The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования являются труднообогатимая высокоуглеродистая полиметаллическая свинцово-цинковая руда, углеродистое вещество, минералы галенита, сфалерита и пустой породы, а также процессы их селективного разделения.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны - байытылуы қиын жоғары көміртекті полиметалды қорғасын-мырыш кені, көміртекті зат, галенит, сфалерит және бос тау жыныстарының минералдары және олардың селективті бөліну процестері.

Aim of work (in Russian) : Разработка научных основ технологии комплексной переработки труднообогатимой Pb-Zn руды месторождения Шалкия с получением высококачественного свинцового и цинкового концентратов.

Aim of work (in Kazakh) : Жоғары сапалы қорғасын және мырыш концентраттарын ала отырып, Шалқия кен орнының байытылуы қиын Pb-Zn кендерін кешенді өңдеу технологиясының ғылыми негіздерін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Для определения состава, строения, физико-химических характеристик полиметаллической руды использовались различные физико-химические методы: БЭТ, сканирующая электронная микроскопия, оптическая микроскопия, рентгеновская дифракционная спектроскопия (XRD), ситовой анализ, рентгенофлуоресцентный анализ и др.

Методы исследования (на казахском) : Полиметал кенінің құрамын, құрылымын, физика-химиялық сипаттамаларын анықтау үшін әртүрлі физика-химиялық әдістер қолданылды: БЭТ, сканерлеуші электронды микроскопия, оптикалық микроскопия, рентгендік дифракциялық спектроскопия (XRD), елек талдауы, рентген-флуоресцентті талдау және т.б.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведена пробоподготовка исходной руды месторождения Шалкия. Определен фракционный состав измельченной представительной навески, проведен химический анализ на содержание ценных компонентов и вредных примесей, проводится изучение минералогического состава и минералогического анализа на аншлифах брикетах. Рассчитана доля каждого минерала в пробе руды, начало раскрытия ценных компонентов, распределение минералов по классам крупности, доля сростков и дана прогнозная оценка максимально достижимых показателей обогащения. Результаты минералогического анализа показали, что с высокой долей вероятности руда месторождения Шалкия является труднообогатимой. В основном, это связано с весьма тонкой вкрапленностью частиц ценных минералов, значительным количеством сростков и, в меньшей степени, наличием углистого вещества. Также проведено гравитационное фракционирование исходной навески руды, опробованы различные методы гравитационного обогащения. Научная новизна настоящей работы для группы заключается в акценте исследований углистых веществ, галенита и сфалерита, сравнением результатов работ над объектами исследования, объединенных общим признаком, в сопоставимых экспериментальных условиях. Изучение данного направления позволит получить новые знания, адаптация методик к новым задачам исследований позволит уточнить механизмы взаимодействия сульфгидрильных собирателей разной ионогенности с поверхностью разделяемых минералов, а также сравнить с влиянием аполярных собирателей.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Шалқия кен орнының бастапқы кенін сынама дайындау жүргізілді. Ұсақталған өкілдік навесканың фракциялық құрамы айқындалды, бағалы компоненттер мен зиянды қоспалардың құрамына химиялық талдау жүргізілді, аншлиф брикеттерде минералогиялық құрамы мен минералогиялық талдауды зерделеу жүргізілді. Кен сынамасындағы әрбір минералдың үлесі, құнды компоненттердің ашылуының басталуы, минералдардың ірілік кластары бойынша таралуы, өсінділердің үлесі есептелді және байытудың барынша қол жеткізуге болатын көрсеткіштеріне болжамды баға берілді. Минералогиялық талдау нәтижелері Шалқия кен орнының кендерін байыту қиынға соғатынын көрсетті. Негізінен, бұл құнды минералдардың бөлшектерінің өте жұқа қабаттасуына, процестердің едәуір мөлшеріне және аз дәрежеде көміртекті заттың болуына байланысты. Сондай-ақ, кеннің бастапқы навескасының гравитациялық фракциялау жүргізілді, гравитациялық байытудың әртүрлі әдістері сыналды. Топ үшін осы жұмыстың ғылыми жаңалығы көмірлі заттарды, галенитті және сфалеритті зерттеуге, салыстырмалы эксперименттік жағдайларда жалпы белгімен біріктірілген зерттеу объектілеріндегі жұмыстардың нәтижелерін салыстыруға баса назар аударудан тұрады. Бұл бағытты зерделеу жаңа білім алуға мүмкіндік береді, әдістемелерді зерттеудің жаңа міндеттеріне бейімдеу әртүрлі ионогенді сульфгидрилді жинаушылардың бөлінетін минералдардың бетімен өзара әрекеттесу механизмдерін нақтылауға, сондай-ақ аполярлы жинаушылардың әсерімен салыстыруға мүмкіндік береді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На сегодняшний день Казахстан обладает большой минерально-сырьевой базой. В частности, к ним относится полиметаллические руды меторождения Шалкия, Жайрем и др., которые составляют основу месторождений свинца и цинка. В ходе реализации научно-исследовательской работы будут изучен вещественный состав полиметаллической свинцово-цинковой руды, определены основные ценные минералы и вредные примеси, их физико-химические свойства и методы воздействия на них. А также будут предложены методы их наиболее рациональной переработки с обоснованием режимов переработки. Решение основных задач данного проекта внесет существенный вклад в развитие технологий обогащения тонко-вкрапленных руд сульфидных минералов свинца и цинка, селективного извлечения минералов в их одноименные концентраты, удаления вредных примесей и создаст основы для решения проблем не только полиметаллических руд месторождения Шалкия уже запущенных горно-обогатительных комбинатов. Конечным результатом настоящего проекта является разработка технологии извлечения свинцово-цинковой руды месторождения Шалкия с наиболее рациональным использованием недр и получением свинцового и цинкового концентрата высокого качества, и максимально возможными показателями извлечения.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бүгінгі таңда Қазақстан үлкен минералды-шикізат базасына ие. Атап айтқанда, оларға қорғасын мен мырыш кен орындарының негізін құрайтын Шалқия, Жәйрем және т.б. полиметалды кендер жатады. Ғылыми-зерттеу жұмысын іске асыру барысында полиметал қорғасын-мырыш кенінің заттық құрамы зерделенеді, негізгі құнды минералдар мен зиянды қоспалар, олардың физика-химиялық қасиеттері мен оларға әсер ету әдістері айқындалады. Сондай-ақ қайта өңдеу режимдерін негіздей отырып, оларды неғұрлым ұтымды қайта өңдеу әдістері ұсынылатын болады. Осы жобаның негізгі міндеттерін шешу қорғасын мен мырыш сульфидті минералдарының жұқа қиылысқан кендерін байыту, минералдарды олардың аттас концентраттарына іріктеп алу, зиянды қоспаларды жою технологияларының дамуына елеулі үлес қосады және іске қосылған тау-кен байыту комбинаттарының Шалқия кен орнының полиметалл кендерінің проблемаларын шешу үшін негіз жасайды. Осы жобаның түпкілікті нәтижесі жер қойнауын неғұрлым ұтымды пайдалана отырып және жоғары сапалы қорғасын және мырыш концентратын ала отырып, Шалқия кен орнының қорғасын-мырыш кенін алу технологиясын және ең жоғары ықтимал алу көрсеткіштерін әзірлеу болып табылады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Предлагаемая авторами научно-исследовательская работа направлена на изучение вещественного состава полиметаллической руды месторождения Шалкия. Казахстан занимает лидирующие позиции по запасам свинца и цинка. В связи с этим переработка таких полиметаллических руд требует рациональной технологии с максимально высокими показателями извлечения при этом с минимальным выходом концентрата, для достижения высокого качества. Для этого требуются обозначить основные минералы концентраторы ценных элементов, а также основные вредные примеси. Определить методы воздействия, при которых можно получить высокие показатели обогащения. Это даст большой социально-экономический эффект, при котором будет развиваться эта отрасль народного хозяйства. Повысит конкурентоспособность отечественных предприятий по добыче и переработке минерального сырья.

Efficiency (in Kazakh) : Авторлар ұсынған ғылыми-зерттеу жұмысы Шалқия кен орнының полиметал кенінің заттық құрамын зерттеуге бағытталған. Қазақстан қорғасын және мырыш қорлары бойынша көшбасшы орында. Осыған байланысты мұндай полиметал кендерін өңдеу жоғары сапаға қол жеткізу үшін концентраттың ең аз шығымдылығымен ең жоғары бөлу көрсеткіштері бар ұтымды технологияны қажет етеді. Ол үшін маңызды минералдарды, құнды элементтердің концентраторларын, сондай-ақ негізгі зиянды қоспаларды белгілеу қажет. Байытудың жоғары көрсеткіштерін алуға болатын әсер ету әдістерін анықтау. Бұл халық шаруашылығының осы саласы дамитын үлкен әлеуметтік-экономикалық нәтиже береді. Минералды шикізатты өндіру және қайта өңдеу бойынша отандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттырады.

Field of application (in Russian) : Решение основных задач данного проекта внесет существенный вклад в развитие технологий обогащения тонко-вкрапленных руд сульфидных минералов свинца и цинка, селективного извлечения минералов в их одноименные концентраты, удаления вредных примесей и создаст основы для решения проблем не только полиметаллических руд месторождения Шалкия, но и основу для внесения корректировок в технологическую схему для переработки руд уже запущенных горно-обогатительных комбинатов с аналогичной проблемой типа Жайремского (помимо схожести вещественного состава остро стоит проблема повышенного извлечения углерода в свинцовый концентрат, что значительно влияет на его качество), Зыряновского, Риддерского, Алмалыкского, Озерного и др., а также золотосодержащих месторождений со значительными содержаниями углерода таких как Бакырчик, Нежданинка, Кумтор и др.

Field of application (in Kazakh) : Осы жобаның негізгі міндеттерін шешу қорғасын мен мырыш сульфидті минералдарының жұқа қиылысқан кендерін байыту, минералдарды олардың аттас концентраттарына селективті алу, зиянды қоспаларды жою технологияларының дамуына елеулі үлес қосады және де Шалқия кен орнының полиметал кендерінің проблемаларын шешу үшін негізін салып қоймай, сонымен қатар, Жәйрем типіндегі ұқсас проблемасы бар (заттық құрамының ұқсастығынан басқа, қорғасын концентратына көміртекті шығарудың жоғарылауы проблемасы өткір тұр, бұл оның сапасына айтарлықтай әсер етеді), Зырян, Риддер, Алмалық, Озерное және т.б. тау-кен байыту комбинаттарының кендерді қайта өңдеудің технологиялық схемасына түзетулер енгізу үшін негіз болып табылады, сондай-ақ көміртегінің едәуір мөлшері бар құрамында алтын бар Бақыршық, Нежданинка, Құмтор және т.б. сияқты кен орындары.