The object of research, development or design (in Russian) : углеродные нанотрубки, оксидные и халькогенидные полупроводники.

The object of research, development or design (in Kazakh) : көміртекті нанотүтікшелер, оксидті және халькогенидті жартылай өткізгіштер.

Aim of work (in Russian) : Комплексное исследования технологий синтеза наноструктурированных материалов на основе оксидов, халькогенидов металлов и углерода для создания эффективных фотокаталитических электродов, фото и газочувствительных сенсоров.

Aim of work (in Kazakh) : Тиімді фотокаталитикалық электродтарды, фото және газға сезімтал сенсорларды жасау үшін оксидтер, металл халькогенидтері және көміртегі негізіндегі наноқұрылымды материалдарды синтездеу технологияларын кешенді зерттеу.

Методы исследования (на русском) : электронная сканирующая микроскопия, оптическая микроскопия, компьютерное моделирование, ретгеноструктурный анализ, теоретические расчеты, метод микро-взвешивания, четырех-зондовый метод, спектроскопия комбинационного рассеяния света.

Методы исследования (на казахском) : электронды сканерлеу микроскопиясы, оптикалық микроскопия, компьютерлік модельдеу, ретген-құрылымдық талдау, теориялық есептеулер, микро өлшеу әдісі, төрт зонд әдісі, жарықтың комбинациялық шашырау спектроскопиясы.

Obtained results and novelty (in Russian) : Разработана методика получения вертикально ориентированных не переплетающихся нанотрубок толщиной 45-47 нм при использовании кремниевых подложек с никелевым катализатором. Показано, что химическая адсопция водорода является энергетически выгодной на рипплах сферической формы, в то время как адсорпция водорода на рипплах треугольной формы - энергетически невыгодна. Обнаружена спонтанная электрическая поляризация в изогнутом частично гидрогенированном графене. Были проведены тестирования теоретического метода по описанию стабильности халькогенидов селенида сурьмы и дихалькогенидов рутения (RuX2, где X=S, Se,Te). Обнаружена тенденция к окислению поверхностного слоя в обоих халькогенидах при комнатной температуре с образованием оксидного или гидроксидного монослоя. Произведено систематическое изучение размещения примесей металлов в поверхности диоксида титана в фазе анатаза. Расчёты показали, что преобладающим типом примесей будут примеси внедрения в поверхностном слое. Показано, что кислородные вакансии и локальное растяжение поверхностей диоксида титана слабо влияют на электронную структуру и каталитические свойства металлических примесей. Произведён синтез прототипов плазмонных наночастиц путём внедрения примесей никеля в поверхность пористого кремния двумя способами (анодного окисления и металлостимулированного травления пор). Показано, что наибольшая пористость при сохранении внедрённых никелевых центров формируется при комбинированном методе травления.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Никель катализаторының ішкі қабаты бар кремний төсемелерін пайдалану кезінде қалыңдығы 45-47 нм болатын тігінен бағытталған бір-біріне сәйкес келмейтін нанотүтікшелерді алу әдістемесі жасалды. Сутектің химиялық адсорбциясы тек сфера түріндегі иірімде ғана энергетикалық тұрғыдан тиімді, ал үшбұрышт тәрізді иірімде сутектің адсорбциясы энергетикалық тұрғыдан тиімсіз болып табылады. Иілген жартылай гидрогенизацияланған графенде өздігінен электрлік поляризация анықталды. Әр түрлі кристалдық құрылымы бар сурьма селенидінің халькогенидтері мен рутений дихалькогенидтерінің (RuX2, мұндағы X=S, Se,Te). тұрақтылығын сипаттайтын теориялық әдісті сынау жүргізілді. Бөлме температурасында екі халькогенидте де беткі қабаттың тотығу немесе гидроксид моноқабатын түзу үрдісі анықталды. Титан диоксиді бетіндегі металл қоспаларының анатаза фазасында орналасуын жүйелі зерттеу жүргізілді. Есептеу нәтижелері қоспалардың басым түрі беткі қабатқа енгізу қоспалары болатынын көрсетті. Титан диоксиді беттерінің оттегі бос орындары мен жергілікті созылуы металл қоспаларының электронды құрылымы мен каталитикалық қасиеттеріне әлсіз әсер ететіні көрсетілген. Плазмондық нанобөлшектердің прототиптері никель қоспаларын кеуекті кремнийдің бетіне екі түрлі жолмен енгізу арқылы синтезделеді (анодты тотығу және кеукті металмен ынталандырып өңдеу). Енгізілген никелді центрді сақталғанда ең жоғары кеуектілік аралас өңдеу әдісі көмегімен қалыптасатыны көрсетілген.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : катализатор из Ni лучше для роста нанотрубок, металлостимулированное травление – плазмонных структур.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Ni катализаторлар нанотикшелердің өсуі үшін жақсы, ал металлмен ынталандыра өңдеу болса плазмонды құрылымдар үшін тиімді болады.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : газочувствительные сенсоры, фотоэлектрохимические электроды, фоточувствительные сенсоры, электрохимические устройства хранения/аккумуляции энергии.

Field of application (in Kazakh) : газға сезімтал сенсорлар, фотоэлектрохимиялық электродтар, фотосезімтал сенсорлар, электрохимиялық энергияны сақтау/жинақтау құрылғылары.