The object of research, development or design (in Russian) : Топонимический ландшафт приграничных территорий Северо-Казахстанской области и Российской Федерации

The object of research, development or design (in Kazakh) : Солтүстік Қазақстан облысы мен Ресей Федерациясының шекаралас аумақтарының топонимикалық ландшафты

Aim of work (in Russian) : Интегральное описание топонимического ландшафта приграничных территорий Северного Казахстана и России, создание полномасштабной базы топонимического материала, выявление исторических ареалов расселения казахов на приграничных территориях России через топонимы, определение роли топонимов в формировании духовной и материальной культуры этносов, привитие духовно-нравственных ценностей подрастающему поколению через призму наименований объектов родного края.

Aim of work (in Kazakh) : Солтүстік Қазақстан мен Ресейдің шекаралас аумақтарының топонимикалық ландшафтының интегралды сипаттамасы, топонимикалық материалдың толық ауқымды базасын құру, топонимдер арқылы Ресейдің шекаралас аумақтарында қазақтардың қоныстануының Тарихи ареалдарын анықтау, этностардың рухани және материалдық мәдениетін қалыптастырудағы топонимдердің рөлін анықтау, туған өлке объектілері атауларының призмасы арқылы өскелең ұрпаққа рухани-адамгершілік құндылықтарды сіңіру.

Методы исследования (на русском) : Для сбора топонимического материала исследуемого региона активно использовался метод сплошной выборки, его систематизация и описание данной лексики по топонимическим разрядам с максимальной степенью полноты охвата материала, согласно их ареальной принадлежности. В ходе исследования также был применен метод сбора и систематизации источниковедческих данных по исторической топонимике казахско-русского приграничья (архивные документы, труды географов, путешественников и исследователей Западной Сибири и Средней Азии и др.). Использовались методы эмпирического исследования, статистический и метод количественного подсчета.

Методы исследования (на казахском) : Зерттелетін аймақтың топонимикалық материалын жинау үшін үздіксіз іріктеу әдісі, оны жүйелеу және осы лексиканы топонимикалық разрядтар бойынша сипаттау, олардың ауқымына сәйкес материалды қамтудың максималды дәрежесімен белсенді қолданылды. Зерттеу барысында қазақ-орыс шекарасының тарихи топонимикасы бойынша деректану деректерін жинау және жүйелеу әдісі де қолданылды (мұрағаттық құжаттар, географтардың, саяхатшылардың және Батыс Сібір мен Орта Азия зерттеушілерінің еңбектері және т.б.). Эмпирикалық зерттеу әдістері, статистикалық және сандық әдістер қолданылды

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведена топонимическая градация региона. Наибольшее количество составляют гидронимы 2328, далее микротопонимы 108, третье место занимают ойконимы 714 и замыкают топонимические разряды – оронимы, 304 единицы. Количественный анализ показывает, что больше всего озер в Жамбылском районе – 826, в Мамлютском – 404, в Кызылжарском – 244. Меньше в Акжарском – 39, Г.Мусрепова – 30, в пригороде Петропавловска – 7. По исторической топонимии выявлены документы, хранящиеся в Российском государственном архиве древних актов (34 единицы), в Государственном архиве РФ (27 единиц), Российском государственном военно-историческом архиве (1 единица) и в библиотеке Института востоковедения РАН (1 единица). Получена копия документа «Описание о древнем происхождении Киргизкайсацкой Средней Орды учиненное в прошлом 1785 году», выполненное капитаном Андрейко 31 стр Определены этапы формирования топонимической системы: экспедиционный (XVIIІ - XX) экспедиционный исследования Русского географического общества (с 1845) советский период (1917 – 1980) современный (1991 -) Изучена этноязыковая картина топонимии приграничных территорий РФ. Курганская область 722 наименования, из них 23 казахских, русских - 605, иноязычных - 94 наименования. Тюменская обл. 1150 топонимов, наибольшую часть русские топонимы 955, вторая группа – иноязычные названия 179. Наименьшую часть представляют казахские онимы 16. Омская обл. 1170 онимов, из которых 883 русских, 225 иноязычных, 62 казахских.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Аймақтың топонимикалық градациясы жүргізілді. Ең көп саны 2328 гидронимдер, одан әрі 108 микротопонимдер, үшінші орынды 714 ойконимдер алады және топонимикалық разрядтарды жабады-оронимдер, 304 бірлік. Сандық талдау көрсеткендей, ең көп көлдер Жамбыл ауданында – 826, Мамлют ауданында – 404, Қызылжар ауданында – 244. Ақжар – 39, Мүсірепов – 30, Петропавл қаласының маңында – 7. Тарихи топонимика бойынша ежелгі актілердің Ресей мемлекеттік мұрағатында (34 бірлік), Ресей Федерациясының мемлекеттік мұрағатында (27 бірлік), Ресей мемлекеттік әскери-тарихи мұрағатында (1 бірлік) және РҒА Шығыстану институтының кітапханасында (1 бірлік) сақталған құжаттар анықталды. Капитан Андрейко орындаған "өткен 1785 жылы жазылған Қырғыз-Қайсак орта ордасының ежелгі шығу тегі туралы сипаттама" құжатының көшірмесі алынды 31 бет топонимикалық жүйенің қалыптасу кезеңдері анықталды: экспедициялық (XVIII - XX) экспедициялық Орыс географиялық қоғамын зерттеу (1845 жылдан) кеңестік кезең (1917 – 1980) қазіргі (1991 -) этно-тілдік сурет зерттелді Топонимика Ресей Федерациясының шекаралас аумақтары. Қорған облысы 722 атау, оның ішінде 23 қазақ, орыс - 605, шет тілді - 94 атау. Тюмень обл. 1150 топоним, ең үлкен бөлігі орыс жер атаулары 955, екінші топ-шет тіліндегі атаулар 179. Ең аз бөлігін қазақ онимі ұсынады 16. Омбы облысы 1170 онимов, оның ішінде 883 орыс, 225 шет тілді, 62 қазақ.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : --

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : --

Level of implementation (in Russian) : --

Level of implementation (in Kazakh) : --

Efficiency (in Russian) : Результаты исследования содержат практическую направленность с точки зрения исследования топонимического материала любого региона для выявления полной картины топонимического ландшафта. Анализ теоретического и практического материалов позволяет сделать вывод о том, что любой региональный топонимический ландшафт не может быть моноэтничным, а является полиэтничным. В ходе анализа топонимического материала были сделаны выводы, о том, что являясь языковыми единицами, этнотопонимы могут рассматриваться с лингвистической, исторической, культурологической точек зрения. В образовательном процессе данный пласт топонимической лексики рекомендуется использовать с целью формирования межкультурного этнического самосознания и патриотизма обучающихся в многонациональном окружении

Efficiency (in Kazakh) : Зерттеу нәтижелері топонимикалық ландшафттың толық көрінісін анықтау үшін кез келген аймақтың топонимикалық материалын зерттеу тұрғысынан практикалық бағытты қамтиды. Теориялық және практикалық материалдарды талдау кез-келген аймақтық топонимикалық ландшафт моноэтникалық емес, полиэтникалық болуы мүмкін деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Топонимикалық материалды талдау барысында тілдік бірліктер бола отырып, этнотопонимдерді лингвистикалық, тарихи, мәдени тұрғыдан қарастыруға болады деген қорытындылар жасалды. Білім беру процесінде топонимикалық лексиканың бұл қабатын көпұлтты ортада білім алушылардың мәдениетаралық этникалық өзіндік санасы мен патриотизмін қалыптастыру мақсатында пайдалану ұсынылады

Field of application (in Russian) : Ономастика, топонимика, лингвистика, история, география, культурология, фольклористика, социология. этнолингвистика

Field of application (in Kazakh) : Ономастика, топонимика, лингвистика, тарих, география, мәдениеттану, фольклортану, әлеуметтану. этнолингвистика