The object of research, development or design (in Russian) : Бентониты Калжат и Орта Тентек, их декатионирование с целью разработки многофункционального ранозаживляющего материала для медицинских целей.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қалжат және Орта Тентек бентониттері, медициналық мақсаттар үшін көпфункционалды жараларды емдейтін материалды әзірлеу мақсатында оларды декатионизациялау.

Aim of work (in Russian) : Разработка многофункционального ранозаживляющего 3D полимер композиционного материала пролонгированного действия, на основе модифицированного наночастицами серебра бентонита, биополимера и активного лекарственного средства.

Aim of work (in Kazakh) : Күміс нанобөлшектерімен модификацияланған бентонит, биополимер және белсенді дәрілік зат негізінде ұзақ әсер ететін көпфункционалды жараларды емдейтін 3D ПОЛИМЕР композициялық материалын әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Элементный состав исходных бентонитов месторождения Калжат и Орта Тентек был исследован на рентгенофлуоресцентном спектрометре. Морфология поверхности бентонитов исследована сканирующем электронном микроскопе JEM 1400 (JEOL, Япония). Химическая структура изучена на на ИК-Фурье-спектрометре ФТ-801 («Симэкс», Россия). Структурно-фазовый анализ проведен методом рентгеновской дифракции на дифрактометреX´PertPRO. Текстурная характеристика и пористость до и после модификации, определены с помощью адсорбционной порометрии (низкотемпературная адсорбция азота) на приборах Autosorb 1 (QuantachromeInstruments, США) и ASAP-2020 (Micromeritics, США) после предварительного вакуумирования в течение 20 ч при температуре 200-220°С для дегазации образцов, с последующей обработкой экспериментальных данных методами BEТ и BJH (Barrett-Joyner-Halenda).

Методы исследования (на казахском) : Қалжат және Орта Тентек кен орындарының бастапқы бентониттерінің элементтік құрамы рентген-флуоресцентті спектрометрде зерттелді. Бентонит бетінің морфологиясын JEM 1400 сканерлейтін электронды микроскоп зерттеді (JEOL, Жапония). Химиялық құрылым ФТ-801 ИҚ-Фурье-спектрометрінде зерттелген ("Симэкс", Ресей). Құрылымдық-фазалық талдау дифрактометрде рентгендік дифракция әдісімен жүргізілдіxpertpro. Модификацияға дейінгі және кейінгі текстуралық сипаттамасы мен кеуектілігі autosorb 1 (QUANTACHROMEINSTRUMENTS, АҚШ) және ASAP-2020 (Micromeritics, АҚШ) аспаптарындағы адсорбциялық порометрия (азоттың төмен температуралы адсорбциясы) арқылы үлгілерді газсыздандыру үшін 200-220°С температурада 20 сағат алдын ала вакуумдаудан кейін анықталады, содан кейін эксперименттік деректерді вет әдістерімен өңдеу және BJH (Barrett-Joyner-Halenda).

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты работ. Исследовано физико-химическое свойство, в т.ч. элементный состав, химическая структура, структурно-фазовая характеристика, морфология исходных бентонитов месторождения Калжат и Орта Тентек. Определен породообразующий минерал бентонитов Калжат и Орта Тентек. Проведена декатионизация глин Республики Казахстан 3% раствором карбоната натрия и выявлено оптимальное соотношение глина:карбонат натрия. С помощью рентгенофлуоресцентного анализа и сканирующей электронной микроскопии установлен химический состав и морфология декатионированных образцов глин. Научная новизна. Установлено, что основными составляющими Калжатской и Орта Тентекской глины являются оксиды кремния и алюминия. Рентгеноструктурным и ИК-спектроскопическим анализами выявлено, что основным породообразующим минералом Калжатской и Орта Тентекской глин является монтмориллонит следующего состава Si7.80Al1.72Li0.16Fe0.20Mg0.28O20.00.. Морфология как Калжатских, так и Орта Тентекских глин характеризуется ярковыраженной слоистой структурой, с различными размерами частиц. Получены образцы декатионированных бентонитов и изучены их физико-химические, пористо-текстурные, структурно-фазовые, микроструктурные и сорбционные характеристики, а также химический состав и структура.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жұмыс нәтижелері Қалжат және Орта Тентек кен орындарының бастапқы бентониттерінің физика-химиялық қасиеті, оның ішінде элементтік құрамы, химиялық құрылымы, құрылымдық-фазалық сипаттамасы, морфологиясы зерттелді. Қалжат және Орта Тентек бентониттерінің жыныс түзуші минералы анықталды. Қазақстан Республикасының саздарын натрий карбонатының 3% ерітіндісімен декатионизациялау жүргізілді және саздың:натрий карбонатының оңтайлы арақатынасы анықталды. Рентгендік-флуоресцентті талдау және сканерлеуші электронды микроскопия көмегімен декатиондалған саз үлгілерінің химиялық құрамы мен морфологиясы анықталды. Жұмыс жаңалығы. Қалжат және Орта Тентек саздарының негізгі компоненттері кремний және алюминий оксидтері болып табылатыны анықталды. Рентгенқұрылымдық және ИҚ-спектроскопиялық талдау нәтижесінде Қалжат және Орта Тентек саздарының негізгі жыныс түзуші минералы Si7.80Al1.72Li0.16Fe0.20Mg0.28O20.00 құрамды монтмориллонит болып табылатыны анықталды.. Қалжат және Орта Тентек саздарының морфологиясы бөлшектердің әртүрлі мөлшерімен айқын қабатты құрылымымен сипатталады. Декатионизацияланған бентониттердің үлгілері алынды және олардың физика-химиялық, кеуекті-текстуралық, құрылымдық-фазалық, микроқұрылымдық және сорбциялық сипаттамалары, химиялық құрамы мен құрылымы зерттелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Модифицированные отечественные бентониты новые материалы можно применить для медицинских целей, а также в качестве сорбентов для очистки сточных вод, красителей, концентрирования ионов металлов и т.д.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жоба нәтижелерінің әсері қазақстандық ғылымның дамуына ықпал етеді, сондай-ақ алынған инновациялық технология химия және медицина саласында енгізілетін болады және отандық өнімді құруға оң әсер етеді.

Level of implementation (in Russian) : В 2024-2025 годы запланировано получение относительно дешевых, стабильных, активных и простых в применении ранозаживляющих пленок для медицины.

Level of implementation (in Kazakh) : 2024-2025 жылдары медицина үшін салыстырмалы түрде арзан, тұрақты, белсенді және қолдануға оңай жараларды емдейтін пленкалар алу жоспарланған.

Efficiency (in Russian) : Экономическая эффективность или значимость работы обеспечивается применением доступных природных бентонитных глин Казахстанского месторождения и получение на их основе наполнителя для 3D-ПКМ, модифицированных наночастицами серебра.

Efficiency (in Kazakh) : Қазақстандық кен орнының қолжетімді табиғи бентонитті саздарын қолдану және олардың негізінде күміс нанобөлшектерімен модификацияланған 3D-ПКМ бентониттері үшін толтырғыш алу.

Field of application (in Russian) : медицина, фармакология, химия, биология.

Field of application (in Kazakh) : медицина, фармакология, химия, биология.