The object of research, development or design (in Russian) : Детская речь с опорой на показания метаязыкового сознания как единственного источника исследования мотивационной рефлексии

The object of research, development or design (in Kazakh) : Уәждемелік рефлексияны зерттеудің жалғыз көзі ретінде метатілдік сананың көрсеткіштеріне сүйене отырып, балалардың сөйлеуі

Aim of work (in Russian) : В рамках теории сопоставительной мотивологии 1) исследовать мотивационную рефлексию как лингвокогнитивный операциональный механизм осмысления языковых фактов с опорой на показания метаязыкового сознания детей дошкольного и младшего школьного возраста, формирующихся в условиях моно- и билингвального социума Казахстана; 2) выявить универсальные и специфические особенности мотивационной рефлексии детей-монолингвов и детей-билингвов.

Aim of work (in Kazakh) : Салыстырмалы уәждеме теориясы шеңберінде 1) Қазақстанның моно - және қос тілді қоғамы жағдайында қалыптасатын мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балалардың метатілдік санасының көрсеткіштеріне сүйене отырып, тілдік фактілерді түсінудің лингвокогнитивтік операциялық тетігі ретінде уәждемелік рефлексияны зерттеу; 2) монолингвальды балалар мен қос тілді балалардың уәждемелік рефлексиясының әмбебап және ерекше ерекшеліктерін анықтау

Методы исследования (на русском) : Описательный метод, включающий общенаучные приемы непосредственного наблюдения, систематизации, интроспекции, интерпретации, классификации, статистической обработки данных, психолингвистический метод, метод компонентного анализа, метод когнитивного анализа языковых явлений (метод концептуального анализа лексики), сопоставительный метод, метод лингвистического моделирования и метод сплошной выборки Методы исследования (на казахском)

Методы исследования (на казахском) : Тікелей бақылауда, жүйелеуде, интроспекцияда, интерпретацияда, жіктеуде, статистикалық деректерді өңдеудің жалпы ғылыми әдістерді қамтитын сипаттайтын әдіс, психолингвистикалық әдіс, компоненттік талдау әдіс, тілдік құбылыстарды когнитивті талдау әдісі (лексиканы тұжырымдамалық талдау әдісі), салыстырмалы әдіс, лингвистикалық модельдеу әдісі және үздіксіз іріктеу әдіс

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведен мотивологический анализ лексики с опорой на показания метаязыкового сознания детей-монолингвов и детей-билингвов в рамках мотивологии, в результате чего составлены «мотивационные паспорта» на каждое слово в соответствии с параметрами теории лексической мотивации слов. Всего проанализировано 3240 метавысказываний на русском и казахском языках, составлено 180 «мотивационных паспортов» (по 90 в русском и казахском языках). Проведен когнитивный анализ мотивационной рефлексии детей-монолингвов и детей-билингвов: выявлены и проанализированы стратегии осмысления детьми мотивированной лексики, описан ассоциативно-мотивационный потенциал языкового сознания детей по данным психолингвистического эксперимента; охарактеризованы операциональные языковые алгоритмы, стимулирующие ребенка осмысленно усваивать язык через мотивационную рефлексию, разработана исследовательская модель лингвокогнитивного опыта усвоения и познания языка ребенком и представлена в виде диаграм; выявлены универсальные и специфические особенности стратегий осмысления лексики детьми-монолингвами и детьми-билингвами; зафиксированы факты детского словотворчества, описано развитие мотивационной рефлексии в динамике (осмысление мотивированной лексики в разрезе возрастных групп внутри монолингвальной и билингвальной групп). Решение данной задачи нашло отражение в 3-х публикациях.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Уәждеме аясында монолингв және мен билингв балалардың метатілдік санасының көрсеткіштеріне сүйене отырып, лексикаға мотивологиялық талдау жүргізілді, нәтижесінде сөздердің лексикалық мотивация теориясының параметрлеріне сәйкес әр сөзге "уәждемелік паспорттар" жасалды. Орыс және қазақ тілдерінде барлығы 3240 метасөздер талданды, 180 "уәждемелік паспорт" жасалды (орыс және қазақ тілдерінде 90-нан). Монолингв және билингв балалардың уәждемелік рефлексиясына когнитивті талдау жүргізілді: балалардың уәждемелік лексиканы түсіну стратегиялары анықталды және талданды, психолингвистикалық эксперимент деректері бойынша балалардың тілдік санасының ассоциативті-уәждемелік әлеуеті сипатталды; баланы уәждемелік рефлексия арқылы тілді мағыналы игеруге ынталандыратын операциялық тіл алгоритмдері сипатталды, лингвистикалық тәжірибенің зерттеу моделі жасалды, баланың тілді меңгеруі және білуі диаграмма түрінде ұсынылды; монолингв балалар мен қос тілді балалар лексиканы түсіну стратегияларының әмбебап және ерекше ерекшеліктері анықталды; балалар сөзжасамының фактілері тіркелді, динамикадағы уәждемелік рефлексияның дамуы сипатталды (монолингв және екі тілді топтар ішіндегі жас топтары сай уәждемелік лексиканы түсіну). Бұл мәселенің шешімі 3 басылымда көрініс тапты.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : нет

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : нет

Level of implementation (in Russian) : нет

Level of implementation (in Kazakh) : нет

Efficiency (in Russian) : Результаты исследования будут эффективными для решения вопросов развития лингвистики детской речи, научной концепции сопоставительной мотивологии, лексической теории мотивации слов с учетом данных психолингвистического эксперимента, развития когнитивной и коммуникативной лингвистики, развития исследований по детскому словотворчеству, языковой способности детей и стратегии усвоения языка (в частности, лексической системы) в онтогенезе, а также для развития сопоставительных исследований языковых явлений в условиях глобализационных процессов миграции, социализации, адаптации детей. Результаты окажут влияние на решение вопросов детского моно-би-полилингвизма и исследований в области образования. Социальный эффект от реализации проекта состоит в привлечении родителей к вопросам гармоничного развития ребенка, в том числе развития языковых и когнитивных компетенций ребенка.

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері балалардың сөйлеу лингвистикасын дамыту, салыстырмалы уәждеменің ғылыми тұжырымдамасы, психолингвистикалық эксперимент деректерін ескере отырып, сөздерді уәждемелеудің лексикалық теориясы, когнитивті және коммуникативті лингвистиканы дамыту, балалардың сөзжасамы бойынша зерттеулерді дамыту, балалардың тілдік қабілеті және онтогенездегі тілді (атап айтқанда, лексикалық жүйені) игеру стратегиясы мәселелерін шешу үшін, сондай-ақ онтогенездегі тілді меңгеру стратегиясы үшін тиімді болады, балалардың көші-қонының, әлеуметтенуінің, бейімделуінің жаһандану процестері жағдайындағы тілдік құбылыстарды салыстырмалы зерттеу. Нәтижелер балалардың моно-би-полилингвизм және білім беру саласындағы зерттеулер мәселелерін шешуге әсер етеді. Жобаны іске асырудың әлеуметтік әсері ата-аналарды баланың үйлесімді дамуы, оның ішінде баланың тілдік және танымдық құзыреттерін дамыту мәселелеріне тартудан тұрады

Field of application (in Russian) : Результаты исследования могут быть применены в области научной методологии филологических исследований, использованы учеными, изучающими лингвокогнитивные особенности детей, исследующими вопросы детского билингвизма и сопоставительного языкознания. Результаты исследования могут быть использованы в практической деятельности лингвистов при составлении двуязычного словаря «Метаязыка детских инноваций» и при исследовании языковой игры, педагогами-практиками на уроках по развитию речи, родителями в процессе коммуникации и творческой, познавательной деятельности ребенка

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелерін филологиялық зерттеулердің ғылыми әдіснамасы саласында қолдануға болады, балалардың лингвогнитивтік ерекшеліктерін зерттейтін, балалардың билингвизмі мен салыстырмалы тіл білімі мәселелерін зерттейтін ғалымдар қолдана алады. Зерттеу нәтижелерін лингвистердің практикалық іс-әрекетінде «Балалар инновациясының метатілділігі» екі тілді сөздігін құрастыруда және тілдік ойынды зерттеуде, сөйлеуді дамыту сабақтарында педагог-практиктер, баланың қарым-қатынасы мен шығармашылық, танымдық іс-әрекеті процесінде ата-аналар қолдана алады