The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования –являются патентная и научно-техническая литература в области разработки электрофизических воздействий и ионизирующих излучений при производстве и хранении продукции сельского хозяйства, параметры и режимы радиационной обработки сырья, электронно-лучевая (дезинфекция) обеззараживание кормов и продуктов питания.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу объектісі – ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру және сақтау кезінде электрофизикалық әсерлерді және иондаушы сәулелерді әзірлеу саласындағы патенттік және ғылыми-техникалық әдебиеттер, шикізатты радиациялық өңдеудің параметрлері мен режимдері, жем мен азық-түлікті электронды-сәулелік (дезинфекциялау) зарарсыздандыру болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Разработка принципов управления микробиологическими, биохимическими и технологическими процессами с использованием электрофизических воздействий и ионизирующих излучений при производстве и хранении продукции сельского хозяйства, пищевой и перерабатывающей промышленности в агропромышленном секторе Республики Казахстан

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік секторында ауыл шаруашылығы, тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі өнімдерін өндіру және сақтау кезінде электрофизикалық әсерлерді және иондаушы сәулеленуді пайдалана отырып, микробиологиялық, биохимиялық және технологиялық процестерді басқару қағидаттарын әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Обработка зерна, зерновых культур, круп, муки, сухофруктов, специй и мясабудет проводиться на ускорителе электронов ИЛУ-10, на базе АО “Парк ядерных технологий”: ускоритель электронов импульсный линейный ИЛУ-10 предназначен для использования в радиационно-технологических процессах в качестве стерилизатора. Технические параметры ускорителя электронов ИЛУ-10: Диапазон энергии – 5 МэВ; Мощность пучка – 50 кВт; Время выхода на рабочий режим инжектора (прогрев катода) – 90 с; Нестабильность энергии – 2%; Нестабильность тока пучка –2%; Длительность импульса – 0,5 мс.

Методы исследования (на казахском) : Астықты, дәнді дақылдарды, жарманы, ұнды, кептірілген жемістерді, дәмдеуіштерді және етті өңдеу "ядролық технологиялар паркі" АҚ базасында ИЛУ-10 электронды үдеткішінде жүргізіледі: импульстік желілік ИЛУ-10 электронды үдеткіші радиациялық-технологиялық процестерде стерилизатор ретінде пайдалануға арналған. Ilu-10 электронды үдеткішінің техникалық параметрлері: Vs энергия диапазоны - 5 МэВ; Сәуленің қуаты - 50 кВт; Инжектордың жұмыс режиміне шығу уақыты (катодты жылыту) - 90 с; Энергия тұрақсыздығы – 2%; Сәулелік токтың тұрақсыздығы -2%; Импульстің ұзақтығы-0,5 мс.

Obtained results and novelty (in Russian) : На основании теоретических исследований осуществлен обзор научно-технической информации по использованию электрофизических методов обработки в пищевой промышленности, подобраны методы исследования. Изучены научные статьи, диссертации, патенты и выявлено, что ведущими странами по использованию электрофизических методов обработки сырья являются Россия и Белоруссия. Проведены первичные исследования влияния электрофизических методов на бактериальную обсеменённость и содержание токсичных элементов в растительном и животном сырье. Полученные исследования показывают эффективность обработки ультразвуком, токами СВЧ, инфракрасным излучением. Предварительные экспериментальные исследования показывают высокоэффективность методов. Ультразвук позволяет эффективно снизить бактериальную обсемененность сырья, понизить содержание тяжелых металлов в животном сырье практически в 2-3 раза. Инфракрасное излучение оказалось более эффективным по сравнению с токами СВЧ при обработке растительного сырья при исследовании на микробиологические показатели. При обработке токами СВЧ более эффективно происходило снижение тяжелых металлов в растительном и животном сырье в среднем от 8 до 15 %. На основании проведенных исследований, обзора научно-технической информации подготовлена статья «Влияние ультразвука на качественные показатели пищевого сырья и готовой продукции», в журнале Вестник НАО «Университет им. Шакарима г. Семей» выдана справка о приеме на публикацию статьи.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Теориялық зерттеулер негізінде тамақ өнеркәсібінде электрофизикалық өңдеу әдістерін қолдану туралы ғылыми-техникалық ақпаратқа шолу жасалды, зерттеу әдістері таңдалды. Ғылыми мақалалар, диссертациялар, патенттер зерттеліп, нәтитжесінде шикізатты өңдеудің электрофизикалық әдістерін қолдану бойынша жетекші елдер Ресей мен Беларусь екендігі анықталды. Электрофизикалық әдістердің бактериялық ұрықтануға және өсімдік пен жануар шикізатындағы улы элементтердің құрамына әсері туралы алғашқы зерттеулер жүргізілді. Алынған нәтижелер ультрадыбыспен, микротолқынды токтармен, инфрақызыл сәулеленумен өңдеудің тиімділігін көрсетеді. Алдын ала эксперименттік зерттеулер әдістердің жоғары тиімділігін көрсетеді. Ультрадыбыстық шикізаттың бактериялық ұрықтануын тиімді төмендетуге, жануарлар шикізатындағы ауыр металдардың мөлшерін 2-3 есе азайтуға мүмкіндік береді. Микробиологиялық көрсеткіштерді зерттеу кезінде инфрақызыл сәулелену өсімдік шикізатын өңдеу кезінде микротолқынды токтармен салыстырғанда тиімдірек болды. Микротолқынды токтармен өңдеу кезінде өсімдіктер мен жануарлар шикізатындағы ауыр металдардың орташа есеппен 8-ден 15%-ға дейін төмендеуі тиімдірек болды. Жүргізілген зерттеулер, ғылыми-техникалық ақпаратқа шолу негізінде «Ультрадыбыстың тамақ шикізаты мен дайын өнімнің сапалық көрсеткіштеріне әсері» атты мақала дайындалды, «Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті» КЕАҚ-ның Хабаршысы журналына мақаланы жариялауға қабылдау туралы анықтама берілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Использование электрофизических методов в пищевой промышленности позволит по-новому построить технологический процесс, значительно увеличить производительность труда, повысить выход готового продукта и улучшить его качество, снизить металло- и энергоемкость машин и установок. Применение инноваций в пищевой технологии способствует интенсификации технологических процессов, повышению эффективности производства и улучшению ка-чества готовой продукции, а также более рациональному использованию основного и вторичного сырья.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Тамақ өнеркәсібінде электрофизикалық әдістерді қолдану технологиялық процесті жаңа тәсілдермен құруға, еңбек өнімділігін едәуір арттыруға, дайын өнімнің шығымдылығын арттыруға және оның сапасын жақсартуға, машиналар мен қондырғылардың металл және энергия сыйымдылығын төмендетуге мүмкіндік береді. Азық-түлік өндіру технологиясында инновацияларды қолдану технологиялық процестерді қарқындатуға, өндіріс тиімділігін арттыруға және дайын өнімнің сапасын жақсартуға, сондай-ақ негізгі және қайталама шикізатты ұтымды пайдалануға ықпал етеді.

Level of implementation (in Russian) : не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Сокращение продолжительности технологических процессов и повышение качества пищевой продукции, снижение себестоимости продукции

Efficiency (in Kazakh) : Технологиялық процестердің ұзақтығын қысқарту және тамақ өнімдерінің сапасын арттыру, өнімнің өзіндік құнын төмендету.

Field of application (in Russian) : Сельское хозяйство, организация производства и хранения продуктов питания

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы, азық-түлік өндірісін және сақтауды ұйымдастыру