The object of research, development or design (in Russian) : крупный рогатый скот голштинской породы (не менее 200 голов).

The object of research, development or design (in Kazakh) : голштин тұқымды ірі қара мал (кемінде 200 бас).

Aim of work (in Russian) : Установить характер ассоциации полиморфизма генов пролактина (PRL) и бета-лактоглобулина (BLG) крупного рогатого скота голштинской породы с резистентностью к маститу и оценить перспективность их применения в качестве генетических маркеров для селекционных программ.

Aim of work (in Kazakh) : Маститке резистентілігі бойынша голштин тұқымды ірі қара малдың пролактин (PRL) және бета-лактоглобулин (BLG) гендерінің полиморфизм ассоциациясының сипатын анықтау және оларды селекциялық бағдарламалар үшін генетикалық маркер ретінде қолдану перспективаларын бағалау.

Методы исследования (на русском) : Выделение ДНК проводили с помощью коммерческого набора «ДНК Экстран-2», согласно инструкции производителя. Оценку качества выделенного ДНК проводили методом гель-электрофореза, количественную оценку ДНК проводили путем измерения ее концентрации на спектрофотометре Agilent Cary 60. Оптимизацию методики постановки ПЦР для проведения ДНК-типирования животных по генам PRL и BLG проводили экспериментальным методом с изменением концентрации компонентов реакционной смеси и температурно-временного режима. Амплификат ПЦР визуализировали под ультрафиолетовым светом. Электрофорез проводили при напряжении 110 V, сила тока 400 mA в течение 1 часа на камере для горизонтального электрофореза Wide Mini-Sub Gell Gt. Документирование полученных результатов проводили при помощи гель документирующей системы UV transilluminator с использованием красителя SYBR Safe DNA Gel Stain. Исследование генетической структуры групп животных включало в себя внутрипородный анализ, в который входили исследования распределения частот аллельных и генотипических вариантов выбранных генов, а также оценка соответствия распределения частот генотипов теоретически ожидаемому в соответствии с законом Харди-Вайнберга. Наблюдаемые частоты генотипов определяли методом прямого подсчета. Частоту аллелей рассчитывали по формуле Меркурьевой Е.К. Соответствие фактического и ожидаемого распределения генотипов проверяли методом хи-квадрат.

Методы исследования (на казахском) : Өндірушінің нұсқаулығына сәйкес "ДНК-ЭКСТРАН-2" коммерциялық жиынтығы арқылы ДНҚ бөлінді. Бөлінген ДНҚ-ның сапасын бағалау гельдік электрофорез әдісімен, ал сандық бағалау Agilent Cary 60 спектрофотометрі көмегімен концентрациясы өлшенді. PRL және BLG гендері үшін жануарлардың ДНҚ генотиптеуін жүргізу үшін ПТР әдісін оңтайландыру — реакциялық қоспаның компоненттерінің концентрациясын және температуралық-уақыт режимін өзгерту арқылы эксперименталды түрде жүзеге асырылды. ПТР амплификаты ультракүлгін сәуленің астында бейнеленді. Электрофорез 110 В кернеуде, ток күші 400 мА 1 сағат бойы Wide Mini-Sub Gell Gt көлденең электрофорез камерасында жүргізілді. Алынған нәтижелерді құжаттау SYBR Safe DNA Gel Stain бояғышын пайдалана отырып, UV transilluminator гельдік құжаттама жүйесі арқылы жүзеге асырылды. Жануарлар топтарының генетикалық құрылымын зерттеу таңдалған гендердің аллельдік және генотиптік нұсқалар жиіліктерінің таралуын зерттеуді, сондай-ақ Харди-Вайнберг Заңына сәйкес генотиптік жиіліктер таралуының теориялық күтілетін сәйкестігін бағалауды қамтитын тұқымішілік талдауды қамтыды. Бақыланатын генотип жиіліктері тікелей санау әдісімен анықталды. Аллель жиілігі Е.К.Меркуреваның формуласы бойынша есептелді. Нақты және күтілетін генотиптің таралуы арасындағы сәйкестік хи-квадрат әдісі арқылы тексерілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате исследований сформирована экспериментальная группа животных голштинской породы, выделены ДНК из волосяных луковиц, проведен их качественный и количественный анализ, а также оптимизирована методика постановки ПЦР для проведения ДНК-типирования животных по генам PRL и BLG. Установлены генотипы животных по генам PRL и BLG, проведен анализ генетической структуры казахстанской популяции голштинской породы по генам PRL и BLG, а также выявлен характер ассоциации полиморфных вариантов генов PRL и BLG с резистентностью к маститу, проведен анализ ассоциации парных сочетаний генов PRL и BLG с резистентностью к маститу, разработана и научно-обоснована система ранней оценки наследственной резистентности у коров голштинской породы к маститу.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу нәтижесінде голштин тұқымының тәжірибелік тобы құрылды, қыл түктерінен ДНҚ бөлініп алынды, олардың сапалық және сандық талдауы жүргізілді, сондай-ақ PRL және BLG гендері бойынша жануарларды ДНҚ-типтеу үшін ПТР әдістемесі оңтайландырылды. PRL және BLG гендері бойынша жануарлардың генотиптері анықталды, PRL және BLG гендері бойынша Қазақстандық голштин тұқымының популяциясының генетикалық құрылымы талданды, сонымен қатар PRL және BLG гендерінің полиморфтық нұсқаларының маститке резистенттілікпен байланысы анықталды, PRL және BLG гендерінің жұптасқан комбинацияларының маститке резистенттілікпен байланысы талданды, голштин тұқымының сиырларының маститке тұқымқуалайтын резистенттілігін ерте бағалау жүйесі әзірленіп, ғылыми негізделген.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Составляет оздоровление поголовья, за счет выявления животных-носителей предпочтительных аллелей генов PRL и BLG, включение их в селекционные программы, способствующие снижения экономических потерь, наносимых маститом молочным фермам, и как следствие повышения качества молока и продуктивности.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : PRL және BLG гендерінің таңдаулы аллельдерін тасымалдаушы жануарларды анықтау негізінде мал басын сауықтыруды, сүт фермаларына мастит келтіретін экономикалық шығындарды азайтуға ықпал ететін селекциялық бағдарламаларға қосу нәтижесінде сүт сапасы мен өнімділіктің артуы құрайды.

Level of implementation (in Russian) : В результате исследований разработана система ранней оценки наследственной резистентности к маститу у крупного рогатого скота голштинской породы, а также разработаны рекомендации по разведению крупного рогатого скота голштинской породы с учетом их генотипа для повышения их резистентности к маститу.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеулер нәтижесінде голштин тұқымды ірі қара малдарының маститке тұқым қуалайтын резистентілігін ерте бағалау жүйесі құрастырылды, сондай-ақ олардың маститке резистентілігін арттыру үшін жануарлардың генотипін ескере отырып, голштин тұқымды ірі қара малды өсіру жөніндегі ұсыныстар әзірленеді.

Efficiency (in Russian) : Экономическая эффективность и значимость работы заключается в оздоровление поголовья, за счет выявления животных-носителей предпочтительных аллелей генов PRL и BLG, включение их в селекционные программы, способствующие снижения экономических потерь, наносимых маститом молочным фермам, и как следствие повышения качества молока и продуктивности.

Efficiency (in Kazakh) : Жұмыстың экономикалық тиімділігі мен маңыздылығы, PRL және BLG гендерінің қолайлы аллельдерін тасымалдаушы жануарларды анықтау арқылы мал басын сауықтыруда, оларды маститтің сүт фермаларына келтіретін экономикалық шығындарын азайтуға ықпал ететін селекциялық бағдарламаларға қосу нәтижесінде, сүттің сапасы мен өнімділігінің артуында жатыр.

Field of application (in Russian) : Ветеринария, животноводство, генетика, молекулярная биология.

Field of application (in Kazakh) : Ветеринария, мал шаруашылығы, генетика, молекулярлық биология.