The object of research, development or design (in Russian) : Месторождение медистых песчаников Жаман-Айбат, разрабатываемое рудником Жомарт

The object of research, development or design (in Kazakh) : Жомарт кеніші арқылы игерілетін Жаман-Айбат мысты құмтас кен орны

Aim of work (in Russian) : Разработать технологию для геомеханической оценки состояния выработанного пространства при подземной добычи твердых полезных ископаемых в сложных горно-геологических условиях на основе комплексных геомеханических и геофизических исследований

Aim of work (in Kazakh) : Кешенді геомеханикалық және геофизикалық зерттеулер негізінде күрделі тау-кен-геологиялық жағдайларда қатты пайдалы қазбаларды жерасты өндіру кезінде өндірілген кеңістіктің жай-күйін геомеханикалық бағалау үшін технологияны әзірлеу

Методы исследования (на русском) : -комплексный анализ геолого-геофизический и горно-механической информации накопленный на сегодняшний день по оценке петрофизических, физико-механических, статических и динамических характеристик пород горных массивов участка исследований; - полевые и скважинные сейсмические исследования в модификации ВСП по отработанным сейсмическим профилям; - комплексный анализ данных ВСП и детальной сейсморазведки, результатов исследований керна по определению упругих модулей и геомеханических свойств, выделения на их основе зон первичной и вторичной трещиноватости, пригибания кровли налегающей толщи и зоны сближения массивов над отработанным пространством.

Методы исследования (на казахском) : - зерттеу учаскесінің тау-кен массивтері жыныстарының петрофизикалық, физикалық-механикалық, статикалық және динамикалық сипаттамаларын бағалау бойынша бүгінгі күні жинақталған геологиялық-геофизикалық және тау-кен-механикалық ақпаратты кешенді талдау; - пайдаланылған сейсмикалық бейіндер бойынша тік сейсмикалық профильдеумен далалық және ұңғымалық сейсмикалық зерттеулер; - Тік сейсмикалық профильдеу және егжей-тегжейлі сейсмикалық барлау деректерін, серпімді модульдер мен геомеханикалық қасиеттерін анықтау бойынша кернді зерттеу нәтижелерін, олардың негізінде бастапқы және қайталама жарықшақтану аймақтарын бөлуді, жоғары жатқан қабат жабынының иілуін және пайдаланылған кеңістік үстіндегі массивтердің жақындасу аймағын кешенді талдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : На основе применения современных технологий геофизического метода cейсморазведки будет разработана технология изучения отработанного пространства рудных залежей, определены и смоделированы подземные пустоты и зоны напряжённо-деформированного состояния (НДС) около пустотного пространства, границы зон обрушения налегающей толщи над погашенными панелями Новизна и научная значимость исследований заключается в научном обосновании возможности прогноза подобных последствий от достоверности определения природы фиксируемых осложнений волнового поля и границ их зон влияния. Успешное решение задачи локализации неоднородностей обеспечит эффективность последующего контроля за взаимодействием их с выработанным пространством.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Сейсмикалық барлаудың геофизикалық әдісінің заманауи технологияларын қолдану негізінде кен орындарының пайдаланылған кеңістігін зерделеу технологиясы әзірленетін болады, бос кеңістіктің жанындағы жер асты қуыстары мен кернеулі-деформацияланған күйдегі (КДК) аймақтар айқындалады және модельденеді, өтелген панельдердің үстіндегі іргелес қабаттардың құлау аймақтарының шекаралары зерттеулердің жаңалығы мен ғылыми маңыздылығы табиғатты айқындаудың сенімділігінен осындай салдарларды болжау мүмкіндігін ғылыми негіздеуден тұрады: толқын өрісінің тұрақты асқынулары және олардың әсер ету аймақтарының шекаралары. Біртектілікті оқшаулау мәселесін сәтті шешу олардың дамыған кеңістікпен өзара әрекеттесуін кейінгі бақылаудың тиімділігін қамтамасыз етеді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Разработанная технология построения геолого-геомеханической модели горных массивов с применение современной сейсморазведки позволит компаниям занимающиеся подземной добычей твердых полезных ископаемых в сложных горно-геологических условиях: - оптимизировать параметры системы разработки рудных объектов, -повысить процент извлечения полезного ископаемого -может быть использованы на любом рудном месторождении, где стоит проблема обеспечения промышленной безопасности, связанная с подработкой опасных участков горного массива.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Заманауи сейсмикалық барлауды қолдана отырып, тау-кен массивтерінің геологиялық-геомеханикалық моделін құрудың әзірленген технологиясы күрделі тау-кен-геологиялық жағдайларда қатты пайдалы қазбаларды жерасты өндірумен айналысатын компанияларға мүмкіндік береді: - кен объектілерін игеру жүйесінің параметрлерін оңтайландыру, - пайдалы қазбаларды алу пайызын арттыру -тау жотасының қауіпті учаскелерін өңдеуге байланысты өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету проблемасы туындайтын кез келген кен кенорнында пайдалануға болады

Level of implementation (in Russian) : Научные достижения по результатам проекта могут быть использованы как дополнительное обоснование для: -обеспечения непрерывного контроля структуры и параметров напряженно-деформированного состояния (НДС) в ближней и дальней зонах влияния процессов ведения подземных горно-технических работ; -совершенствования процесса распознавания конкретных типов техногенных неоднородностей породного массива, влияющих на эффективность и безопасность разработки рудных месторождений подземным способом, как в режиме локализации, так и мониторинга разработки; -контроля сейсмоэнергетического состояния горного массива в дальней зоне ведения горных работ (пассивный режим локации), структуры и параметров НДС в ближней зоне на дистанциях 50-100 метров от забоя выработки (совмещенные активный и пассивный режимы локации) -прогноза развития опасных геодинамических явлений.

Level of implementation (in Kazakh) : Жобаның нәтижелері бойынша ғылыми жетістіктер: - жерасты тау-кен-техникалық жұмыстарын жүргізу процестерінің жақын және алыс әсер ететін аймақтарында кернеулі-деформацияланған күйінің (КДК) құрылымы мен параметрлерін үздіксіз бақылауды қамтамасыз ету; - кен орындарын оқшаулау режимінде де, игеру мониторингінде де жерасты тәсілімен игерудің тиімділігі мен қауіпсіздігіне әсер ететін таужыныстарының массивтің техногендік біртектілігінің нақты түрлерін тану процесін жетілдіру; - тау-кен жұмыстарын жүргізудің алыс аймағындағы тау-кен массивінің сейсмикалық-энергетикалық жай-күйін бақылау (белсенді емес орналасу режимі), қазбаның кенжарынан 50-100 метр қашықтықта жақын аймақтағы КДК құрылымы мен параметрлерін бақылау (шоғырланудың біріктірілген белсенді және белсенді емес режимдері)

Efficiency (in Russian) : Результаты выполнения проекта могут быть использованы для планирования работ по организационно-техническим мероприятиям на предприятии ГМК, включающие: -анализ состояния выработок, их восстановление и перекрепление; -установление степени нарушенности массива и проектирование дополнительных выработок; -обеспечение безопасности горных работ.

Efficiency (in Kazakh) : Жобаны орындау нәтижелері ТМК кәсіпорнында ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар бойынша төмедегідей жұмыстарды жоспарлау үшін қолданылуы мүмкін: - қазбалардың жай-күйін талдау, оларды қалпына келтіру және қайта бекіту; - алаптың бұзылу дәрежесін анықтау және қосымша қазбаларды жобалау; - тау-кен жұмыстарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

Field of application (in Russian) : Горно-металлургический сектор

Field of application (in Kazakh) : Тау-кен металлургия секторы