The object of research, development or design (in Russian) : Объектами исследований являются высокоурожайные сортов и гибридов, обладающих комплексной устойчивостью к болезням и вредителям, адаптированные к новым технологиям и неблагоприятным климатическим условиям, усовершенствованная технология малообъемной гидропоники, в основе которой лежит совместного выращивания взрослых и молодых растений (интерплантинг), биологические средств защиты растений и органических регуляторов роста (гуматы).

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысандары аурулар мен зиянкестерге кешенді төзімділігі бар, жаңа технологияларға және қолайсыз климаттық жағдайларға бейімделген жоғары өнімді сорттар мен будандар, ересектер мен жас өсімдіктерді бірлесіп өсіруге негізделген төмен көлемді гидропониканың жетілдірілген технологиясы (интерплантинг), өсімдіктерді қорғаудың биологиялық құралдары және органикалық өсу реттегіштері (гуматтар).

Aim of work (in Russian) : Разработка научных основ для внедрения прогрессивной технологии интерплантинга для малообъемного выращивания овощных культур с использованием системы биологической защиты растений от вредного воздействия биотических и абиотических факторов, обеспечивающей повышение экономической и экологической эффективности тепличного производства.

Aim of work (in Kazakh) : Жылыжай өндірісінің экономикалық және экологиялық тиімділігін арттыруды қамтамасыз ететін биотикалық және абиотикалық факторлардың зиянды әсерінен өсімдіктерді биологиялық қорғау жүйесін пайдалана отырып, көкөніс дақылдарын аз көлемде өсіру үшін прогрессивті интерплантинг технологиясын енгізу үшін ғылыми негіздерді әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Экспериментальные исследования по выращиванию исследуемых гибридов огурцов проводился в условиях производственного опыта в соответствии общепринятыми методиками экспериментальных исследований с овощными культурами в защищенном грунте с рендомизированным размещением вариантов внутри повторений (блоков) в 3-х кратной повторности. Учет урожая и оценка качества по органолептическим показателям проводился по ГОСТ 1726-85- Огурцы свежие. ТУ. Биохимический анализ показателей качества в соответствии с принятыми стандартами: определение растворимых сухих веществ и сахаров рефрактометрическим методом по ГОСТ ISO 2173-2013 и ГОСТ 8756.13-8; определение титруемой кислотности методом кислотно-основного титрования по ГОСТ ISO 750-2013; определение содержания аскорбиновой кислоты титриметрическим методом по ГОСТ 24556-89; определение содержания нитрат-ионов ионометрическим методом по ГОСТ 29270-95. Статистическая обработка результатов испытаний проведена методом дисперсионного анализа.

Методы исследования (на казахском) : Зерттелетін қияр будандарын өсіру бойынша эксперименттік зерттеулер 3 есе қайталануда қайталанулар (блоктар) ішінде нұсқаларды ацидомизацияланған орналастырумен жылыжайда өсірілген көкөніс дақылдарымен эксперименттік зерттеулердің жалпы қабылданған әдістеріне сәйкес өндірістік тәжірибе жағдайында жүргізілді. Органолептикалық көрсеткіштер бойынша егінді есепке алу және сапаны бағалау ГОСТ 1726-85 бойынша жүргізілді - жаңа піскен қияр. ТУ. Қабылданған стандарттарға сәйкес сапа көрсеткіштерін биохимиялық талдау: ГОСТ ISO 2173-2013 және ГОСТ 8756.13-8 бойынша рефрактометриялық әдіспен еритін құрғақ заттар мен қанттарды анықтау; ГОСТ ISO 750-2013 бойынша қышқыл-негіз титрлеу әдісімен титрленетін қышқылдықты анықтау; ГОСТ 24556-89 бойынша титриметриялық әдіспен аскорбин қышқылының құрамын анықтау; нитрат иондарының құрамын анықтау ГОСТ29270-95 бойынша ионометриялық әдіспен. Сынақ нәтижелерін статистикалық өңдеуі дисперсиялық талдау әдісімен жүргізілді.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые дана комплексная оценка, продуктивности, хозяйственно-технологических характеристик и степени адаптивности 10 новых перспективных гибридов огурцов для технологии малообъемного выращивания и природно-климатических условий Приаралья для дальнейшего выращивания по технологии интерплантинг. По результатам исследований для технологии интерплантинга рекомендованы гибриды: MelenF1, HoyratF1(Enza Zaden–Нидерланды), SprintF1, Jokey F1(Vilmorin-Франция), выращивание которых позволилв увеличить выход ранней продукции с 1 м2 на 4,3-12,8%, общей – на 2,7-4,9%, обеспечила рентабельность производства - 78,1-78,5%. Эти гибриды имели наибольший выход стандартной продукции 99,2-99,5%. Наибольшие показатели: содержанию сухих веществ 4,35-4,43 мас.%, сахара–2,79-2,84 мас.% и аскорбиновой кислоты -6,42-6,45 мас.% обеспечили высокие вкусовые качества плодов, а низкое содержание нитрат-ионов 95,0 - 97,2 мг/кг (ПДК 300 мг/кг) – экологическую безопасность продукции. Впервые проведены исследования по применению биофунгицида Фитоспорин и стимуляторов роста Гумата натрия для повышения устойчивости растений к абиотическим и биотическим факторам для дальнейшей разработки системы биологической защиты при применении технологии интерплантинг. Установлено, что применение препарата Фитоспарина обеспечило 100 % устойчивость огурцов к корневой гнили, а применение Гумата позволило увеличить выход ранней продукции огурцов на 5,3-7,4%, общей – на 5,4-7,7%, стандартной – на 0,9-1,2%

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жүргізілген сынақтар негізінде алғаш рет интерплантинг технологиясы бойынша одан әрі өсіру үшін шағын көлемді өсіру технологиясы мен Арал өңірінің табиғи-климаттық жағдайлары үшін 10 жаңа перспективалы қияр будандарының өнімділігіне, шаруашылық-технологиялық сипаттамаларына және бейімделу дәрежесіне кешенді бағалау берілді. Зерттеу нәтижелері бойынша және дисперсиялық талдау негізінде интерплантинг технологиясы үшін Melen F1,Hoyrat F1(Enza Zaden – Нидерланды), Sprint F1 және Jokey F1(Vilmorin-Франция) будандары ұсынылады, оларды өсіру нәтижесінде ерте өнімнің шығымдылығын 1 м2-ден 4,3–12,8%-ға, жалпы-2,7-4,9%-ға арттыруға мүмкіндік берді, өндірістің рентабельділігін 78,1-78,5% қамтамасыз етті. Барлық белгіленген қияр будандарының жемістері 99,2-99,5% стандартты өнімге ие болды. Құрғақ заттардың құрамы бойынша ең жоғары көрсеткіштер-4,35-4,43 мас.% , қант–2,79-2,84 мас.% және аскорбин қышқылы-6,42-6,45 мас.% жемістердің жоғары дәмін қамтамасыз етті, ал нитрат иондарының төмен мөлшері 95,0-97,2мг/кг (ШРК 300 мг/кг) өнімнің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етті. Интерплантинг технологиясында қолдану кезінде биологиялық қорғау жүйесін одан әрі дамыту үшін алғаш рет Фитоспорин биофунгициді мен натрий гуматты қолдану бойынша зерттеулер жүргізілді. Фитоспарин препаратын қолдану қиярдың тамыр шіріктеріне 100% төзімділігін қамтамасыз еткені анықталды, ал гуматты қолдану қиярдың ерте өнімін 5,3-7,4%–ға, жалпы-5,4 – 7,7%-ға, стандартты-0,9-1,2%-ға арттыруға мүмкіндік берді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Малообъемная беспочвенная технология, исключающая трудоемкие процессы при использовании почвенной технологии, и автоматизация орошения, позволяющие снизить трудозатраты; система капельного орошения, позволяющая значительно экономить воду и удобрения; климат-контроль, позволяющий экономить эксплуатационные затраты на создание оптимальных условий микроклимата; мониторинг режима полива и питания, позволяющий обеспечить растения необходимым количеством питательных элементов и предотвратить накопление нитрат-ионов в плодах.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Топырақ технологиясын пайдалану кезінде көп еңбекті қажет ететін процестерді болдырмайтын шағын көлемді топырақсыз технологиясы және еңбек шығындарын төмендетуге мүмкіндік беретін суаруды автоматтандыру; су мен тыңайтқыштарды айтарлықтай үнемдеуге мүмкіндік беретін тамшылатып суару жүйесі; микроклиматтың оңтайлы жағдайларын жасау үшін пайдалану шығындарын үнемдеуге мүмкіндік беретін климаттық бақылау; өсімдіктерді қажетті қоректік заттармен қамтамасыз етуге және жемістерде нитрат иондарының жиналуын алдын алуға мүмкіндік беретін суару және қоректендіру режимін мониторинг жасау.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено

Level of implementation (in Kazakh) : Енгізілген жоқ

Efficiency (in Russian) : Применение технологии малообъемной гидропоники для выращивания высокопродуктивных партенокарпических гибридов огурцов способствовала реализации их потенциальной продуктивности и обеспечила увеличение раннего урожая с 1 м2 на 4,3-12,8%, общего – на 2,7-4,9%, обеспечила экономическую эффективность производства на 78,1-78,5% рентабельности и экологическую безопасность продукции. Внедрение в технологический процесс биологических методов защиты растений обеспечили 100 % устойчивость огурцов к фитопатогену корневой гнили и позволило увеличь выход ранней продукции огурцов на 5,3-7,4%, общей – на 5,4-7,7%, стандартной – на 0,9-1,2%.

Efficiency (in Kazakh) : Қиярдың жоғары өнімді партенокарпты будандарын өсіру үшін шағын көлемді гидропоника технологиясын қолдану, олардың әлеуетті өнімділігін іске асыруға ықпал етті және ерте егіннің 1 м2-ден 4,3 – 12,8%-ға, жалпы-2,7-4,9% - ға ұлғаюын қамтамасыз етті, өндірістің экономикалық тиімділігін 78,1-78,5% - ға және өнімнің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етті. Технологиялық процеске өсімдіктерді қорғаудың биологиялық әдістерін енгізу қиярдың тамыр шірігінің фитопатогеніне 100% төзімділігін қамтамасыз етті және қиярдың ерте өнімінің шығуын 5,3-7,4% – ға, жалпы-5,4 – 7,7%-ға, стандартты-0,9-1,2% - ға арттыруға мүмкіндік берді.

Field of application (in Russian) : Овощеводство защищенного грунта

Field of application (in Kazakh) : Жылыжай көкөніс шаруашылығы