The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследований являются трансферт и адаптация зарубежных технологии посева хлопчатника при возделывании новых отчественных средневолокнистых сортов хлопчатника к местным почвенно-климатическим условиям Туркестанской областии особо опасные вредители: хлопковая совка (Helicoverpa armigera Hubn), карадрина (Spodopteza exigua Hb) и паутинный клещ (Tetranychus turkestani Ug.EtNik).

The object of research, development or design (in Kazakh) : мақтаның ортаталшықты отандық жаңа сорттарын өсіруде өсіріп-баптаудың шетел технологияларын трансферттеу және Түркістан облысының жергілікті жер жағдайына бейімдеу, және аса қауіпті зиянкестер: мақта көбелегі (Helicoverpa armigera Hubn), карадрина (Spodopteza exigua Hb) және өрмекші кене (Tetranychus turkestani Ug. Et Nik).

Aim of work (in Russian) : Повышение урожайности и качества хлопка-сырца, совершенствования технологии возделывания и увеличения эффективности защиты хлопчатника от особо опасных вредителей, в том числе с использованием биологических методов.

Aim of work (in Kazakh) : шитті мақта өнімділігі мен сапасын арттыру, өсіріп баптау технологиясын жетілдіру және мақта қозасын аса қауіпті зиянкестерден қорғау тиімділігін биологиялық әдістерді қолдану арқылы арттыру.

Методы исследования (на русском) : Исследования проводились согласно методики полевых опытов с хлопчатником (под.ред. акад. А. Имамалиева, СоюзНИХИ-1981 г.) и согласно нижеуказанными методическими указаниями «Методические указания по проведению регистрационных испытаний инсектицидов, акарацидов, биопрепаратов и феромонов в растениеводстве» (Алматы-Акмола, 1997 г.)и «Методические указание по проведению производственных испытаний пестицидов в Республике Казахстан» (Астана, 2005 г.).

Методы исследования (на казахском) : Зерттеулер мақта бойынша алқаптық тәжірибелерді жүргізу әдістемелігіне (акад. А.Имамалиев ред. Бүкілодақтық МШҒЗИ-1981ж) сәйкес және келесі әдістемелік нұсқаулықтар: «Өсімдік шаруашылығында инсектицидтер, акарацидтер, биопрепараттар мен феромондарды тіркеулік сынақтау бойынша әдістемелік нұсқаулық» (Алматы-Ақмола, 1997 ж.) және «Қазақстан Республикасында пестицидтерді өндірістік сынақтау бойынша әдістемелік нұсқаулық» (Астана, 2005 ж.) негізінде жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые изучены для адаптирования технологии различных способов посева хлопчатника (КНР) и применение эффективных биологических методов борьбы от особо опасных вредителей (Узбекистан) и испытаны отечественные и зарубежные сорта хлопчатника в целях оценки устойчивости к основным вредителям.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : бейімдеу мақсатында мақта егісінің түрлі әдістер технологиясы (ҚХР) және аса қауіпті зиянкестерден қорғаудың биологиялық әдістері (Өзбекстан) алғаш рет зерттелді, сондай-ақ негізгі зиянкестерге төзімділігін бағалау мақсатында мақта қозасының отандық және шетелдік сорттары сынақталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Зарубежная технология двухстрочного посева выращивания хлопчатника, обеспечивалприбавку урожайности по сравнению с традиционной технологией на 9,6 ц/га. При закупочной цене хлопка-сырца 180 тенге/кг прибавка составила 172800 тенге с каждого гектара. Опыт использования методов защиты посевов хлопчатника от особо опасных вредителей, в том числе методов биологического контроля обеспечил прибавку по сравнению с обычной технологией в среднем 5,0-7,0 центнеров с 1 го гектара. При посеве хлопчатника на площади в среднем110000 га и при цене – 180000 тенге за 1 тонну хлопка-сырца (2018 год), ожидаемый экономический эффект составит около 13,8 миллиардов тенге. Кроме того за счет уменьшения применения пестицидов будет сэкономлено в порядке 1,4-1,7 миллиардов тенге, в зависимости от стоимости, вида и затрат на опрыскивание препарата, а также кратности обработки.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Шетелдің екіқатарлы егіс технологиясы дәстүрлі мақта егіс технологиясына салыстырғанда өнімділікті 9,6 ц/га арттыруға ықпал етті. Шитті мақтаның сатып алу бағасы 180 теңге /кг болғанда, қосымша пайда гектарынан 172800 теңгені құрады. Мақта егісін аса қауіпті зиянкестерден қорғау әдістерін қолдану тәжірибесі, соның ішінде биологиялық бақылау әдістері кәдімгі технологиямен салыстырғанда орта есеппен 1 гектардан 5,0-7,0 центнер қосымша өнім алуды қамтамасыз етті. Мақта қозасын орташа 110000 га алқапта өсіргенде және 1 тонна шитті мақта бағасы 180000 теңге болғанда (2018 жыл), күтілетін экономикалық тиімділік 13,8 миллиард теңгені құрайды. Сонымен бірге пестицидтер қолдануды азайту есебінен препарат бағасына, түріне және бүрку шығындарына, сондай-ақ өңдеу санына қарай 1,4-1,7 миллиард теңге шамасында қаржы үнемделеді.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : Хлопкосеющие районы юга Казахстана

Field of application (in Kazakh) : Қазақстанның оңтүстігінің мақта өсіретін аудандары