The object of research, development or design (in Russian) : Золошлаковые отходы Алматинской ТЭЦ-2, а также продукты их переработки.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Алматы ЖЭО-2 күл-қож қалдықтары, сондай-ақ оларды өңдеу өнімдері болып табылады.

Aim of work (in Russian) : разработка технологии и создание опытной технологической линии по переработке техногенных и золошлаковых отходов (ЗШО) электростанций с получением рентабельных товарных продуктов с высокой добавленной стоимостью для использования в химической, металлургической и строительной отраслях и повышения индекса экономической сложности Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : химия, металлургия өнеркәсібінде пайдалану үшін жоғары қосылған құны бар пайдалы тауарлық өнім шығару үшін электр станцияларының техногендік және күл-қож қалдықтарын (КҚҚ) өңдеу технологиясын дамыту және тәжірибелік технологиялық желіні құру және құрылыс салалары мен Қазақстанның экономикалық күрделілік индексін арттыру.

Методы исследования (на русском) : Механоактивация; химический анализ; РФА; СЭМ; магнитная сепарация; электроимпульсное диспергирование, жидкостная экстракция.

Методы исследования (на казахском) : Механикалық белсендіру; химиялық талдау; РФТ; СЭМ; магниттік бөлу; электрлік импульстік дисперсия, сұйықтықты экстракциялау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Осуществлена магнитная сепарация ЗШО для получения железного концентрата в лабораторных условиях и в укрупненном масштабе. Получены и исследованы сорбенты, изготовленные из несгоревшего угля в ЗШО. Процесс включает флотационное обогащение для повышения содержания углерода, карбонизацию пенного продукта и его активацию. Флотация позволила получить углеродный концентрат с содержанием углерода 61,8 %. Карбонизация привела к формированию макропористой структуры. Парогазовая активация образца позволила получить наибольшую удельную поверхность (184,5 м²/г) и объем микропор (0,05 см³/г). Химическая активация улучшила пористую структуру, сохранив исходные макро- и мезопоры и способствовав образованию ультрамикропор. Наиболее эффективным сорбентом признан химически активированный карбонизованный углеродный концентрат ХПГУ-900. Установлены оптимальные условия для сорбции: pH 5; температура 50 °C; предварительная подготовка раствора с использованием ЭДТА и время контакта 240 минут. Получены концентраты РЗМ из растворов выщелачивания в лабораторных условиях и укрупненном масштабе. Максимальное извлечение металлов составило 95 % для Y, 93 % для La и 96 % для Ce. При выщелачивании алюминия из ЗШО в лабораторных условиях и укрупненном масштабе выявлено, что полученный раствор содержал 25,7 г/л Al и 0,6 г/л Fe, что обеспечило соотношение Al/Fe = 43, подтверждая высокую селективность. Получен оксид алюминия из растворов выщелачивания ЗШО в лабораторных условиях и укрупненном масштабе.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Темір концентратын алу үшін темір қалдықтарын магниттік бөлу зертханалық жағдайда және үлкенірек масштабта жүргізілді. Күлдегі жанбаған көмірден сорбенттер алынып, зерттелді. Процесс көміртегі құрамын арттыру үшін флотациялық байытуды, көбік өнімін көміртендіруді және оны белсендіруді қамтиды. Флотация көміртегі мөлшері 61,8 % көміртек концентратын алуға мүмкіндік берді. Карбонизация макрокеуекті құрылымның пайда болуына әкелді. Үлгіні бу-газбен белсендіру ең үлкен меншікті бетті (184,5 м²/г) және микрокеуек көлемін (0,05 см³/г) алуға мүмкіндік берді. Химиялық белсендіру бастапқы макро- және мезокеуектерді сақтай отырып, кеуекті құрылымды жақсартты және ультрамикрокеуектердің пайда болуына ықпал етті. Ең тиімді сорбент ХПГУ-900 химиялық белсендірілген көміртекті концентрат болып табылады. Сорбция үшін оңтайлы жағдайлар белгіленді: рН 5; температура 50 °C; EDTA көмегімен ерітіндіні алдын ала дайындау және жанасу уақыты 240 минут. REM концентраттары сілтісіздендіру ерітінділерінен зертханалық жағдайларда және үлкейтілген масштабта алынды. Металдың максималды алынуы Y үшін 95%, La үшін 93% және Ce үшін 96 % болды. Зертханалық жағдайда және үлкейтілген шкалада АСҚ-дан алюминийді сілтілеу кезінде алынған ерітіндіде 25,7 г/л Al және 0,6 г/л Fe бар екендігі анықталды, бұл Al/Fe 43 қатынасын қамтамасыз етті, бұл жоғары селективтілікті растайды. Алюминий оксиді күл қалдықтарын шаймалау ерітінділерінен зертханалық жағдайда және үлкейтілген масштабта алынды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Комплексная переработка ЗШО создаст рабочие места и стимулирует развитие новых технологий и инноваций в области переработки отходов. Это, в свою очередь, приведет к росту экономики региона. Переработанные ЗШО заменят импортные материалы или продукты, что укрепит экономику страны и снизит ее зависимость от внешних поставщиков.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : КҚҚ-тарын кешенді қайта өңдеу жұмыс орындарын ашады және қалдықтарды қайта өңдеу саласында жаңа технологиялар мен инновациялардың дамуын ынталандырады. Бұл өз кезегінде аймақ экономикасының өсуіне әкеледі. Қайта өңделген КҚҚ-тар импорттық материалдарды немесе өнімдерді алмастырады, бұл ел экономикасын нығайтады және оның сыртқы жеткізушілерге тәуелділігін төмендетеді.

Level of implementation (in Russian) : Результаты исследования не внедрены.

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері өндіріске енгізілмеген.

Efficiency (in Russian) : Наиболее эффективным сорбентом признан химически активированный карбонизованный углеродный концентрат ХПГУ-900. Установлены оптимальные условия для сорбции: pH 5; температура 50 °C; предварительная подготовка раствора с использованием ЭДТА и время контакта 240 минут. Максимальное извлечение металлов составило 95 % для Y, 93 % для La и 96 % для Ce.

Efficiency (in Kazakh) : Ең тиімді сорбент ХПГУ-900 химиялық белсендірілген көміртекті концентрат болып табылады. Сорбция үшін оңтайлы жағдайлар белгіленді: рН 5; температура 50 °C; ЭДTA көмегімен ерітіндіні алдын ала дайындау және жанасу уақыты 240 минут. Металдың максималды алынуы Y үшін 95 %, La үшін 93 % және Ce үшін 96 % болды.

Field of application (in Russian) : Химическая промышленность; черная металлургия; цветная металлургия; строительная индустрия

Field of application (in Kazakh) : Химия өнеркәсібі; қара металлургия; түсті металлургия; құрылыс индустриясы.