The object of research, development or design (in Russian) : Племенное стадо крупного рогатого скота помесных алатауско-швицких и чистопородных алатауских коров в базовом хозяйстве К.Т. «Хильниченко и К».

The object of research, development or design (in Kazakh) : "Хильниченко и К" КС базалық шаруашылығында алатау-швиц будандарының және таза тұқымды алатау сиырларының асыл тұқымды табыны.

Aim of work (in Russian) : Цель проекта заключается в разработке национальной стратегии сохранения и рационального использования исчезающей отечественной алатауской породы крупного рогатого скота, путем использования селекционно-технологических и молекулярно-генетических методов.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты селекциялық-технологиялық және молекулалық-генетикалық әдістерді пайдалану арқылы жойылып бара жатқан отандық алатау ірі қара тұқымын сақтау мен тиімді пайдаланудың ұлттық стратегиясын әзірлеу

Методы исследования (на русском) : При реализации проекта применялись общепринятые зоотехнические и статистические методы исследований.

Методы исследования (на казахском) : Жобаны жүзеге асыру кезінде жалпы қабылданған зоотехникалық және статистикалық зерттеу әдістері қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : По результатам научных исследований в 2023 году была установлена генеалогическая структура стада КТ «Хильниченко и К», где выявлено 5 родоначальников линий и отобраны контрольная и опытная группа коров. Впервые был проведён анализ роста и развития помесных алатауско-швицких и чистопородных алатауских животных, установлена живая масса по периодам роста, а также среднесуточные приросты. Впервые в сравнительном аспекте установлены живая масса и возраст чистопородных и помесных телок при первом их осеменении. В 9-ти хозяйствующих субъектах отобраны биологические материалы животных трех породных групп: чистопробные алатауские, чистопородные швицкие и помесные. Проведен анализ и мониторинг осеменения коров опытных и контрольных групп, начиная с 2021 года. Установлен текущий возраст животных и число лактаций.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Ғылыми зерттеулердің нәтижелері бойынша 2023 жылы "Хильниченко және К" КС табынының аталық іздері белгіленді, онда 5 іздің ата-тегі анықталды және сиырлардың бақылау және тәжірибелік тобы таңдалды. Алғаш рет алатау-швиц будандарының және таза тұқымды алатау сиырларының өсуі мен дамуына талдау жүргізілді, өсу кезеңдері бойынша тірі салмағы, сондай-ақ орташа тәуліктік өсім анықталды. Алғаш рет салыстырмалы түрде таза тұқымды және будан қашарлардың алғашқы ұрықтандыру кезіндегі тірі салмағы мен жасы анықталды. 9 шаруашылықтан үш тұқымдық топтағы таза тұқымды алатау, таза тұқымды швиц және будан малдардың биологиялық материалдары іріктеліп алынды. 2021 жылдан бастап тәжірибелік және бақылау топтарының сиырларын ұрықтандыру бойынша мониторинг және талдау жүргізілді, сонымен қатар қазіргі кездегі жасы және лактация саны анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На текущий момент установлено, что животные, полученные от чистопородных алатауских быков по росту и развитию превышают показатели живой массы аналогов, полученных от чистопородных швицких быков, что указывает на рентабельность выращивания молодняка. Кроме того, потомки алатауских быков на 2 месяца начали раньше продуцировать, по сравнению с аналогами

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазіргі уақытта таза тұқымды алатау бұқаларынан алынған ұрпақтары өсуі мен дамуы бойынша, таза тұқымды швиц бұқаларынан алынған аналогтарының тірі салмағының көрсеткіштерінен асып түсетіні анықталды, бұл жас малды өсірудің рентабельділігін көрсетеді. Сонымен қатар, алатау бұқаларының ұрпақтары аналогтарымен салыстырғанда 2 ай ерте өнім бере бастады.

Level of implementation (in Russian) : В текущем году в производство были доставлены спермы чистопородных алатауских и швицких быков, для дальнейшего осеменения опытных и контрольных групп коров и получения желательных генотипов для последующих их сравнений по росту и развитию.

Level of implementation (in Kazakh) : Осы жылы сиырлардың тәжірибелік және бақылау топтарын ұрықтандыру және олардың өсуі мен дамуын одан әрі салыстыру үшін, сонымен қатар, қажетті генотиптерді алу мақсатында өндіріске таза тұқымды алатау және швиц бұқаларының ұрықтары жеткізілді

Efficiency (in Russian) : Предтворительные расчёты показали, что эффективность выращивания молодняка, полученных от чистопородных алатауских быков до 15 месяцев позволяет получать дополнительный доход в размере более 20 тыс тенге с головы.

Efficiency (in Kazakh) : Алатау тұқымды бұқаларынан алынған төлдерді 15 айға дейін өсірудің тиімділігі, бір басқа 20 мың теңгеден астам қосымша табыс алуға мүмкіндік беретінін алдын ала есептеулер көрсетті.

Field of application (in Russian) : Сельскохозяйственная отрасль (Племенное молочное скотоводство).

Field of application (in Kazakh) : Ауыл шаруашылығы саласы (Асыл тұқымды сүтті мал шаруашылығы).