The object of research, development or design (in Russian) : тонкие пленки для солнечной энергетики на основе халькогенидов (селенид и сульфид сурьмы), перовскиты, оксид титана, фотокаталитические материалы, газочувствительные материалы.

The object of research, development or design (in Kazakh) : күн энергетикасы үшін халькогенидтер (сурьманың селениды және сульфиды), перовскиттер, титан тотығы, фотокаталитикалық материалдар, газ сезгіштік материалдар.

Aim of work (in Russian) : разработка научных основ синтеза новых материалов и способов их анализа, пригодных для создания фотоэлементов, газочувствительных сенсоров и фотокатализаторов

Aim of work (in Kazakh) : фотоэлементтерді, газ сезгіштік сенсорларды және фотокатализаторларды жасауға жарайтын жаңа материалдарды синтездеудің ғылыми негіздерін және оларды талдаудың тәсілдерін зерттеп даярлау. Зерттеу барысында наноматериалдарды әдісі даярланды. Синтезделген үлгілердің параметрлері зерттелінді термиялық күйдіргенде және плазмада. Жасалынатын наноматериалдардың парамагниттік қасиеттерін өлшеу үшін тәжірибелік эдіс ЭПР жетілдірілді

Методы исследования (на русском) : электронная микроскопия, оптическая микроскопия, энергодисперсионный анализ, спектроскопия комбинацинного рассеяния, оптическая спектроскопия, ретгеноструктурный анализ, измерения ЭПР, электрические измерения

Методы исследования (на казахском) : электрондық микроскопия, оптикалық микроскопия, энергодисперсиялық талдау, комбинациялық шашырау спектроскопиясы, оптикалық спектроскопия, рентген құрылымдық талдау, ЭПР-ді өлшеу, электрлік өлшеулер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана методика повышения точности измерений ЭПР спектроскопии, методика применима для анализа объектов, для которых исследования обычным методом ЭПР имеют ограничения из-за малой концентрации в образцах парамагнитных центров. Предложенный подход позволяет увеличить отношение сигнал/шум более чем на порядок по сравнению со стандартным способом накопления сигнала и усреднения по времени измерения. Синтезированы тонкие пленки из селенида сурьмы, сульфида сурьмы, перовскита и оксида титана для солнечной энергетики. Изучены морфология, элементный состав, структурные характеристики и оптические свойства синтезированных пленок. Синтезированы тонкие пленки SnO2 золь-гель методом. Исследованы состав и структура поверхности пленок. Обнаружены рефлексы от кристаллографических плоскостей. Обнаружено, что обработка образцов в кислородной плазме в течение 5 минут привела к незначительному уменьшению прозрачности в видимом диапазоне. Тонкие полупроводниковые пленки оксида цинка и наноразмерные порошки ZnO получены золь-гель и гидротермальным методами. Исследованы структура, электрические и люминесцентные свойства пленок и наноструктурированных материалов - массивов наностержней оксида цинка. Обнаружено значительное – более чем на порядок – изменение интенсивности фотолюминесценции ZnO, выращенного гидротермальным методом, при облучении ультрафиолетовым светом, при кратковременной плазменной обработке в водородной атмосфере.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ЭПР спектроскопияның өлшеу дәлдігін жоғары көтеру әдісі даярланды, бұл әдіс парамагниттік орталықтардың үлгілерінде шоғырлануы төмен болған соң әдеттегі ЭПР әдісімен зерттеу сай келмейді, сондықтан нысандарды талдау үшін осы әдіс қолданылады. Ұсынылған әдіс сигналды жинау және өлшеулерді уақыт бойынша орташалайтын стандарттық тәсілімен салыстырғанда ұсынылған әдіс сигнал/ шуыл қатынасын он есеге ұлғайтуға мүмкіндік береді. Күн энергетикасы үшін сурьма селенидасының, сурьма сульфидасының, перовскиттің және титан тотығының жұқа пленкалары синтезделді. Синтезделген пленкалардың морфологиясы, элементтік құрамы, құрылымдық сипаттамасы және оптикалық қасиеттері зерттелінді. SnO2 жұқа пленкалары золь-гель әдісімен синтездерді. Алынған пленкалардың сипаттамаларына зерттеу жүргізілді. Пленкалардың мөлдірлігі, тыйым салынған аймақтын ені, сыну көрсеткіші анықталған және тағы басқалар. 5 минут бойына үлгілерді оттегі плазмасында өңдегенде көру аймағында мөлдірліктің өте аз мөлшерге төмендеуі анықталды. Цинк тотығының жұқа жартылай өткізгіш пленкасы және наноөлшемдік ZnO ұнтағы золь-гель әдісімен және гидротермальдық әдіспен алынды. Пленкалардың және цинк тотығының наностерженьді наноқұрылымды материалдардың – массивтердің құрылымы, электрлік және люминесценттік қасиеттері зерттелінді. Сутегі атмосферасында плазмамен өңдегенде, немесе субуымен үлгілердің бетіне әсер еткенде гидротермальдық әдіспен алынған ZnO фотолюминесценцияның қарқындылығы еллеулі – он есеге өзгеретіні анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : технология увеличения чувствительности ЭПР спектроскопии для исследования наноразмерных структур будет пригодна для вывода на рынок по окончанию программы. Солнечные элементы, фотокатализаторы и газовые сенсоры по окончанию программы будут нуждаться в конструкторской доработке, поскольку ставится задача по усовершенствованию качества тонких пленок

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : наноөлшемдік құрылымды зерттеу үшін ЭПР – спектроскопияның сезімталдығын жогары көтеру технологиясы, сонымен қатар программа аяқталған соң нарыққа шығаруға толығынан болады. Программа аяқталған соң кун элементтері, фотокатализаторлар және газ сенсорлары құрастырымдық жөндеуді қажет етеді, себебі жұқа пленкалардың сапасын жетілдіру мәселесі алға қойылады

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : солнечная энергетика; ЭПР-спектроскопия; фотокаталитические материалы для разложения органических веществ, материалы для газовых сенсоров

Field of application (in Kazakh) : күн энергетикасы, ЭПР-спектроскопиясы, органикалық заттардың ыдырауы үшін фотокаталитикалық материалдар, газ сенсорлары үшін материалдар