The object of research, development or design (in Russian) : Угольное топливо, чистые угольные технологии.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Көмір отыны, таза көмір технологиялары.

Aim of work (in Russian) : Целью данного проекта является- рационализация процессов сжигания жидкого и твердого топлива, путем разработки технологии термической переработки угля для замены растопочного мазута и угля на получаемое газообразное топливо, что повысит экономичность и эффективность работы котлоагрегатов.

Aim of work (in Kazakh) : Бұл жобаның мақсаты-жанғыш мазут пен көмірді алынған газ тәрізді отынға ауыстыру үшін көмірді термиялық өңдеу технологиясын әзірлеу арқылы сұйық және қатты отынды жағу процестерін ұтымды ету, бұл қазандық агрегаттарының тиімділігі мен тиімділігін арттырады.

Методы исследования (на русском) : Для решения поставленных в отчетный период задач были использованы следующие подходы и методы исследований: 1. Мониторинг и анализ современного состояния исследований и новейших достижений в научной области проекта с использованием всех доступных источников информации: библиотеки, базы данных в Интернет: Scopus, WoS, Taylor&Francis, ScienceDirect, IEEE Xplore, ФИПС, Espacenet и др. 2. Теоретическое исследование процессов термической обработки углей. 3. Экспериментальные исследования.

Методы исследования (на казахском) : Есепті кезеңде қойылған міндеттерді шешу үшін келесі тәсілдер мен зерттеу әдістері қолданылды: 1. Барлық қолжетімді ақпарат көздерін пайдалана отырып, жобаның ғылыми саласындағы соңғы жетістіктерді және ғылыми зерттеулердің ағымдағы жағдайын бақылау және талдау: кітапханалар, Интернет деректер базалары: Scopus, WoS, Taylor & Francis, ScienceDirect, IEEE Xplore, FIPS, Espacenet , т.б. 2. Көмірді термиялық өңдеу процестерін теориялық зерттеу. 3. Эксперименттік зерттеулер.

Obtained results and novelty (in Russian) : 1. Был проведен литературный обзор по теме исследования: научно-технические источники информации по теме проекта: учебники и учебные пособия, статьи, публикации материалов конференций, диссертации, монографии, патенты, нормативные документы. Разработаны программа и методика исследований. 2. В рамках теоретических исследований рассмотрены методы термической обработки углей. Проведен анализ мазутной растопки котлов, технологические схемы мазутного хозяйства, особенности эксплуатационных характеристик мазута, схемы его подачи к котлам. Проведен технико-экономический анализ технологии растопки мазутом. 3. Разработана технологическая схема безмазутной растопки котла, с использованием в качестве растопочного топлива горючих летучих веществ. По данной технологии растопка, осуществляется горючими летучими веществами, получаемыми из угля, путем нагрева и без доступа кислорода в дополнительном топочном устройстве, что является новизной данного исследования. 4. Проведены экспериментальные исследования трех видов углей: «Майкубенское», «Шубаркульское» и «Сарыадырское», заключающийся в определении массового выхода горючих летучих веществ, в зависимости от температуры нагрева. По результатам проведенных работ опубликована статья: А.К.Мергалимова, С.Б. Ыбрай, А.В.Атякшева, Б.Т.Бахтияр. Қазандық өртіне арналған таза көмір технологиясы // Вестник ТоУ, Энергетическая серия. - 2023. - №3. - С. 244-256. 171.pdf (tou.edu.kz).

Obtained results and novelty (in Kazakh) : 1. Зерттеу тақырыбы бойынша әдебиеттерге шолу жасалды: жоба тақырыбы бойынша ғылыми-техникалық ақпарат көздері: оқулықтар мен оқу-әдістемелік құралдар, мақалалар, конференция материалдарының жарияланымдары, диссертациялар, монографиялар, патенттер, нормативтік құжаттар. Зерттеу бағдарламасы мен әдістемесі әзірленді. 2. Теориялық зерттеулер шеңберінде көмірді термиялық өңдеу әдістері қарастырылады. Қазандықтарды мазутпен жағуға талдау, мазут экономикасының технологиялық схемалары, мазуттың пайдалану сипаттамаларының ерекшеліктері, оны қазандықтарға беру схемалары жүргізілді. Мазутты жылыту технологиясына техникалық-экономикалық талдау жасалды. 3. Бастапқы отын ретінде жанғыш ұшатын заттарды пайдалана отырып, қазандықты майсыз жылытудың технологиялық схемасы әзірленді. Бұл технология бойынша от жағу көмірден алынған тез тұтанатын ұшқыш заттармен қыздыру арқылы және оттегісіз қосымша жану құрылғысында жүргізіледі, бұл осы зерттеудің жаңалығы болып табылады. 4. Көмірдің үш түріне эксперименталды зерттеулер жүргізілді: «Майкөбенское», «Шұбаркульское» және «Сарыадырское» олар қыздыру температурасына байланысты жанғыш ұшқыш заттардың массалық шығымдылығын анықтаудан тұрды. Жүргізілген жұмыстардың нәтижелері бойынша мақала жарияланды: А.Қ.Мерғалимова, С.Б. Ыбырай, А.В.Атякшева, Б.Т.Бақтияр. Kazandyk Ortine Arnalgan Taza Komir Technologies // ToU хабаршысы, Energy Series. - 2023. - No 3. - 244-256 беттер. 171.pdf (tou.edu.kz).

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В результате исследований можно констатировать, что разработанная технология безмазутной растопки котлоагрегатов горючими летучими веществами позволяет исключить использование мазута или природного газа для растопки котла и поддержания устойчивого воспламенения пылевидного факела, при работе котла с пониженными нагрузками. Это дает значительное снижение финансовых затрат, связанных с дороговизной мазута. Также снижаются расходы энергии на собственные нужды станции, связанные с мноступенчатой подготовкой мазута к сжиганию. Повышается экономичность, экологичность и эффективность работы котлоагрегатов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Зерттеу нәтижесінде қазандық агрегаттарын жанғыш ұшқыш заттармен мазутсыз жағудың әзірленген технологиясы қазандықты жағу үшін мазутты немесе табиғи газды пайдалануды болдырмайды және шаң отының тұрақты тұтануын қамтамасыз етеді деп айтуға болады. қазандық төмендетілген жүктемелерде жұмыс істейді. Бұл мазуттың жоғары құнына байланысты қаржылық шығындардың айтарлықтай төмендеуін қамтамасыз етеді. Мазутты жағуға көп сатылы дайындаумен байланысты станцияның өз қажеттіліктері үшін энергия шығыны да төмендейді. Қазандық қондырғыларының тиімділігі, экологиялық тазалығы және жұмыс тиімділігі артады.

Level of implementation (in Russian) : 1. Опубликована научная статья в издании, рекомендованном Комитетом по контролю в сфере образования и науки Министерства образования и науки Республики Казахстан. А.К.Мергалимова, С.Б. Ыбрай, А.В.Атякшева, Б.Т.Бахтияр. Қазандық өртіне арналған таза көмір технологиясы // Вестник ТоУ, Энергетическая серия. - 2023. - №3. - С. 244-256. 171.pdf (tou.edu.kz).

Level of implementation (in Kazakh) : 1. Ғылыми мақала Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті ұсынған басылымда жарияланды. А.К.Мергалимова, С.Б. Ыбрай, А.В.Атякшева, Б.Т.Бахтияр. Қазандық өртіне арналған таза көмір технологиясы // Вестник ТоУ, Энергетическая серия. - 2023. - №3. - С. 244-256. 171.pdf (tou.edu.kz).

Efficiency (in Russian) : В результате применения разработанной технологии на станции повышается экономичность, экологичность и эффективность работы котлоагрегатов.С учетом наблюдающейся в последнее время тенденции опережающего роста цен на мазут, по сравнению с ценами на уголь, связанного с углублением переработки нефти, можно ожидать, что эффективность использования технологии на ТЭС в будущем будет возрастать.

Efficiency (in Kazakh) : Станцияда әзірленген технологияны қолдану нәтижесінде қазандық қондырғыларының үнемділігі, экологиялық тазалығы және тиімділігі артады.Мазут бағасының көмір бағасымен салыстырғанда соңғы кездегі жедел өсу үрдісін ескере отырып, мұнай өңдеуді тереңдетумен байланысты технологияны пайдалану тиімділігі артады ЖЭС болашақта артады деп күтуге болады.

Field of application (in Russian) : Разработанная чистая угольная технология, может быть использована на всех ТЭС и котельных, где в качестве основного топлива используется уголь, а также для автономного энергоснабжения отдельно расположенных объектов.

Field of application (in Kazakh) : Әзірленген таза көмір технологиясын көмір негізгі отын ретінде пайдаланатын барлық жылу электр станциялары мен қазандықтарда, сондай-ақ бөлек орналасқан объектілерді автономды электрмен жабдықтау үшін пайдалануға болады.