The object of research, development or design (in Russian) : Объект исследования – замкнутый цикл от разработки способа получения водорода и материалов для его хранения до разработки материалов и устройства по использованию водорода и генерации энергии

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны – сутекті және оны сақтауға арналған материалдарды алу тәсілін әзірлеуден бастап сутекті пайдалану және энергия өндіру бойынша материалдар мен құрылғыларды әзірлеуге дейінгі тұйық қайталым.

Aim of work (in Russian) : Цель НИР – разработка инновационных технологий, материалов и устройств для получения и хранения водорода, а также для электрохимической генерации электроэнергии на его основе с учетом энергетических ресурсов и потребностей Республики Казахстан.

Aim of work (in Kazakh) : ҒЗЖ мақсаты – Қазақстан Республикасының энергетикалық ресурстары мен қажеттіліктерін ескере отырып, сутекті алуға және сақтауға, сондай-ақ электрэнергиясының негізінде оны электрхимиялық өндіруге арналған инновациялық технологияларды, материалдар мен құрылғыларды әзірлеу

Методы исследования (на русском) : Методы исследования – способ получения водорода методом пиролиза метана в сверхвысокочастотном (СВЧ)–разряде, масс-спектрометрия состава остаточного газа, оптическая спектрометрия высокого разрешения, измельчение исходных компонентов, механосинтез, ИК-спектроскопия, термогравиметрия, электрохимическое травление, ультразвуковая обработка, масс-спектрометрия с индуктивно-связанной плазмой, измерения микротвердости, гравиметрическая порометрия, газопроницаемость, метод импедансной спектроскопии, просвечивающая и сканирующая электронная микроскопия

Методы исследования (на казахском) : Зерттеу әдістері – аса жоғары жиілік (АЖЖ)-разрядында метан пролизі әдісімен сутекті алу тәсілі, қалдықты газ құрамын масс-спектрметрлеу, жоғары ажыратымдылықты оптикалық спектрметрлеу, шығыс компоненттерін ұсақтау, механикалық синтез, ИҚ-спектроскопия, термогравиметрия, электрохимиялық ою, ультрадыбыстық өңдеу, индуктивті байланысқан плазмалық масс-спектрометрия, микроқаттылықты өлшеу, гравиметриялық порозиметрия, газ өткізгіштігі, кедергі спектроскопиясы, трансмиссиялық және сканерлеу электронды микроскопия.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работы в соответствии с календарным планом на 2023 год: – изучены существующие способы получения водорода и обоснованы предлагаемые методы с применением СВЧ-разряда на основе существующего экспериментального оборудования, – определены условия и параметры по увеличению эффективности степени разложения метана при получении водорода и углерода плазменным пиролизом с применением СВЧ-разряда, – определены оптимизированные составы и структуры металлогидридных систем хранения водорода на основе LaNi5 для достижения высокой емкости по водороду, синтезированы мезопористые конденсаторы водорода путем индивидуальной сополимеризации ААм и ПААм с микроволокнами целлюлозы, с последующией иммобилизацией графеноподобных материалов, получены образцы микро- и нановолокон целлюлозы из растительной биомассы, для синтеза конденсатора водорода, – проведены исследования по испытанию электродных материалов и блока МЭБ, проведен сравнительный анализ предложенных материалов, получены материалы макропористых кремниевых электродных структур и мезопористых кремниевых мембран, разработан способ модификации активированного угля для использования в качестве носителя, проведен подбор оптимизированных составов для металлогидридного электрода высокой удельной емкости и устойчивости, получены результаты испытания коммерческого LSD NiMH-аккумулятора, проведен сравнительный анализ получения и запасения водорода методом электролиза.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 2023 жылға арналған күнтізбелік жоспарға сәйкес жұмыс нәтижелері: – сутекті алудың қолданыстағы тәсілдері зерделенді және қолданыстағы эксперименттік жабдықтардың негізінде АЖЖ-разрядын қолдана отырып, ұсынылатын әдістер негізделді, – АЖЖ-разрядын қолдана отырып, плазмалық пролизбен сутекті және көміртекті алу кезінде метанның ыдырау дәрежесінің тиімділігін арттыру шарттары мен параметрлері анықталды, – сутегінің жоғары сыйымдылығына қол жеткізу үшін LaNi5 негізінде сутекті сақтайтын металгидридті жүйелердің оңтайландырылған құрамы мен құрылымы анықталды, целлюлоза микроталшықтарымен ААм және ПААм жеке сополимерлеу, кейіннен графен тәрізді материалдарды иммобилизациялау арқылы мезокеуекті сутегі конденсаторлары синтезделді, сутегі конденсаторын синтездеу үшін өсімдік биомассасынан целлюлозаның микро- және наноталшықты үлгілері алынды, – электрод материалдарын және МЭБ блогын сынау бойынша зерттеулер жүргізілді, ұсынылған материалдарға салыстырмалы талдау жүргізілді, макрокеуекті кремний электрод құрылымдары мен мезокеуекті кремний мембраналарының материалдары алынды, тасымалдағыш ретінде пайдалану үшін белсендірілген көмірді модификациялау тәсілі әзірленді, меншікті сыйымдылығы және төзімділігі жоғары металгидридті электрод үшін оңтайландырылған құрамдарына іріктеу жүргізілді, коммерциялық LSD NiMH-аккумуляторды сынау нәтижелері алынды, электролиз әдісімен сутекті алу және қор жинаудың салыстырмалы талдауы жүргізілді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработка систем хранения и транспортировки водорода на основе водородоемких интерметаллических соединений и полимер-углеродного материала многократного действия, развитие способов получения водорода на основе пиролиза и электролиза и создание низкотемпературных топливных элементов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Сутекті көп қажет ететін интерметалды қосылыстар мен көп әрекетті полимер-көміртекті материал негізінде сутекті сақтау және тасымалдау жүйелерін әзірлеу, пиролиз бен электролиз негізінде сутекті алу тәсілдерін дамыту және төмен температуралы отын элементтерін жасау

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) : Создание научно-технического задела для развития Казахстана в области водородных технологий; повышение эффективности использования энергоресурсов для обеспечения народное хозяйство надежными, компактными и безопасными источниками, работающими на водороде для различных нужд; развитие экологически чистой энергетики и принятие обществом идей водородной экономики

Efficiency (in Kazakh) : Қазақстанның сутегі технологиялары саласында дамуының ғылыми-техникалық негіздерін жасау; халық шаруашылығын әртүрлі қажеттіліктер үшін сутегімен жұмыс істейтін сенімді, жинақы және қауіпсіз көздермен қамтамасыз ету үшін энергетикалық ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыру; таза энергетиканы дамыту және сутегі экономикасы идеяларын қоғаммен қабылдау

Field of application (in Russian) : Водородные технологии, экологически чистая энергетика, водородная экономика, электрохимия

Field of application (in Kazakh) : Сутегі технологиялары, экологиялық таза энергетика, сутегі экономикасы, электрохимия