The object of research, development or design (in Russian) : Бентонитовые глины, состоящие из минеральных групп монтмориллонита и склонные к вспучиванию при обжиге, различные отходы производств.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Монтмориллонитті минералды топтардан тұратын және күйдіру кезінде кеуектенуге бейім бентонитті саздар, түрлі өндіріс қалдықтары.

Aim of work (in Russian) : Создание научных основ получения многоцелевых теплоизоляционных изделий на основе глинистого сырья и техногенных отходов, разработка научно-обоснованного способа повышения теплоизоляционных свойств пористых наполнителей.

Aim of work (in Kazakh) : Сазды шикізат пен техногендік қалдықтар негізінде көп мақсатты жылу оқшаулағыш бұйымдарды алудың ғылыми негіздерін жасау, кеуекті толтырғыштардың жылу оқшаулау қасиеттерін жақсартудың ғылыми негізделген әдісін жасау.

Методы исследования (на русском) : - гранулометрический анализ морфологического состава образцов глин и отходов производств; - стандартный химический анализ образцов глин и отходов производств; - дифференциальный термический анализ для определения фазовых превращений при термической обработке образцов; - рентгенофазовый анализ определения минералогического состава образцов; - рентгеновский анализ микроструктуры, образцов глин и отходов производств растровом низковакуумном электронном микроскопе JEOL JSM-6490LV; - энергодисперсионный микроанализ элементного состава образцов глин и отходов производств.

Методы исследования (на казахском) : - саз және өндірісітік қалдық үлгілерінің морфологиялық құрамын гранулометриялық талдау; - саз және өндірісітік қалдық үлгілерін стандартты химиялық талдау; - үлгілерді термиялық өңдеу кезіндегі фазалық түрленулерді анықтау үшін дифференциалды термиялық талдау; - үлгілердің минералогиялық құрамдарын анықтаудың рентгендіфазалық талдау; - саз және өндірісітік қалдық үлгілерін JEOL JSM-6490LV төмен вакуумды электронды микроскоптағы микроқұрылымын рентгендік талдау; - саз және өндірісітік қалдық үлгілерінің элементтік құрамын энергодисперсиялық микроталдау.

Obtained results and novelty (in Russian) : В результате реализации проекта определены пригодные месторождения глинистого сырья и виды техногенных отходов. Проведен патентный и литературный поиска по теме. Установлено, что методы получения теплоизоляционных материалов и принципы выбора исходного сырья направлены на сравнительный анализ по отдельным характеристикам однотипных материалов. Анализ публикаций по теме исследования позволяет сделать вывод о существующей трудности выбора оптимального материала для потребителя. Выбраны эффективные современные методы и средства определения основных свойств и характеристик исходных сырьевых бентонитовых глинистых материалов и отходов производств. Исследованы образцы бентонитовых глинистых пород монтмориллонитового состава. Исследованы все варианты вовлечения минерально-сырьевой базы области в сферу производства в качестве сырьевых компонентов для выпуска преимущественно импортозамещающих теплоизоляционных материалов и изделий. Проведен обзор бентонитово-глинистых месторождений, встречающихся на территории Юга Казахстана. Были исследованы образцы глин Бадамского, Акжарского, Шымкентского, Урангайского, Аккумского и Адексуйского месторождения, которые считаются перспективными с содержанием монтмориллонита. По результатам рентгенофазового, электронно-микроскопического, дифференциально-термического, гранулометрического анализа образцов глинистого сырья был выбран наиболее эффективный вид сырья для получения керамзита.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жобаны жүзеге асыру нәтижесінде қолданбалы сазды шикізат кенорындары мен техногендік қалдық түрлері анықталды. Тақырып бойынша патенттік және әдебиеттік шолу жүргізілді. Жылуоқшаулауыш материалдарды өндіру әдістері мен бастапқы шикізаттарды таңдау принципі ұқсас материалдардың жекелеген сипаттамалары бойынша салыстырмалы түрде талдауға бағытталғаны орнатылды. Тұтынушылар үшін оңтайлы материалды таңдаудың қиындықтары бар екендігін зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми жарияланымдарды талдау нәтижелері көрсетті. Бастапқы бентонитті сазды шикізат материалдарының және өндірістік қалдықтарының негізгі қасиеттері мен сипаттамаларын анықтаудың заманауи тиімді әдістері мен құралдары таңдалды. Монтмориллонит мазмұндайтын бентонитті сазды жыныстардың үлгілері зерттелді. Өңірдің минералдық-шикізат қорын өндіріске негізінен импортты алмастыратын жылу оқшаулауыш материалдар мен бұйымдар өндіру үшін шикізат көзі ретінде тартудың барлық нұсқалары зерделенді. Қазақстанның оңтүстік өңірінде кездесетін бентонитті сазды кен орындарына шолу жүргізілді. Монтмориллонит мазмұндайтын келешекті деп есептелетін Бадам, Ақжар, Шымкент, Ораңғай, Аққұм және Әдексу кен орындарының сазды үлгілері кешенді зерттелді. Сазды шикізат үлгілеріне жүргізілген рентгендіфазалық, электрондық микроскопиялық, дифференциалды термиялық және гранулометриялық талдау нәтижелері бойынша керамзит өндіруге тиімді шикізат түрі таңдалды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Технико-экономические эффекты, полученные в результате выполнения проекта сводятся к усовершенствованию разработок в новом предлагаемом направлении, обеспечивающих полное использование местного минерального сырья и техногенных отходов производств, тем самым улучшая экологическую обстановку регионов, снижение ресурсо- и энергозатрат, существенное упрощение технологической схемы производство работ. Доступность сырья для Казахстана, малая топливоэнергоемкость, простота получения, низкая себестоимость, относительно высокая активность и долговечность получаемых изделий обеспечивает большую перспективу как в экологическом, так и технико-экономическом плане. Техническим результатом является получение керамзита с высоким коэффициентом вспучивания и снижение объемной массы керамзита. Технический результат достигается тем, что сырьевая смесь для получения керамзита, состоящая из глины, техногенной добавки и воды, в качестве техногенной добавки она содержит внутренние вскрышные породы угледобычи, которая представляет собой порошок, равномерный по составу с величиной зерна, не превышающий 1 мм, с содержанием органической части 65-70%.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаны орындау нәтижесінде алынған техника-экономикалық тиімділіктер жергілікті минералды шикізаттар мен техногендік өндірістік қалдықтарды толық қолдануды қамтамасыз ететін жаңа ұсынылған бағыттағы жасақтамаларды жетілдіруге әкеліп, өңрлердің экологиялық ахуалын жақсартады, қор- және энергия шығындарын төмендетеді, өндірістік технологиялық сұлбаны айтарлықтай қарапайым етеді. Қазақстан үшін шикізаттың қолжетімділігі, төмен отынэнергия сыйымдылығы, өндіру қарапайымдылығы, төмен өзіндік құны, салыстырмалы жоғары белсенділігі және ұзақ мерзімге жарамдылығы алынған өнімнің экологиялық тұрғыдан да, техника-экономикалық тұрғыдан да келекшектілігін қамтамасыз етеді. Жоғары кеуектену коэффициентіне және төмен көлемдік салмаққа ие керамзит алу техникалық нәтиже болып табылады. Техникалық нәтижеге қол жеткізу келесідей орындалады, саздан, техногендік қоспа ретінде көмір өндірісінің ішкі қазбалы жыныстарын мазмұндайтын техногендік қоспадан және судан тұратын керамзит алу үшін шикізат қоспасынан керамзит алу. Техногендік қоспа 65-75 органикалық бөліктен тұратын құрамы және 1 мм жоғары емес дәндерінің өлшемі бойынша бір келкі ұнтақтан тұрады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено. Не предусмотрено.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген жоқ. Қарастырылмаған.

Efficiency (in Russian) : - энергосберегающяя, экологический чистая технология получения теплоизоляционных материалов и изделий; - использование добавок в виде техногенных отходов производств; - высокая пористость и механическая прочность, малая объемная масса и меньшее тепловое сопративление материалов.

Efficiency (in Kazakh) : - жылу оқшаулауыш материалдар мен бұйымдар алудың энергия үнемді және экологиялық таза технологиясы; - өндірістік техногендік қалдықтар қоспасын қолдану; - материалдардың жоғары кеуектілігі мен механикалық беріктігі, төмен көлемдік салмағы мен жылулық кедергісі.

Field of application (in Russian) : Химическая технология строительных материалов, переработка минерального и техногенного сырья, безопасность жизнедеятельности и охрана окружающей среды.

Field of application (in Kazakh) : Құрылыс материалдарының химиялық технологиясы, минералдық және техногендік шикізаттарды қайта өңдеу, тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау.