The object of research, development or design (in Russian) : Современная транслингвальная русскоязычная литература Казахстана

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстанның қазіргі транслингвалды орыс тілді әдебиеті

Aim of work (in Russian) : Цель проекта – изучить образы казахской лингвокультуры, репрезентированные в творчестве представителей современной транслингвальной русскоязычной литературы Казахстана с позиции теории транслингвизма.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты – Қазақстанның қазіргі транслингвалды орыс тілді әдебиеті өкілдерінің шығармашылығында репрезенттелген қазақ лингвомәдениетінің бейнелерін транслингвизм теориясы тұрғысынан зерттеу.

Методы исследования (на русском) : В Проекте реализуются 4 основных подхода: 1) Когнитивно-прагматический, который предполагает структурно-семантический и когнитивный анализ языковых средств репрезентации образов казахской лингвокультуры в транслингвальной русскоязычной литературе Казахстана и нацелен на моделирование их понятийной структуры, ассоциативного поля и ценностной ориентации; 2) Лингвокультурологический, заключающийся в исследовании лингвокультурем во взаимосвязи с историей, традициями, обычаями казахского народа как части культурного достояния нации путем анализа понятийно-образного содержания ключевых образов казахской лингвокультуры; 3) Сопоставительный, необходимый для анализа образов казахской лингвокультуры, эксплицированных в творчестве представителей современной транслингвальной русскоязычной литературы Казахстана, с учетом родовой специфики их творчества (проза/поэзия), а также их возраста (старшее и молодое поколения); 4) Психолингвистический, который направлен на выявление ассоциативных реакций респондентов на лингвокультурные субстраты и определение ассоциативного поля образов казахской лингвокультуры в метаязыковом сознании носителей языка в соотношении с направлениями авторского ассоциирования в художественном дискурсе русскоязычной казахстанской литературы.

Методы исследования (на казахском) : Жобада 4 негізгі тәсіл іске асырылады: 1) когнитивті-прагматикалық, ол Қазақстанның транслингвалды орыс тілді әдебиетінде суреттелген қазақ лингвомәдениетінің бейнелерін жеткізетін тілдік құралдары құрылымдық-семантикалық және когнитивті талдауды көздейді және олардың ұғымдық құрылымын, ассоциативті өрісін және құндылық бағдарын модельдеуге бағытталған; 2) Лингвомәдениеттану, лингвомәдениеттің негізгі бейнелерінің ұғымдық-бейнелік мазмұнын талдау арқылы лингвомәдениеттің тарихымен, дәстүрлерімен, салт-дәстүрлерімен өзара байланыста лингвомәдениеттанымдық зерттеуді көздейді; 3) Салыстырмалы, транслингвалды орыс тілді әдеби шығармалардың жанрлық ерекшелігін (проза/поэзия), сондай-ақ авторлардың жасын ерекшелігін (аға және жас ұрпақты) ескере отырып, Қазақстанның қазіргі заманғы транслингвалдық орыс тілді әдебиеті өкілдерінің шығармашылығында көрініс тапқан қазақ лингвомәдениетінің бейнелерін талдау; 4) Психолингвистикалық, респонденттердің лингвомәдени субстраттарға ассоциативтік реакцияларын анықтауға және қазақстандық орыс тілді әдебиеттің көркем дискурсындағы авторлық ассоциацияларымен байланыста, яғни ана тілінің метатілдік санасында қазақ лингвомәдениеті бейнелерінің ассоциативті өрісін анықтауға бағытталған.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате реализации проекта: – создана теоретико-методологическая концепция исследования транслингвальной русскоязычной литературы Казахстана; – определены образы казахской лингвокультуры, эксплицируемые в современной транслингвальной русскоязычной литературе Казахстана, выявлены их лексические репрезентанты, исследованы их понятийное содержание, ассоциативное поле и культурно-ценностные смыслы; – выявлена транслингвальная специфика казахстанской литературы, создаваемой средствами русского языка, отражающей процесс диалога культур, определены способы сохранения и воспроизведения этнокультурной идентичности транслингвального текста с помощью образов казахской лингвокультуры; Научная новизна исследования состоит в том, что впервые проводится исследование образов казахской лингвокультуры в транслингвальной русскоязычной литературе Казахстана в четырёх аспектах – когнитивно-прагматическом, лингвокультурологическом, психолингвистическом и сопоставительном.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаны іске асыру нәтижесінде: – Қазақстанның орыс тілді транслингвалды әдебиетін зерттеудің теориялық-әдіснамалық тұжырымдамасы жасалды; – Қазақстанның қазіргі заманғы орыс тілді транслингвалды әдебиетінде көрініс тапқан қазақ лингвомәдениетінің бейнелері анықталды, олардың лексикалық репрезентанттары анықталды, ұғымдық мазмұны, ассоциативті өрісі және мәдени-құндылық мәні зерттелді; – орыс тілі құралдарымен жасалған қазақстандық әдебиеттің мәдениетаралық байланысын көрсететін транслингвалдық ерекшелігі анықталды, қазақ лингвомәдениеті бейнелерінің көмегімен транслингвалдық мәтіннің этномәдени бірегейлігін сақтау және жаңғырту тәсілдері анықталды; Зерттеудің ғылыми жаңалығы Қазақстанның транстілді орыс тілді әдебиетіндегі қазақ лингвомәдениетінің бейнелерін зерттеу алғаш рет төрт аспектіде – когнитивтік-прагматикалық, лингвомәдениеттанулық, психолингвистикалық және салыстырмалы түрде жүргізілуде.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Полученные результаты отражены в аналитическом обзоре работ по художественному транслингвизму (не менее 80 источников), в научных статьях (5 статей в рецензируемых зарубежных или отечественных изданиях, рекомендованных КОКНВО МНВО РК), монографии, в которой найдут отражение все этапы исследования транслингвальной русскоязычной литературы Казахстана на материале творчества ряда авторов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алынған нәтижелер көркем транслингвизм бойынша жұмыстардың талдамалық шолуында (80 дереккөзден кем емес), ғылыми мақалаларда (ЖБҒКСК ұсынған шетелдік немесе отандық рецензияланатын басылымдардағы 5 мақала), монографияларда көрініс табады, онда Қазақстанның транслингвалды орыс тілді әдебиетін бірқатар авторлардың шығармашылығы материалында зерттеудің барлық кезеңдері көрініс табады.

Level of implementation (in Russian) : Полученные результаты отражены в научных статьях в рецензируемых зарубежных или отечественных изданиях, рекомендованных КОКНВО МНВО РК, и монографии, в которой найдут отражение все этапы исследования транслингвальной русскоязычной литературы Казахстана на материале творчества ряда авторов.

Level of implementation (in Kazakh) : Алынған нәтижелер ЖБҒКСК ұсынған рецензияланатын шетелдік немесе отандық басылымдардағы ғылыми мақалаларда және бірқатар авторлардың шығармашылығы негізінде Қазақстанның транслингвальды орыс тілді әдебиетін зерттеудің барлық кезеңдері көрініс табатын монографияда көрсетілген.

Efficiency (in Russian) : Эффективность определяется важностью изучения и пропаганды национальных культурных ценностей, объективированных транслингвальными творческими личностями посредством русского языка в образах казахской лингвокультуры. Выявленная в транслингвальных текстах система казахских лингвокультурем способствует узнаваемости показателей этнокультурной идентичности отечественных авторов в метаязыковом сознании читателей. Материалы исследования внесут вклад в изучение русскоязычной литературы как важной части казахстанского литературного процесса. Значимость предлагаемого исследования для международного научного сообщества связана с возможностью использования представленной теоретико-методологической концепции исследования транслингвальной русскоязычной литературы Казахстана как части мирового литературного процесса, тяготеющего к транскультурности. Социальный эффект от реализации проекта состоит в привлечении внимания ученых, студентов, школьников, широкого круга читателей к художественно-стилистическому своеобразию транслингвальной казахстанской литературы и образам казахской лингвокультуры в ней объективированных.

Efficiency (in Kazakh) : Тиімділік қазақ лингвомәдениеті бейнелерінде орыс тілі арқылы транслингвалдық шығармашылық тұлғалар объективтендірген ұлттық мәдени құндылықтарды зерделеу мен насихаттаудың маңыздылығымен айқындалады. Транслингвалдық мәтіндерде анықталған қазақ лингвомәдениеті жүйесі оқырмандардың метатілдік санасында отандық авторлардың этномәдени бірегейлігінің көрсеткіштерін тануға ықпал етеді. Зерттеу материалдары қазақстандық әдеби процестің маңызды бөлігі ретінде орыс тілді әдебиетті зерттеуге үлес қосады. Ұсынылып отырған зерттеудің Халықаралық ғылыми қоғамдастық үшін маңыздылығы транскультуралыққа тартылатын әлемдік әдеби процестің бір бөлігі ретінде Қазақстанның транслингвальды орыс тілді әдебиетін зерттеудің ұсынылған теориялық-әдіснамалық тұжырымдамасын пайдалану мүмкіндігімен байланысты. Жобаны іске асырудың әлеуметтік әсері ғалымдардың, студенттердің, оқушылардың, оқырмандардың кең ауқымының назарын транслингвальды қазақстандық әдебиеттің көркемдік-стилистикалық ерекшелігіне және ондағы объективті қазақ лингвомәдениетінің бейнелеріне аударудан тұрады.

Field of application (in Russian) : Материалы исследования внесут вклад в изучение русскоязычной литературы как значимой части казахстанского литературного процесса. Результатами исследования смогут пользоваться языковеды, литераторы, культурологи, социологи и др.; найдут применение в школьной и вузовской практике.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу материалдары орыс тілді әдебиетті қазақстандық әдеби процестің маңызды бөлігі ретінде зерттеуге үлес қосады. Зерттеу нәтижелерін тілтанушылар, жазушылар, мәдениеттанушылар, әлеуметтанушылар және т. б. қолдана алады; олар мектеп пен ЖОО тәжірибесінде қолданылады.