The object of research, development or design (in Russian) : литосферно-атмосферно-ионосферные связи, поток гамма-квантов в скважине и приземной атмосфере, электромагнитные волны VLF-ULF диапазона, акустические волны, теоретическая модель для многокомпонентной среды, моделирующая ионосферную плазму с геомагнитным полем на всех ее высотах.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Литосфера-атмосфералық-ионосфералық байланыс, ұңғымадағы гамма сәулелер ағымы және жер үсті атмосферасы, VLF-ULF ауқымындағы электромагниттік толқындар, акустикалық толқындар, барлық биіктіктердегі геомагниттік өріспен ионосфералық плазманы моделдейтін көпкомпонентті қоршаған ортаның теориялық моделі.

Aim of work (in Russian) : Исследование литосферно-атмосферно-ионосферных взаимосвязей и механизмов передачи возмущений до высот ионосферы на стадии подготовки и возникновения крупных землетрясений на основе наземных средств регистрации.

Aim of work (in Kazakh) : Литосфералық-атмосфералық-ионосфералық өзара қарым-қатынастарды және жер бетіндегі тіркеу әдістерінің негізінде ірі жер сілкіністерінің пайда болу кезеңіндерін, ионосфераның биіктіктеріндегі құбылыстың механизмдерін зерттеу.

Методы исследования (на русском) : радиофизический метод измерений доплеровской частоты ионосферного сигнала, мониторинг потока гамма-квантов, акустических волн, электромагнитные исследования в сферическом волноводе земля-ионосфера.

Методы исследования (на казахском) : ионосфералық сигналдың Doppler жиілігін өлшеудің радиофизикалық әдісі, гамма сәулелерінің ағыны, акустикалық толқындар, сфералық жер-ионосфера толқынының векторындағы электромагниттік зерттеулер.

Obtained results and novelty (in Russian) : Исследованы фоновые характеристики ионизации приземной атмосферы, вариации атмосферного электричества, акустических сигналов в инфразвуковом и звуковом диапазонах, доплеровского сдвига частоты ионосферного сигнала вблизи очагов крупных землетрясений. Построены материальные уравнения для многокомпонентной среды, которая адекватно моделирует ионосферную плазму с геомагнитным полем на всех ее высотах. Установлено, что фоновый поток гамма-квантов в подпочвенных слоях горных пород мало меняется день ото дня и не подвержен влиянию метеоусловий. Изучено влияние метеоусловий на вариации атмосферного электричества. За семь дней до землетрясения 30 декабря 2017 г. одновременно зарегистрированы эффекты в вариациях гамма-квантов в скважине и в приземной атмосфере, тренд повышения температуры и геоакустической эмиссии, в ионосфере зарегистрирован минимум в вариациях доплеровского сдвига частоты ионосферного сигнала. Доплеровским ионозондом зарегистрировано повышение интенсивности вспышек ионизации в ионосфере накануне и в день катастрофического (М7,8) Гималайского землетрясения, 25.04.2015 г. на расстоянии 1173 км от эпицентра землетрясения...

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жер бетіндегі атмосфераның иондалуы, атмосфералық электр энергиясының ауытқуы, инфрадыбыстық және дыбыстық диапазонындағы акустикалық сигналдар, ірі жер сілкініс көздерінің жақын маңындағы ионосфералық сигнал жиілігінің Доплерлік ауысуы зерттелді. Ионосфераның барлық биіктіктерінде иносфералық плазманың геомагниттік өрісін модельдеуге болатын көпкомпонентті ортаға арналған материалды теңдеулер құрылды. Жер асты қабаттарындағы гамма-кванттардың фондық ағымы күн сайын көп өзгермейтіндігі және метеорологиялық жағдайларға әсер етпейтіндігі анықталды. 2017 жылғы 30 желтоқсандағы жер сілкінуінен жеті күн бұрын, ұңғымада және атмосферадағы гамма-сәулеленудің өзгеруіне әсер еткен кездегі температура мен геоакустикалық сәулелену үрдісі байқалды. Кез-келген геофизикалық өрістерде және жақын жердегі жер сілкінісіне қарсы аймақта орналасқан ауытқушылықтардың бір мезгілде пайда болуы жер сілкінісіне дайындаумен және олардың сенімділігін арттырады. Доплер ионозонды Радиополигон Орбитада (3700 метр теңіз деңгейінен) таулы жерде орналасқан, 25.04.2015ж. 1173 км қашықтықта Гималай жер сілкінісінің апат күні және қарсаңында ионосферадағы иондалу қарқындылығы артқаны тіркелді (M7,8) Доплерлік ионозонд Добровольский радиусының шегінде жер сілкінісінің эпицентрінен 1731 км қашықтықта орналасқан...

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Результаты работы могут быть использованы для развития сети наблюдений вблизи очагов Кеминского и Верненского катастрофических землетрясений с целью мониторинга геофизических полей в периоды активизации сейсмических процессов и выявления возможных прекурсоров катастрофических землетрясений.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жұмыстың нәтижелері күшейтілген сейсмикалық процестер кезеңінде геофизикалық өрістерді бақылау және апатты жер сілкіністерінің алдын ала анықталуын анықтау үшін Кемин және Вернендік апатты жер сілкіністері ошақтарының жанында бақылау желісін дамыту үшін пайдаланылуы мүмкін.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : геофизика, сейсмология, физика атмосферы и ионосферы

Field of application (in Kazakh) : геофизика, сейсмология, атмосфера физикасы және ионосфера.