The object of research, development or design (in Russian) : Объектом исследования является массив горных пород вмещающие маломощные рудные залежи.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Зерттеу нысаны қуаты аз кен кен орындары бар тау жыныстарының массиві болып табылады.

Aim of work (in Russian) : Целью проекта является проведение комплекса геотехнических исследований по определению рейтинга вмещающих пород для разработки методики по оптимизации параметров ведения горных работ, обеспечивающие снижение разубоживание руды.

Aim of work (in Kazakh) : Жобаның мақсаты кен құнарсыздануын төмендетуді қамтамасыз ететін тау-кен жұмыстарын жүргізу параметрлерін оңтайландыру әдістемесін әзірлеу үшін тау жыныстарының рейтингін анықтау бойынша геотехникалық зерттеулер кешенін жүргізу болып табылады.

Методы исследования (на русском) : Анализ комплекса геомеханических работ для определения устойчивости массива горных пород. Изучение прочностных и структурных свойства руды и вмещающих пород. Определение природного поля напряжения и зон неупругих деформации вокруг очистной выемки, на основе численного анализа методам конечных элементов (Finite Element Method) в двухмерной постановке, что позволит учесть значительное количество факторов, влияющих на состояние массива. Построение трехмерной блочной модели с разделением на геотехнические домены на основе рейтинговых классификаций массива. При решении поставленных задач целесообразно использовать комплексный подход включающий анализ литературных источников и имеющегося на сегодняшний день практического опыта по вопросам разубоживания; проведение теоретических исследований для разработки методики для расчета опорных целиков, направленных на снижение разубоживания руды; проведение опытных экспериментов в производственных условиях для выявления эффективности рекомендуемых технологических предложений по снижению разубоживания руды; использование методов теории вероятности, математической статистики для обоснования технологических параметров; технико-экономическая оценка эффективности технологических разработок.

Методы исследования (на казахском) : Тау жыныстары массивінің тұрақтылығын анықтау үшін геомеханикалық жұмыстар кешенін талдау. Кеннің беріктігі мен құрылымдық қасиеттерін зерттеу. Екі өлшемді қойылымдағы ақырлы элементтердің (Finite Element Method) әдістеріне сандық талдау негізінде тазарта кенжарының айналасындағы кернеу мен серпімді емес деформация аймақтарының табиғи өрісін анықтау, бұл массивтің жай-күйіне әсер ететін факторлардың едәуір санын ескеруге мүмкіндік береді. Массивтің рейтингтік жіктеу негізінде геотехникалық домендерге бөлінген үш өлшемді блоктық модель құру. Қойылған міндеттерді шешу кезінде әдеби дереккөздерді талдауды және құнарсыздану мәселелері бойынша бүгінгі күнге дейін қолда бар практикалық тәжірибені қамтитын кешенді тәсілді қолдану; кенді кұнарсыздануды азайтуға бағытталған тірек тұтастықтарды есептеу әдістемесін әзірлеу үшін теориялық зерттеулер жүргізу; кенді кұнарсыздануды азайту бойынша ұсынылатын технологиялық ұсыныстардың тиімділігін анықтау үшін өндірістік жағдайларда тәжірибелік эксперименттер жүргізу; технологиялық параметрлерді негіздеу үшін ықтималдық теориясының әдістерін, математикалық статистиканы қолдану; технологиялық әзірлемелердің тиімділігін техникалық-экономикалық бағалау.

Obtained results and novelty (in Russian) : Создана база данных по структурным и прочностным свойствам горных пород, на основе рейтинговых классификаций массива и определены рейтинги массива по методикам Q Бартана, RQD, GSI и RMR в соответствии международного стандарта ISRM; - построена трехмерная блочная модель месторождения на основе рейтинговых классификации массива по критриям Q Бартана, RQD, RMR и GSI. Новизна проекта заключается в: - комплексном подходе при проведении исследовании связывающие геотехнические, буровзрывные и горнотехнические работы для достижения итогового результата – снижение разубоживание руды; - в разработке работающей методики с учетом структурных, прочностных и дефор-мационных свойств массива горных пород, геометрических характеристик рудной зале-жи и параметров очистной камеры и буровзрывных работ в целях минимизирование разубоживание руды при отработке маломощных залежей системой подэтажного обрушения с торцевым выпуском руды.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : ІSRM халықаралық стандартына сәйкес Бартанның Q, RQD, GSI және RMR әдістемелері бойынша массивтің рейтингтік жіктемелері негізінде тау жыныстарының құрылымдық және беріктік қасиеттері бойынша деректер базасы құрұлып және массивтің рейтингі анықталды; - Бартанның Q, RQD, RMR және GSI критерийлері бойынша массивтің рейтингтік жіктемелері негізінде кен орнының үш өлшемді блоктық моделі құрылды; Жобаның жаңалығы: - ққорытынды нәтижеге қол жеткізу үшін геотехникалық, бұрғылау-жару және тау-кен жұмыстарын байланыстыратын кешенді зерттеуді қолдану; - тау жыныстары массивінің құрылымдық, беріктік және деформациялық қасиеттерін, кендердің геометриялық сипаттамаларын және тазарту камерасы мен бұрғылау-жару жұмыстарының параметрлерін ескере отырып, жұмыс әдістемесін әзірлеуде қуаты аз кен орындарын қабатты құлау жүйесімен өңдеу кезінде кен құнарсыздануын азайту болып табылады.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : На основе комплекса геомеханических исследовании, опытно-промышленных испытаний, статистических, сравнительных и аналитических анализов, компьютерного моделирования и исследования сейсмического влияния силы взрыва на законтурный массив горных пород будет разработана рекомендаций и конструктивные решения по снижению разубоживания руды при отработке маломощных залежей системой подэтажного обрушения. Обоснована технико-экономические показатели экономическая эффективность выполненных работ путем сравнительного анализа фактических результатов себестоимости добычных работ до проделанных работ с достигнутыми результатами в ходе исследовании.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Геомеханикалық зерттеулер, тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтар, статистикалық, салыстырмалы талдаулар, компьютерлік модельдеу және жарылыс күшінің тау жыныстарының контурдан тыс массивіне сейсмикалық әсерін зерттеу кешені негізінде қуаты аз кен орындарын қабатты құлау жүйесімен өңдіру кезінде кенді құнарсыздануды азайту бойынша ұсыныстар мен конструктивті шешімдер әзірленетін болады. Техникалық-экономикалық көрсеткіштер зерттеу барысында қол жеткізілген нәтижелермен орындалған жұмыстарға дейін өндіру жұмыстарының өзіндік құнының нақты нәтижелерін салыстырмалы талдау арқылы орындалған жұмыстардың экономикалық тиімділігін негіздеу.

Level of implementation (in Russian) : По результатам исследований и опытно-промышленных испытании получен 1 Акт внедрения в производственный процесс

Level of implementation (in Kazakh) : Зерттеулер мен тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтардың нәтижелері бойынша өндірістік процеске енгізудің 1 актісі алынды

Efficiency (in Russian) : Эффективность результатов проекта заключается в разработке рекомендации и конструктивных решений, на основе которых будет выбираться оптимальные параметры горных работ при отработке маломощных руднх тел.

Efficiency (in Kazakh) : Жоба нәтижелерінің тиімділігі ұсынымдар мен құрылымдық шешімдерді әзірлеу болып табылады, олардың негізінде қуаты аз кендерді өңдеу кезінде тау-кен жұмыстарының оңтайлы параметрлері таңдалады.

Field of application (in Russian) : В горной промышленности при отработке маломощных рудных тел для обоснования оптимальных параметров горных работ.

Field of application (in Kazakh) : Тау кен өнеркәсібінде қуаты аз кен денелерін өңдеу кезінде тау-кен жұмыстарының оңтайлы параметрлерін негіздеу үшін қолданылады.