The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследований являлись 2 сорта отечественные и 4 сортообразцов льна китайской селекции. Исследования будут реализованы на почвах НПЦ ЗХ им. А.И. Бараева (N51°40'22,22»; E71°00'48,02») в подзоне черноземов южных карбонатных, тяжелосуглинистого механического состава, являющийся дочерней организацией КАТУ им. С.Сейфуллина.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны 2 сорт аудандастырылған және Қытай селекциясының 4 зығыр сорттары болды. Зерттеулер А.И. Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы топырағында іске асырылатын болады. (N51°40'22,22"; E71°00'48,02") Оңтүстік карбонатты, ауыр сазды механикалық құрамды қара топырақ субзонасында, С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу унивенрситетінің еншілес ұйымы болып табылады.

Aim of work (in Russian) : получить масло и волокно высокого качества из льна сортов китайской и казахстанской селекции, путем трансферта и адаптации технологии выращивания льна в условиях Северного Казахстана.

Aim of work (in Kazakh) : Солтүстік Қазақстан жағдайында зығыр өсіру технологиясын трансферттеу және бейімдеу арқылы қытай және қазақстандық селекция сорттарының зығырынан жоғары сапалы май мен талшық алу.

Методы исследования (на русском) : В рамках задач проводились следующие учеты и наблюдения в опытах: 1) Определение запасов продуктивной влаги. Определяли запасы продуктивной влаги в почве весовым методом. 2) Определение полевой всхожести семян и сохранности и густоты стояния растений. Полевую всхожесть семян, сохранность и густоту стояния растений учитывали путем подсчета на 4-х фиксированных площадках по 0,25 м2 на всех делянках по полным всходам и перед уборкой согласно методике. 3) Учет урожая зеленой массы. Учет урожая зеленой массы в фазу созревания. 4) Обработка урожайных данных. Урожайные данные были обработаны методом дисперсионного и корреляционного анализа по Доспехову Б.А., а так же с использованием программы Statistic и Anova. 5) Сравнительное изучение льняного масла различных производителей методом ЯМР-спектроскопии; биохимическим методом. 6) Определение волокон.

Методы исследования (на казахском) : Міндеттер шеңберінде тәжірибелерде мынадай есептер мен бақылаулар жүргізілді: 1) Өнімнің ылғал қорларын айқындау. Топырақтағы өнімді ылғалдың қоры салмақ әдісімен анықталды. 2) Тұқымның далалық өнгіштігін және өсімдіктердің сақталуы мен тығыздығын анықтау. Тұқымның далалық өнгіштігі, өсімдіктердің сақталуы мен тығыздығы 4 бекітілген алаңда 0,25 м2 барлық аудандарда толық қашу бойынша және жинау алдында әдістемеге сәйкес ескерілді. 3) Жасыл массаның түсімін есепке алу. Пісетін кезеңдегі жасыл массаның өнімділігін есепке алу. 4) Өнімді деректерді өңдеу. Өнімді деректер Б.А. Дспехов дисперсиялық және корреляциялық талдау әдісімен, сондай-ақ Statistic және Anova бағдарламаларын қолдану арқылы өңделді. 5) ЯМР-спектроскопия әдісімен; биохимиялық әдіспен әртүрлі өндірушілердің зығыр майын салыстырмалы зерттеу. 6) Талшықтарды анықтау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проводятся работы по выявлению наиболее приемлемого получения волокна льна китайской и казахстанской селекции, и определению его качества. Качество волокна льна обусловлено рядом показателей определяющих его лубяную способность. Важнейшими из них являются гибкость, разрывная нагрузка линейная плотность. Физико-механическое свойства и номер длинного волокна льна масличного в большой степени зависели от сортовых особенности и метерологических условий вегетационного периода культуры. В условиях области допольнительно можно получить длиное волокно со среднем китайских селекции. При выделении и определении волокна из льна китайской и казахстанской селекции и его качества применяли органолептический и лабораторный методы. Две партии тресты, собранные в различные периоды вегетации, различались соотношением классов стеблей по длине. Фактическое распределение стеблей по длине в посевах льна казахстанской селекции подтверждает наличие доли коротких стеблей, существенно отличающихся от среднего значения выборки. Опытные партии льнотресты характеризовались различным соотношением стеблей по длине.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Қытай және қазақстандық селекцияның зығыр талшығын неғұрлым қолайлы алуды анықтау және оның сапасын анықтау бойынша жұмыстар жүргізілуде. Зығыр талшығының сапасы оның бас қабілетін анықтайтын бірқатар көрсеткіштерге байланысты. Олардың ішіндегі ең маңыздылары икемділік, үзіліс жүктемесі сызықтық тығыздық. Майлы зығырдың ұзын талшығының физика-механикалық қасиеттері мен саны көбінесе мәдениеттің вегетациялық кезеңінің сорттық ерекшеліктері мен метерологиялық жағдайларына байланысты болды. Облыс жағдайында орташа Қытай селекциясынан қосымша ұзын талшық алуға болады. Қытай және қазақстандық селекцияның зығырынан талшықты бөліп алу, анықтау кезінде және оның сапасын анықтау кезінде органолептикалық және зертханалық әдістер қолданылды. Әр түрлі вегетациялық кезеңдерде жиналған сенімнің екі партиясы сабақтарының ұзындығы бойынша арақатынасымен ерекшеленді. Қазақстандық селекцияның зығыр дақылдарындағы сабақтардың ұзындығы бойынша нақты бөлінуі іріктеменің орташа мәнінен айтарлықтай ерекшеленетін қысқа сабақтар үлесінің болуын растайды. Зығыр маталардың тәжірибелі партиялары сабақтарының ұзындығы бойынша әр түрлі қатынасымен сипатталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Сравнительное изучение сортов льна масличного Казахстанской и Китайской селекции показали, что они в условиях степной зоны Северного Казахстана сформировали неплохой урожай маслосемян в пределах 11,4-21,7ц/га. Следует отметить, испытываемые зарубежные сорта льна вполне могут конкурировать с отечественными сортами по продуктивности и по содержанию жира в семенах и могут быть использованы для диверсификации растениеводства исследуемой зоны.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Қазақстандық және қытайлық селекцияның майлы зығыр сорттарын салыстырмалы зерттеу олардың Солтүстік Қазақстанның дала аймағы жағдайында 11,4-21,7 ц/га шегінде майлы тұқымның жақсы өнімін қалыптастырғанын көрсетті. айта кету керек, сыналған шетелдік зығыр сорттары тұқымның өнімділігі мен май құрамы бойынша Отандық сорттармен бәсекелесе алады және зерттелетін өсімдік шаруашылығын әртараптандыру үшін пайдаланылуы мүмкін аймақтар.

Level of implementation (in Russian) : нет

Level of implementation (in Kazakh) : жоқ

Efficiency (in Russian) : Применение знаний, научных подходов и эффективных адаптируемых технологических приемов, полученных в результате выполнения данного проекта позволят адаптировать технологию возделывания льна сортов казахстанской и китайской селекции на масло и волокно, для повышения их продуктивность в условиях Северного Казахстана, а также оптимизировать схему качественного и количественного анализа семян льна, для использования потенциала высококачественных сортов китайской селекции при индивидуальном селекционном отборе по комплексу признаков отечественными селекционерами.

Efficiency (in Kazakh) : Осы жобаны орындау нәтижесінде алынған білімді, ғылыми тәсілдерді және тиімді бейімделетін технологиялық тәсілдерді қолдану қазақстандық және қытайлық селекция сорттарының зығыр өсіру технологиясын Солтүстік Қазақстан жағдайында олардың өнімділігін арттыру үшін май мен талшыққа бейімдеуге, сондай-ақ зығыр тұқымдарын сапалы және сандық талдау схемасын оңтайландыруға, Қытай селекциясының жоғары сапалы сорттарының әлеуетін пайдалануға мүмкіндік береді. отандық селекционерлердің белгілер кешені бойынша жеке селекциялық іріктеу.

Field of application (in Russian) : сельскохозяйственный

Field of application (in Kazakh) : ауылшаруашылығы