The object of research, development or design (in Russian) : Разработка научных и технологических основ применения элементарной серы и серной кислоты для мелиорации содово-засоленных почв

The object of research, development or design (in Kazakh) : Содалы-тұзды топырақтарды мелиорациялау үшін элементарлы күкірт пен күкірт қышқылын пайдаланудың ғылыми-технологиялық негіздерін жасау

Aim of work (in Russian) : Разработать научные и технологические основы мелиорации содово-засоленных почв предгорных равнин Юго-Востока Казахстана элементарной серой и серной кислотой. Цель будет достигнута сопряженным изучением специфики влияний эквивалентных доз мелиорантов на почвенные процессы.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстанның оңтүстік-шығысындағы тау бөктеріндегі жазықтардың содалы-тұзды топырақтарын күкірт пен күкірт қышқылының элементарлық құрамымен мелиорациялаудың ғылыми-технологиялық негіздері әзірленсін. Мақсатқа мелиоранттардың (соның ішінде фосфогипстің) баламалы дозаларының топырақ процестеріне әсер ету ерекшеліктерін біріктіріп зерттеу.

Методы исследования (на русском) : В лабораторных условиях будут определены сравнительные мелиоративные эффективности фосфогипса, элементарной серы и серной кислоты. На оснований данных этих анализов определяется эквивалентные нормы внесения мелиорантов по формуле Агаева Б.М. Сосуды в известном обьеме будут в том количество, которое обеспечивает поэтапную отправку образцов на анализ после 30, 60, 90, 120 дней инкубаций мелиорантов для установления эффективности последних. Промывная норма воды будет расчитана на растворение и последующего удаления первичных и вторичных солей из почвнно-грунтовой толщи зоны аэрации по Панину П.С. Для определения сравнительной мелиоративной эффективности мелиорантов и промывки будут отобраны смешанные образцы почв из 5-и точек из глубин 0-20, 20-40 и 40-60 см с каждой делянки повторностей вариантов полевого эксперимента на содержание в них воднорастворимых солей, рН, поглощенных катионов, электропроводности и др. На промытом варианте с серной кислотой возделываются соле и солонцеустойчивые многолетние травы первого года жизни и определена эффективность последних на солевой режим и состав поглощенных оснований.

Методы исследования (на казахском) : Зертханалық жағдайда фосфогипстің, элементтік күкірт пен күкірт қышқылының салыстырмалы рекультивациялық тиімділігі анықталады. Осы талдаулардың мәліметтері негізінде мелиоранттарды қолданудың баламалы нормалары Б.М.Ағаев формуласы бойынша анықталады. Белгілі көлемдегі ыдыстар соңғысының тиімділігін анықтау үшін мелиоранттарды 30, 60, 90, 120 күн инкубациялаудан кейін сынамаларды талдауға кезең-кезеңімен жіберуді қамтамасыз ететін мөлшерде болады. Мелиоранттар мен сілтісіздендірудің салыстырмалы мелиоративтік тиімділігін анықтау үшін 5 нүктеден 0-20, 20-40 және 40-60 см тереңдіктен аралас топырақ үлгілері судың құрамы бойынша далалық тәжірибе нұсқаларының қайталамаларының әрбір учаскесінен таңдалады. -ерігіш тұздар, рН, сіңірілген катиондар , электр өткізгіштік және т.б. Күкірт қышқылымен жуылған нұсқасын пайдаланып, тұз және сортаңға төзімді көпжылдық шөптердің бірінші жылы өсіріледі және соңғысының тұз режимі мен құрамы бойынша тиімділігі. сіңірілген негіздер анықталады.

Obtained results and novelty (in Russian) : - Будут установлены генезис и географо-топографические особенности распространения содово-засоленных почв в предгорной равнине Юго-Востока РК и определены особенности их почвенно-мелиоративного состояния; - Будут определены сравнительные мелиоративные эффективности фосфогипса, элементарной серы и серной кислоты на содово-засоленных почвах и разработаны адаптированные к природным и производственным условиям региона научные и технологические основы их применения.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығысындағы тау бөктеріндегі жазықтағы сода-тұзды топырақтардың таралу генезисі мен географиялық-топографиялық ерекшеліктері анықталды және олардың топырақ-мелиоративтік жағдайының ерекшеліктері анықталады; - Содалы-тұзды топырақтардағы фосфогипстің, элементарлы күкірт пен күкірт қышқылының салыстырмалы мелиоративтік тиімділігі анықталып, облыстың табиғи және өндірістік жағдайларына бейімделген оларды қолданудың ғылыми-технологиялық негіздері әзірленеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработка научных и технологических основ мелиорации содово-засоленных почв элементарной серой и серной кислотой позволит эффективно управлять плодородием этих почв, имеющие очаговое распространение среди нормальных незасоленных почв предгорной равнины. Повышение плодородие содово-засоленных за счет ускоренной их мелиорации позволит получить дополнительную прибыль от сельскохозяйственной продукции. За счет этого повысятся экономическая состоятельность и улучшается экологические условия субектов как производящие вышеиспытанные инновационные мелиоранты, так и их применящих. Вовлечение промелиорированных содово-засоленных почв в сельскохозяйственный оборот расширит границы пригодных для земледелия земель в РК.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Элементарлы күкіртті және күкірт қышқылымен сода-тұзды топырақтарды мелиорациялаудың ғылыми-технологиялық негіздерін жасау тау етегі жазығының қалыпты сортаңданбаған топырақтары арасында жергілікті түрде таралған бұл топырақтардың құнарлылығын тиімді басқаруға мүмкіндік береді. Содалы-тұзды топырақтардың тез мелиорациялануы есебінен құнарлылығын арттыру ауыл шаруашылығы өнімінен қосымша пайда алуға мүмкіндік береді. Осының арқасында жоғарыда сыналған инновациялық мелиоранттарды өндіретін субъектілердің де, оларды пайдаланатын субъектілердің де экономикалық тиімділігі артып, экологиялық жағдайы жақсарады. Рекультивацияланған сода-тұзды топырақтарды ауыл шаруашылығына тарту Қазақстан Республикасындағы ауыл шаруашылығына жарамды жерлердің шекарасын кеңейтеді.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеді

Efficiency (in Russian) : В производство адаптированных инновационных к природным и производственным условиям технологии мелиорации содово-засоленных почв позволит сократить сроки продолжительности периода химической мелиорации (внесение мелиоранта и промывка) до одного месяца при применении серной кислоты, до одного года при применений элементарной серы, при 3-4 лет фосфогипсом. Следовательно, экономическая эффективность мелиорации и выйгрыш во времени будут разными для поднятия плодородия содово-засоленных почв до уровня их незасоленных аналогов - луговых и лугово-сероземных почв. Урожайность кормовых, технических и зерновых культур от внедрения разработанных элементов технологии повысится в 1,5-2,5 раза, что приведет к значительному росту, социально-экономического состояния хозяйствующих субъектов с содово-засоленными почвами.

Efficiency (in Kazakh) : Табиғи және өндірістік жағдайларға инновациялық бейімделген сода-тұзды топырақтарды рекультивациялау технологияларын өндіруде күкірт қышқылын пайдалану кезінде химиялық рекультивация (мелиорант және сілтісіздендіру) кезеңінің ұзақтығын бір айға дейін, бір жылға дейін қысқартуға мүмкіндік береді. элементарлы күкіртті пайдаланғанда, фосфогипсті 3-4 жыл пайдаланғанда. Демек, мелиорацияның экономикалық тиімділігі мен тұзды-тұзды топырақтардың құнарлылығын олардың сортаңданбаған аналогтары – шалғынды және шалғынды-боз топырақтар деңгейіне дейін көтеру үшін уақыт ұтымдылығы әртүрлі болады. Әзірленген технология элементтерін енгізуден мал азықтық, техникалық және дәнді дақылдардың өнімділігі 1,5-2,5 есеге артады, бұл сода-тұзданған топырақтары бар шаруашылық жүргізуші субъектілердің әлеуметтік-экономикалық жағдайының айтарлықтай өсуіне әкеледі.

Field of application (in Russian) : Разработанные технологии будут предложены сельского хозяйства РК, фермерским, крестьянским хозяйствам и всем субьектам хозяйствующие на содово-засоленных почвах

Field of application (in Kazakh) : Әзірленген технологиялар Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы саласына, шаруа қожалықтарына, шаруа қожалықтарына және сода-тұзды топырақта шаруашылық жүргізетін барлық субъектілерге ұсынылатын болады.