The object of research, development or design (in Russian) : Первое поколение потомство крыс, родители которых подвергались изолированному и сочетанному воздействию шестивалентного хрома и гамма облучения, с профилактическим применением фитопрепаратов и без них.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Бірінші ұрпақ егеуқұйрықтардың ұрпақтары, олардың ата-аналары алты валентті хром мен гамма-сәулеленудің оқшауланған және аралас әсеріне ұшыраған, фитопрепараттарды профилактикалық қолданумен және онсыз.

Aim of work (in Russian) : Определить эффективность антиканцерогенного действия фитопрепаратов из местного сырья на спонтанный онкогенез у первого поколения, родители которого подвергались изолированному или сочетанному воздействию гамма-облучения и шестивалентного хрома (CrVI).

Aim of work (in Kazakh) : Ата-аналары гамма-сәулеленудің және алты валентті хромның (crvi) оқшауланған немесе аралас әсеріне ұшыраған бірінші буындағы жергілікті шикізаттан алынған фитопрепараттардың өздігінен онкогенезге канцерогенге қарсы әсерінің тиімділігін анықтау.

Методы исследования (на русском) : Экспериментальные исследования будут проводится в нескольких этапов. На I этапе исследования на 140 белых беспородных, половозрелых крысах обоих полов массой 180±20 г., разделенных на 7 групп будут получены I поколения интактных потомков родители, которых подвергались изолированному или сочетанному воздействию Cr(VI) (в дозе 520 мг/л воды) и - облучения в дозе 0,2 Гр. II группа – облученные, и III группа животных – (Cr(VI) + -облучение) подразделяется на 3 подгруппы. 2-подгруппы крыс каждой группы получают до облучения или на фоне Cr(VI) фитопрепараты в течение месяца соответственно «Лопуха корня масло» или «Крапивы масло» ежесуточно дозах 2,5 мл/кг. В результате из семи групп будут получены в каждой опытной группе – 60-70 крысят (всего 420 – 490 потомков), которые в отдаленном периоде после облучения (5-ти, 10-ти месячных) выводится из эксперимента для изучения возможного развития опухолей и всестороннего комплексного биомедицинского, морфогистологического исследования. Во II-этапе исследования планируется получение необходимого количество потомства (420-490) в аналогичных семи группах, с разницей – отдаленные периоды после облучения для выведения из эксперимента 16-ти и 22-х месячные потомства. Для реализации научного проекта будет использован комплекс современных генетических, биохимических, иммунологических, морфофункциональных, гистологических и гистохимических исследований.

Методы исследования (на казахском) : Эксперименттік зерттеулер болады бірнеше кезеңдерде жүзеге асырылады. Зерттеудің I кезеңінде салмағы 180±20 Г болатын екі жыныстағы 140 ақ тұқымсыз, жыныстық жетілген егеуқұйрықтарға 7 топқа бөлінеді, оқшауланған немесе аралас CR(VI) әсеріне ұшыраған ата - аналардың I ұрпақтары алынады (520 мг/л су дозасында) және 0,2 г дозада жоғары сәулелену. II топ – Сәулеленген, ал III жануарлар тобы – (Cr(VI) + жоғары сәулелену) 3 кіші топқа бөлінеді. 2-әр топтағы егеуқұйрықтардың кіші топтары сәулелену алдында немесе Cr(VI) фонында фитопрепараттарды бір ай ішінде тиісінше 2,5 мл/кг дозада "түбір Лопуха майы" немесе "қалақай майы" алады. Нәтижесінде жеті топтың ішінен әрбір тәжірибелік топта – 60-70 егеуқұйрық (барлығы 420-490 ұрпақ) алынады, олар сәулеленуден кейін алыс кезеңде (5, 10 айлық) ісіктердің ықтимал дамуын зерттеу және жан – жақты кешенді биомедициналық, морфогистологиялық зерттеу үшін эксперименттен шығарылады. Зерттеудің II кезеңінде ұқсас жеті топтағы ұрпақтардың қажетті санын (420-490) алу жоспарлануда, айырмашылығы – эксперименттен 16 және 22 айлық ұрпақтарды шығару үшін сәулеленуден кейінгі алыс кезеңдер. Ғылыми жобаны іске асыру үшін қазіргі заманғы генетикалық, Биохимиялық, Иммунологиялық, морфофункционалды, гистологиялық және гистохимиялық зерттеулер кешені пайдаланылатын болады.

Obtained results and novelty (in Russian) : Результаты планируемого исследования дополнят базу фундаментальных теоретических знаний о механизмах повреждающего совместного действия Cr(VI) и -облучения в канцерогенеза и по профилактике естественного онкогенеза, дополняя пробелы в области радиобиологии и онкологии. Изучение и определение активности фитопрепаратов «Лопуха корня масло» и «Крапивы масло» в качестве средств профилактике естественного онкогенеза у первого поколения потомства, родителей которых подвергались изолированному и сочетанному воздействии Cr(VI) и -облучения во взаимосвязи с окислительным стрессом, цитокининовым статусом, процессами мутаций дает возможность патогенетически обосновать их применения для торможения спонтанного (естественного) канцерогенеза. Количественная оценка повреждающих эффектов сочетанного воздействия малых доз (0,2 Гр) -облучения и соединения хрома Cr(VI) на процессы мутагенеза, спонтанного канцерогенеза у потомства является важным звеном в комплексе профилактических мероприятий по снижению частоты мутагенных, тератогенных, эмбриотоксических и ганодотоксических последствий у потомства, п снижению рождения детей с отклонениями внутриутробного развития, по обеспечению их полноценного роста и развития в послеродовом периоде, и является особо актуальным приоритетным направлением профилактики онкогенеза.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жоспарланған зерттеудің нәтижелері радиобиология және онкология саласындағы олқылықтарды толықтыра отырып, канцерогенездегі және табиғи онкогенездің алдын алудағы CR(VI) және сәулеленудің зиянды бірлескен әсер ету механизмдері туралы іргелі теориялық білім базасын толықтырады. Ата-аналары CR(VI) және тотығу стрессімен, цитокинин статусымен, мутация процестерімен өзара байланыста оқшауланған және аралас әсерге ұшыраған ұрпақтардың бірінші буынында табиғи онкогенездің алдын алу құралы ретінде "түбір Лопуха майы" және "қалақай майы" фитопрепараттарының белсенділігін зерттеу және анықтау олардың тежеу үшін қолданылуын патогенетикалық негіздеуге мүмкіндік береді өздігінен (табиғи) канцерогенез. Мутагенез, ұрпақтардағы стихиялық канцерогенез процестеріне шағын дозалардың(0,2 Гр) балқу және CR (VI) хром қосылыстарының бірлескен әсерінің зиянды әсерін сандық бағалау ұрпақтардағы мутагендік, тератогендік, эмбриотоксикалық және ганодотоксикалық салдарлардың жиілігін төмендету жөніндегі профилактикалық іс-шаралар кешеніндегі маңызды буын болып табылады, ұрық дамуында ауытқулары бар балалардың тууын төмендету, босанғаннан кейінгі кезеңде олардың толыққанды өсуі мен дамуын қамтамасыз ету бойынша және онкогенездің алдын алудың аса өзекті басым бағыты болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Будет получена информация о влиянии шестивалентного хрома и гамма облучения (изолированно и сочетано) на развитие канцерогенеза у 1-го поколения потомства родители которого подвергались воздействию, а также установлены антиканцерогенные свойства фитопрепаратов из лопуха и крапивы.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Алты валентті хром мен гамма-сәулеленудің (оқшауланған және біріктірілген) ата-аналары әсер еткен ұрпақтардың 1-ші буынында канцерогенездің дамуына әсері туралы ақпарат алынады, сондай-ақ лопуха мен қалақайдан жасалған фитопрепараттардың канцерогенге қарсы қасиеттері анықталады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілмеген

Efficiency (in Russian) : Все сказанное позволяет нам с учетом безопасности, не токсичности, отсутствия побочных эффектов рекомендовать их включения в комплекс средств направленной для профилактики спонтанного канцерогенеза у первого поколения потомства облученных родители, которых подвергались сочетанному воздействию и в комплексе оздоровительных средств населения биогеохимических провинциях. С целью коммерциализации будут организованы платные обучающиеся семинары для экологов, токсикологов, радиобиологов, врачей, магистров, докторантов и для студентов (бесплатно) о проявлениях сочетанного воздействия химических веществ и ионизирующего излучения, и путях профилактике и спонтанного кканцерогенеза. Кроме того, полученные результаты позволяют рекомендовать исследуемые отечественные фитопрепараты из местного сырья с учетом безопасности, отсутствия токсичности и побочных эффектов включать комплексную неадьювантную и адьювантную терапию, используемых в онкологической практике с целью оптимизации и повышения эффективности проводимой терапии.

Efficiency (in Kazakh) : Жоғарыда айтылғандардың барлығы бізге қауіпсіздікті, уыттылықты, жанама әсерлердің болмауын ескере отырып, оларды Биогеохимиялық провинциялардағы халықтың сауықтыру құралдарының кешенінде біріктірілген әсерге ұшыраған ата-аналардың Сәулеленген ұрпақтарының бірінші буынында өздігінен канцерогенездің алдын алуға бағытталған құралдар кешеніне енгізуді ұсынуға мүмкіндік береді. Коммерцияландыру мақсатында экологтарға, токсикологтарға, радиобиологтарға, дәрігерлерге, магистрлерге, докторанттарға және студенттерге (тегін) химиялық заттар мен иондаушы сәулеленудің аралас әсерінің көріністері, алдын алу және өздігінен канцерогенез жолдары туралы ақылы білім алушылар семинарлары ұйымдастырылады. Сонымен қатар, нәтижелер қауіпсіздікті, уыттылықтың жоқтығын және жанама әсерлерді ескере отырып, жергілікті шикізаттан зерттелетін отандық фитопрепараттарды ұсынуға мүмкіндік береді.жүргізілетін терапияның тиімділігін оңтайландыру және арттыру мақсатында онкологиялық тәжірибеде қолданылатын кешенді адьювантты емес және адьювантты терапияны қосыңыз.

Field of application (in Russian) : Медицина, онкология, экология, токсикология, патофизиология.

Field of application (in Kazakh) : Медицина, онкология, экология, токсикология, патофизиология.