The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является месторождение Восточная Сарыоба Жиландинской группы месторождений медистых песчаников в Центральном Казахстане.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі Орталық Қазақстандағы мысты құмтас кен орындары Жыланды тобының Шығыс Сарыоба кен орны болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Разработка высокоэффективной методики мониторинга за геотехническим состоянием горного массива для оценки и прогноза деформационных процессов при освоении месторождений полезных ископаемых для обеспечения промышленной, экологической, социальной безопасности горнодобывающих регионов Казахстана

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның тау-кен өндіру өңірлерінің өнеркәсіптік, экологиялық, әлеуметтік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалы қазбалар кен орындарын игеру кезінде деформациялық процестерді бағалау және болжау үшін тау-кен алқабының геотехникалық жай-күйіне мониторингтің тиімділігі жоғары әдістемесін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Метод или методология проведения работы состоит в разработке методологии инновационного подхода к инструментальному прогнозу опасных геопроцессов, на основе использования 3D сканирования при изучении структурных особенностей массива горных пород, усовершенствованных постоянных центрировочных геодезических пунктов, моделирование напряжено-деформированного состояния горного массива, использование GPS технологий при геомониторинге, съемка беспилотным летательным аппаратом (БПЛА) карьера Восточный месторождения Восточная Сарыоба укрепления деформированного карьерного откоса.

Методы исследования (на казахском) : Жұмысты жүргізу әдісі немесе әдістемесі тау жыныстары массивінің құрылымдық ерекшеліктерін, жетілдірілген тұрақты орталықтандырылған геодезиялық пункттерді зерделеу кезінде 3D сканерлеуді пайдалану негізінде қауіпті геопроцесстердің аспаптық болжамына инновациялық тәсілдің әдіснамасын әзірлеуден, тау массивінің кернеулі-деформацияланған жай-күйін модельдеуден, геомониторинг кезінде GPS технологияларын пайдаланудан, ұшқышсыз ұшу аппаратымен (ҰҰА) түсіруден тұрады. Шығыс Сарыоба деформацияланған Карьер эскарпментінің бекіністері.

Obtained results and novelty (in Russian) : Основные результаты: - проведен патентный поиск, разработаны и получены патенты РК на полезную модель «Постоянный центрировочный наземный геодезический пункт», «Способ укрепления стационарных карьерных откосов»; - для комплексного изучения геодинамических и геомеханических процессов разработки месторождений, занимающих большую площадь, заложен геодинамический полигон (ГДП) в виде локальных контрольных «кустов» геодезических и нивелирных пунктов; - определены деформированные участки карьерных откосов и прилегающей земной поверхности в пределах земельного отвода на основе проведения серии комплексного мониторинга высокоточными геодезическими инструментами (GPS, электронный тахеометр), аэрокосмическим оборудованием (БПЛА), лазерным сканером на участках горного массива, склонных к обрушению; - разработана высокоэффективная методика мониторинга за геотехническим состоянием горного массива для оценки и прогноза деформационных процессов основанной на геодезических, аэрокосмических, лазерных технологиях. Выполнили моделирование природно-техногенного состояния карьера Восточный в целях принятия управленческих решений по обеспечению промышленной безопасности при освоении месторождений полезных ископаемых

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Негізгі нәтижелер: - патенттік іздестіру жүргізілді, «Тұрақты орталықтандырылған жер үсті геодезиялық пункті», «Стационарлық карьерлік еңістерді нығайту тәсілі» пайдалы моделіне ҚР патенттері әзірленді және алынды; - үлкен аумақты алып жатқан кен орындарын игерудің геодинамикалық және геомеханикалық процестерін кешенді зерттеу үшін геодезиялық және нивелирлік пункттердің Жергілікті бақылау "бұталары" түрінде геодинамикалық полигон (ГДП) салынды; - жоғары дәлдіктегі геодезиялық құралдармен (GPS, электрондық тахеометр), аэроғарыштық жабдықтармен (ҰҰА), құлауға бейім тау алабы учаскелерінде лазерлік сканермен кешенді мониторинг жүргізу негізінде жер бөлу шегінде Карьер беткейлерінің және іргелес жер бетінің деформацияланған учаскелері анықталды; - геодезиялық, аэроғарыштық, лазерлік технологияларға негізделген деформациялық процестерді бағалау және болжау үшін тау алабының геотехникалық жай-күйіне мониторинг жүргізудің жоғары тиімді әдістемесі әзірленді. Пайдалы қазбалар кен орындарын игеру кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша басқарушылық шешімдер қабылдау мақсатында Шығыс карьерінің табиғи-техногендік жай-күйін модельдеуді орындады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : -

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : -

Level of implementation (in Russian) : Результаты научно-исследовательских работ были внедрены в учебный процесс и в производство

Level of implementation (in Kazakh) : Ғылыми-зерттеу жұмыстарының нәтижелері оқу процесіне және өндіріске енгізілді

Efficiency (in Russian) : Вовремя выданный прогноз по неблагоприятной геомеханической ситуации позволит сэкономить финансовые средства предприятия

Efficiency (in Kazakh) : Қолайсыз геомеханикалық жағдайды уақтылы болжау кәсіпорынның қаржылық ресурстарын үнемдеуге мүмкіндік береді

Field of application (in Russian) : Горные науки и горнодобыващие предприятия РК

Field of application (in Kazakh) : Тау-кен ғылымдары және тау-кен өндіру кәсіпорындары