The object of research, development or design (in Russian) : Школьники старших классов

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жоғары сынып оқушылары

Aim of work (in Russian) : На основе сравнительного анализа выявить региональную и гендерную дифференциацию трансформации профессиональных предпочтений учеников старших классов городских и сельских школ как стратегии будущей занятости и востребованности на рынке труда.

Aim of work (in Kazakh) : Салыстырмалы талдау негізінде болашақта жұмыспен қамту және еңбек нарығындағы сұраныс стратегиясы ретінде қала және ауыл мектептеріндегі жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділіктерінің өзгеруінің аймақтық және гендерлік дифференциацияны анықтаңыз.

Методы исследования (на русском) : - Монографический анализ. В ходе монографического исследования предполагается системный анализ имеющихся исследований и научных подходов по теме проекта. Данный метод позвол определить теоретическую основу изучения профессиональных предпочтений учащихся старших классов. На его основе выделены и систематизированы основные концепции исследования профессиональных предпочтений, выбора профессии в ракурсе региона, гендера, типа школы с учетом казахстанских реалий. Обзор проведенных ранее исследований будет способствовать созданию комплексной методологии исследования данной проблемы с учетом региональных аспектов; - Анкетирование. На основе результатов, полученных в ходе анкетирования в крупных городах и областных центрах, а также в сельских населенных пунктах Казахстана, были основные направления трансформации профессиональных предпочтений учащихся старших классов городской и сельской местности с учетом типа школ (общеобразовательных и специализированных); - Сравнительный анализ. На основе данного метода был сделан сравнительный анализ структуры профессиональных предпочтений молодежи и особенностей выбора профессии с учетом гендерных различий и региональных различий, типа школы;

Методы исследования (на казахском) : - Монографиялық талдау. Монографиялық зерттеу жобаның тақырыбы бойынша бар зерттеулер мен ғылыми көзқарастарды жүйелі талдауды қамтиды. Бұл әдіс жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділігін зерттеудің теориялық негіздерін анықтауға мүмкіндік берді. Оның негізінде кәсіби бейімділіктерді зерделеу, аймақ, жыныс, мектеп типі тұрғысынан, қазақстандық шындықты ескере отырып, мамандық таңдаудың негізгі ұғымдары анықталып, жүйеленген. Бұрынғы зерттеулерге шолу аймақтық аспектілерді ескере отырып, осы мәселені зерттеудің кешенді әдістемесін жасауға ықпал етеді; - Сауалнама. Қазақстанның ірі қалалары мен облыс орталықтарында, сондай-ақ ауылдық елді мекендерінде жүргізілген сауалнама барысында алынған нәтижелер бойынша қалалық және ауылдық елді мекендердегі жоғары сынып оқушыларының кәсіптік бейімділігінің өзғеруін ескере отырып, негізгі бағыттары анықталды. мектептер (жалпы білім беретін және мамандандырылған); - Салыстырмалы талдау. Осы әдіс негізінде гендерлік ерекшеліктер мен аймақтық ерекшеліктерді, мектеп түрін ескере отырып, жастардың кәсіптік бейімділік құрылымы мен мамандық таңдау ерекшеліктеріне салыстырмалы талдау жасалды;

Obtained results and novelty (in Russian) : - проведено обработка и анализ анкетирования школьников старших классов по регионам с охватом 1000 респондентов (январь-июнь 2023года); - методологии выбора профессий молодежью представлены в 5 статьях и 1 монографии. Новизна. Новизна предлагаемого проекта состоит в том, что на основе обзоров зарубежных и отечественных научных литератур и источников была составлена классификация методологических подходов изучения профессиональных предпочтений, выбора профессии учащихся средних школ. На основе анализа ежегодно предоставляемых государственных образовательных грантов, Министерством просвещения РК было предоставлено ранжирование иаиболее привлекательных профессий, вошедших в первую тройку: 1) инженерная, обрабатывающая, строительная отрасли; 2) педагогические науки, информационно-коммуникационные технологии; 3) естественные науки, математика и статистика. Увеличение государственного заказа на технические специальности отражает спрос государства и нехватку специалистов на эти специальности. Предложены методология и инструментарий социологического исследования формирования профессиональных предпочтений старшеклассников с учетом поло-возрастных, региональных особенностей и статуса школ.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : - Отандық және шетелдік дереккөздерді зерделеу негізінде жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділіктері мен кәсіби таңдауын зерделеудің қолданыстағы теориялық тәсілдерінің классификациясы ұсынылды; - жоғары сынып оқушыларының кәсіптік таңдау бағдарларының өзгеруіне нақты социологиялық зер ттеу жүргізудің әдістемесі мен құралдары ұсынылды; -мектептердің жоғары сынып оқушыларының сауалнамасын өңдеу және талдау жасалды (2023 ж. қаңтар-маусым). ); - жастардың мамандық таңдау әдістемесі 5 мақалаларда 1 монографияда берілген: Ұсынылып отырған жобаның жаңалығы шетелдік және отандық ғылыми әдебиеттер мен дереккөздерге шолулар негізінде жалпы білім беретін мектеп оқушыларының кәсіптік бейімділіктері мен мамандық таңдауын зерттеудің әдістемелік тәсілдерінің классификациясы құрастырылды. Жыл сайын берілетін мемлекеттік білім гранттарын талдау негізінде Қазақстан Республикасының Білім министрлігі үздік үштікке кіретін ең тартымды мамандықтардың рейтингін ұсынды: 1) машина жасау, өңдеуші өнеркәсіп, құрылыс салалары; 2) педагогикалық ғылымдар, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар; 3) жаратылыстану, математика және статистика. Техникалық мамандықтарға мемлекеттік тапсырыстардың артуы мемлекеттің сұранысын және осы мамандықтар бойынша мамандардың тапшылығын көрсетеді. Жынысын, жасын, аймақтық ерекшеліктерін және мектеп мәртебесін ескере отырып, жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділігін қалыптастыруды социологиялық зерттеудің әдістемесі мен құралдары ұсынылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Экономическая заинтересованность обусловлена поиском путей внедрения идей посроения нового Казахстан.. Сбор социологических данных о транспормациий профессиоанльных предпочтений школьников старших классов позволит обосновать необходимость создания единной системы профессиональной ориентации в РК. Полученные в рамках проекта результаты влияют на эффективность выбора профессий школьниками, которая позволить более эффективно использовать их профессиоанльный потенциал «на рынке труда. Социально-экономический эффект состоит в том, предложенные результаты способствует внедрению новых форм профориентационной работы с учетом специфики школьников старших классов.. Это обеспечивает реализацию стратегических задач по модернизации казахстанского общества и вхождению РК на международный рынок труда с высококвалифицированными специалистами по новым направлениям развития современной экономики.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Экономикалық қызығушылық жаңа Қазақстанды құру идеяларын енгізу жолдарын іздестірумен байланысты. Жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділіктерінің трансформациясы бойынша социологиялық мәліметтерді жинақтау кәсіптік бағдар берудің бірыңғай жүйесін құру қажеттілігін негіздеуге мүмкіндік береді.

Level of implementation (in Russian) : Анализ выявления профессиональных предпочтений на профессиональный потенциал молодежи предоставлен в статьях, вышедших в 2023 году. Статьи вышедшие по проекту в 2023 году: 1) Сарсенова А.Б. «Шетел тілі» мамандығы бойынша жоо студенттерінің кәсіби құндылық бағдарлары (әлеуметтанулық зерттеу нәтижелері бойынша). / Психология және социология сериясы. №1 (84). 2023. С. 110-120 2) Абдикерова Г.О., Садырова М.С. Жоғары сынып оқушыларының кәсіби қалауының негізгі бағыттарының траекториясының өзгеруі. / Вестник КазНУ. Серия «Педагогические науки» - №2(75) – 2023г. 3) Шнарбекова М.К. Жоғары сынып оқушыларының кәсіби ұстанымдары мен кәсіби бағдарлау жұмысының ықпалы. / Вестник КазНУ. Серия «Психология и социология» - № 3 (86) – 2023г. 4) Садырова М.С., Мухтарова К.С. Профессиональные предпочтения выпускников школ Казахстана: методология научных исследований. / Серия «Психология и социология» - № 3 (86) – 2023г. 5) Сарсенова А.Б. «Профессиональные предпочтения школьников старших классов г.Алматы (по результатам социологического исследования). / Журнал. «Общество. Среда. Развитие» - 2023г. 6) Абдикерова Г.О., Садырова М.С. Трансформация профессиональных предпочтений школьников старших классов в казахстане: социологический анализ. / Вестник КазНПУ им. Абая. «Серия социологические и политические науки) - №4(80)– 2023г. Также имеются: Свидетельство о внесении сведений в государственный реестр прав на объекты, охраняемые авторским правом №34651 от 13.04.2023г.

Level of implementation (in Kazakh) : 2023 жылы жарияланған мақалаларда жастардың кәсіби әлеуетіне қатысты кәсіби бейімділіктерді анықтау талдауы берілген. 2023 жылы жоба бойынша жарияланған мақалалар: 1) Сарсенова А.Б. «Шетел тілі» мамандығы бойынша жоо студенттерінің кәсіби құндылық бағдарлары (әлеуметтанулық зерттеу нәтижелері бойынша). / Психология және социология сериясы. №1 (84). 2023. С. 110-120 2) Абдикерова Г.О., Садырова М.С. Жоғары сынып оқушыларының кәсіби қалауының негізгі бағыттарының траекториясының өзгеруі. / Вестник КазНУ. Серия «Педагогические науки» - №2(75) – 2023г. 3) Шнарбекова М.К. Жоғары сынып оқушыларының кәсіби ұстанымдары мен кәсіби бағдарлау жұмысының ықпалы. / Вестник КазНУ. Серия «Психология и социология» - № 3 (86) – 2023г. 4) Садырова М.С., Мухтарова К.С. Профессиональные предпочтения выпускников школ Казахстана: методология научных исследований. / Серия «Психология и социология» - № 3 (86) – 2023г. 5) Сарсенова А.Б. «Профессиональные предпочтения школьников старших классов г.Алматы (по результатам социологического исследования). / Журнал. «Общество. Среда. Развитие» - 2023г. 6) Абдикерова Г.О., Садырова М.С. Трансформация профессиональных предпочтений школьников старших классов в казахстане: социологический анализ. / Вестник КазНПУ им. Абая. «Серия социологические и политические науки) - №4(80)– 2023г. Также имеются: Свидетельство о внесении сведений в государственный реестр прав на объекты, охраняемые авторским правом №34651 от 13.04.2023г.

Efficiency (in Russian) : Практические рекомендации по трансформации профессиональных ценностей будут способствовать совершенствованию политики РК в сфере среднего образования.. Методология и инструменты данного социологического исследования могут быть использованы в исследованиях социально-гуманитарного характера. Стажировки молодых и зрелых исследователей в зарубежные университеты позволят освоить зарубежный опыт, улучшить стандарты исследовательской и образовательной деятельности, внедрить новые подходы в в деятельности организации среднего образования. Значимость проекта в национальном и международном масштабе обусловлена тем, что данное исследование позволит глубже и системно выявить социальные проблемы формирования профессиональных предпочтений учащихся старших классов и предложит пути их решения. Разработанная методология и инструменты социологического исследования могут быть использованы в дальнейших исследованиях по образовательному, трудовому и профессиональному поведению молодежи. Сформированные на основе исследования рекомендации позволят улучшить работу по профессиональному ориентированию в школе, а также будут способствовать образовательным и социально-экономическим программам, направленным на улучшение вопросов занятости молодежи. Проект будет способствовать развитию Нового Казахстана и выполнению задач Послания Президента Казахстана «Единство народа и системные реформы – прочная основа процветания страны»

Efficiency (in Kazakh) : Кәсіби құндылықтардың өзгерулеріне бойынша практикалық ұсыныстар Қазақстан Республикасының орта білім беру саласындағы саясатын жетілдіруге көмектеседі. Осы социологиялық зерттеудің әдіснамасы мен құралдарын әлеуметтік-гуманитарлық сипаттағы зерттеулерде пайдалануға болады. Жас және жетілген ғылыми қызметкерлердің шетелдік жоғары оқу орындарында тағылымдамадан өтуі оларға шетелдік тәжірибені меңгеруге, ғылыми-зерттеу және білім беру қызметінің стандарттарын жақсартуға, орта білім беру ұйымдарының қызметіне жаңа көзқарастарды енгізуге мүмкіндік береді.Жобаның республикалық және халықаралық ауқымдағы маңыздылығы бұл зерттеудің жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділігін қалыптастырудағы әлеуметтік мәселелерді тереңірек және жүйелі түрде анықтауға және оларды шешу жолдарын ұсынуға мүмкіндік беретіндігінде. Жасалған әдістеме мен социологиялық зерттеу құралдарын жастардың оқу, еңбек және кәсіптік мінез-құлық мәселелерін одан әрі зерттеуде пайдалануға болады. Зерттеу негізінде қалыптасқан ұсынымдар мектепте кәсіптік бағдар беру жұмысын жетілдіреді, сондай-ақ жастарды жұмыспен қамту мәселелерін жақсартуға бағытталған білім беру және әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларға ықпал етеді. Жоба Жаңа Қазақстанның дамуына және Елбасының «Халық бірлігі мен жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі» Жолдауындағы міндеттерді орындауға ықпал етеді.

Field of application (in Russian) : Исследование применимо для формирования профессиональных предпочтений и выбора профессии выпускниками средних образовательных школ и последующей их эффективной занятости, конкурентоспособности на рынке труда, в области образования и подготовки кадров в условиях построения «Нового Казахстана». Рекомендации будут направлены для обеспечения эффективной работы администраций школ в сфере профессиональной ориентации выпускников старших классов среднеобразовательных и специализированных школ с учетом их гендерных и региональных особенностей, повышения качества подготовки специалистов в высших учебных заведениях. - Резульаты исследования могут быть применены в работе администрации и учителей школ различного типа в организации профориентационной работы. - Методологтей исследования могут быть основой научных исследований школьников старших классов. - Для министерсва просвящения результаты исследования являюся основой построения эффективной системы профориентационной работы с учетом трансфтормации профессиональных предпочтений школьников старших классов.

Field of application (in Kazakh) : Зерттеу жалпы білім беретін мектеп түлектерінің кәсіптік бейімділіктері мен мамандық таңдауын қалыптастыруға және кейіннен олардың тиімді жұмысқа орналасуына, еңбек нарығында, «Жаңа Қазақстан» құрылысы жағдайында білім беру мен кадрларды даярлауда бәсекеге қабілеттілігін арттырады. Мектеп әкімшілігінің гендерлік және аймақтық ерекшеліктерін ескере отырып, орта және арнаулы мектептердің жоғары сыныптарының түлектеріне кәсіптік бағдар беру саласындағы тиімді жұмысын қамтамасыз ету және жоғары оқу орындарында мамандарды даярлау сапасын арттыру бойынша ұсыныстар қолданысқа енеді. - Зерттеу нәтижелерін кәсіптік бағдар жұмысын ұйымдастыруда әртүрлі типтегі мектептердің әкімшілігі мен мұғалімдерінің жұмысында қолдануға болады. - Зерттеу әдістемесі жоғары сынып оқушыларының әлеуметтік мәселелерін ғылыми зерттеулеріне негіз бола алады. – Білім министрлігі үшін зерттеу нәтижелері жоғары сынып оқушыларының кәсіби бейімділіктерін өзгеруін ескере отырып, кәсіптік бағдар беру жұмысының тиімді жүйесін құрудың негізі болып табылады.