kazakh) : Әзірленіп жатқан алгоритмдердің тиімділігін қалдық газдарды тұндыру, десорбциялау және абсорбция процесстерін оптимальды басқару бойынша олардың өнеркәсіптік сынақтарын жүргізгеннен кейін ғана бағалауға болады.

Field of application (in Russian) : Предполагаемые результаты НИР дадут готовый и испытанный в промышленных условиях метод разработки комбинированных систем оптимального управления технологическими процессами в разных отраслях промышленности: цветной и черной металлургии, в химической и нефтехимической промышленности, в горном деле и обогащении и т.п., а также могут быть использованы в научных, внедренческих и производственных организациях.

Field of application (in Kazakh) : ҒЗЖ-ның болжамды нәтижелері өнеркәсіптің әртүрлі салаларында: түсті және қара металлургияда, химия және мұнай-химия, тау-кен өнеркәсібінде, кен байытуда және т.б. технологиялық процесстерді оптимальды басқарудың аралас жүйелерін әзірлеудің дайын және өнеркәсіптік жағдайда сыналған әдісін береді, сондай-ақ ғылыми, енгізу және өндірістік ұйымдарда пайдалануға болады.