The object of research, development or design (in Russian) : Совершенствовании технологии высокоскоростного кислородно-топливного напыления (HVOF) с целью получения композиционного металлокерамического покрытия Cr3C2-NiCr.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Cr3C2-NiCr композициялық керамикалық-металл жабын алу үшін жоғары жылдамдықты оттегі-отын (HVOF) шашу технологиясын жетілдіру.

Aim of work (in Russian) : Разработка способа высокоскоростного кислородно-топливного напыления композиционного металлокерамического покрытия Cr3C2–NiCr с низкой пористостью и высокой адгезионной прочностью для защиты от наводороживания и высокотемпературного окисления циркониевого сплава Э110.

Aim of work (in Kazakh) : E110 цирконий қорытпасын жоғары температуралы тотығудан және гидрленуден қорғау үшін кеуектілігі төмен және адгезиялық беріктігі жоғары Cr3C2–NiCr композициялық металл-керамикалық жабынын жоғары жылдамдықты оттегі–отын тозаңдату әдісін әзірлеу.

Методы исследования (на русском) : Рентгеновская дифракция (XRD), сканирующая электронная микроскопия (SEM), энергодисперсионная спектроскопия (EDS), металлографический анализ, оптико-эмиссионная спеткроскопия, испытания на износостойкость покрытий по схеме «шар-диск» на трибометре, испытания покрытий на адгезионную прочность методом отрыва, испытание образцов на микротвердость в соответствии с ГОСТ-9450-76, определение пористости покрытий методом гидростатического взвешивания и по фотографиям микроструктуры с использованием специального программного обеспечения, исследования водородопроницаемости на специальном стенд, который работает с использованием метода непрерывного потока (CFM), изучение взимодействие дейтериевой плазмы с циркониевым сплавом Э110 на пучково-плазменной установке EPOS EGUN-30, высокотемпературное испытание на окисление паром будет проведено в трубчатой нагревательной печи с парогенератором.

Методы исследования (на казахском) : Рентген сәулелерінің дифракциясы (XRD), сканерлеуші электронды микроскоп (SEM), энергетикалық дисперсиялық спектроскопия (ЭДС), металлографиялық талдау, оптикалық сәулелену спектроскопиясы, трибометрдегі «шар-диск» схемасы бойынша жабындардың тозуға төзімділігіне сынақтар, қабыршақтарды жұлып алу әдісімен жабысқақ беріктікке сынау, ГОСТ-9450-76 сәйкес микроқаттылыққа үлгілерді сынау, арнайы бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалана отырып, гидростатикалық таразы және микроқұрылымды фотосуреттер арқылы жабынның кеуектілігін анықтау, үздіксіз ағын әдісімен (CFM) жұмыс істейтін арнайы стендте сутегінің өткізгіштігін зерттеу, EPOS EGUN-30 сәулелік-плазмалық қондырғыда дейтерий плазмасының Е110 цирконий қорытпасымен әрекеттесуін зерттеу, жоғары температуралы бу тотығу сынағы бу генераторы бар құбырлы қыздыру пешінде жүргізіледі.

Obtained results and novelty (in Russian) : Впервые предлагается усовершенствовать технологию высокоскоростного напыления на кислородном топливе (HVOF) покрытий Cr3C2–NiCr с целью снижения его пористочти, повышения однородности, а тажке снижения примесей, формируемых в покрытиях при напылении из-за неполного сгорания углеводородов

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Бірінші рет Cr3C2–NiCr жабындарының кеуектілігін азайту, біртектілігін арттыру, сонымен қатар бүрку кезінде жабындарда түзілетін қоспаларды азайту мақсатында жоғары жылдамдықты оттегі-отын (HVOF) технологиясын жетілдіру ұсынылды. көмірсутектердің толық жанбауы.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Повышения безопасности ядерных реакторов и АЭС в настоящее время является актуальной задачей, решением которой занимаются ученые и специалисты промышленно развитых стран мира, в том числе США, Россия, Япония и страны Европейского Сообщества. Казахстан имеет хорошие шансы занять свою нишу в этой наукоемкой отрасли. В настоящее время в Казахстане активно развиваются научные направления в области радиационного материаловедния и ядерной физики, управляемого термоядерного синтеза (УТС), а также безопасности ядерных реакторов и АЭС. Научные стенды, которые имеются в Национальном ядерном центре и Институте ядерной физики, их реакторные и ускорительные комплексы могут стать прочной базой для сотрудничества с международными научными центрами, а также фундаментом для будущей атомной отрасли нашей страны и в мире в целом.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Атом реакторлары мен атом электр станцияларының қауіпсіздігін арттыру қазіргі уақытта өзекті міндет болып табылады, оны шешумен әлемнің өнеркәсіптік дамыған елдерінің, соның ішінде АҚШ, Ресей, Жапония және Еуропалық қоғамдастық елдерінің ғалымдары мен мамандары айналысуда. Қазақстанның осы ғылымды қажет ететін салада өз орнын алу мүмкіндігі мол. Қазіргі уақытта Қазақстанда радиациялық материалтану және ядролық физика, басқарылатын термоядролық синтез (БТС), сондай-ақ ядролық реакторлар мен атом электр станцияларының қауіпсіздігі саласындағы ғылыми бағыттар белсенді дамып келеді. Ұлттық ядролық орталық пен Ядролық физика институтындағы ғылыми стендтер, олардың реакторлары мен үдеткіш кешендері халықаралық ғылыми орталықтармен ынтымақтастықтың берік негізі, сондай-ақ еліміздің және тұтас әлемнің болашақ атом өнеркәсібінің негізі бола алады.

Level of implementation (in Russian) : При успешном завершении проекта следует продолжить исследования с целью выявления поведения разработанного покрытия в условиях реакторного излучения. Для проведения подобных исследований (внутриреакторных испытаний) в Казахстане есть все условия, в частности имеются экспериментальные реакторы (реакторы ИВГ.1М, г. Курчатов и ВВР-К, г. Алматы).

Level of implementation (in Kazakh) : Жоба сәтті аяқталғаннан кейін реактордың сәулелену жағдайында әзірленген жабынның әрекетін анықтау үшін зерттеулерді жалғастыру керек. Мұндай зерттеулерді (реакторішілік сынақтар) жүргізу үшін Қазақстанда барлық жағдай бар, атап айтқанда, тәжірибелік реакторлар (ИВГ.1М, Курчатов және ВВР-К реакторлары, Алматы қ.) бар.

Efficiency (in Russian) : Данный проект направлен на совершенствованию технологии высокоскоростного кислородно-топливного напыления (HVOF) с целью получения композиционного металлокерамического покрытия Cr3C2–NiCr с низкой пористостью и высокой адгезионной прочностью и коррозионной стойкостью для защиты от высокотемпературного окисления и наводороживания циркониевого сплава, применяемого в ядерной промышленности.

Efficiency (in Kazakh) : Бұл жоба жоғары температурадан қорғау үшін кеуектілігі төмен және жоғары жабысқақ беріктігі мен коррозияға төзімділігі бар Cr3C2-NiCr композитті керамикалық-металл жабын алу үшін жоғары жылдамдықты оттегі-отынды (HVOF) бүрку технологиясын жетілдіруге бағытталған. атом өнеркәсібінде қолданылатын цирконий қорытпасының тотығуы және гидрленуі.

Field of application (in Russian) : Данный проект, направленный на обеспечение безопасности АЭС, имеет большое практическое значение. Так как, результаты могут быть использованы при проектировании атомных электростанциии. Обеспечение безопасности АЭС является комплексной проблемой, включающей в себя вопросы проектирования и реакторного материаловедения, гарантии качества при производстве реакторного оборудования, теоретического и экспериментального изучения штатных и аварийных режимов работы энергетических реакторов и атомных станций в целом и многие другие.

Field of application (in Kazakh) : Атом электр станцияларының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған бұл жобаның практикалық маңызы зор. Өйткені алынған нәтижелерді атом электр станцияларын жобалауда қолдануға болады. Атом электр станцияларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету күрделі мәселе болып табылады, оның құрамына реакторларды жобалау және материалтану, реакторлық жабдықты өндіруде сапаны қамтамасыз ету, энергетикалық реакторлар мен жалпы атом станцияларының қалыпты және апаттық жұмыс режимдерін теориялық және эксперименттік зерттеу және көптеген басқалар.