The object of research, development or design (in Russian) : Оспа обезьян (monkeypox virus, MPXV) представляет собой оболочечный двухцепочечный ДНК-вирус, передаваемый от животных, принадлежащий к роду Orthopoxvirus. Последние данные свидетельствуют о том, что заболеваемость MPXV в неэндемичных странах увеличивается. Белок MPXV A29 расположен на оболочке вируса и играет ключевую роль в репликации вируса, слиянии вируса с мембраной клетки-хозяина и выходе вируса. Он считается важнейшим белком-мишенью для иммуноанализов, нацеленных на вирус MPXV.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Маймыл шешегінің вирусы (MPXV) – Orthopoxvirus тұқымдасына жататын, жануарлардан берілетін, конверттелген, қос тізбекті ДНҚ вирусы. Соңғы деректер MPXV ауруының эндемиялық емес елдерде артып келе жатқанын көрсетеді. MPXV A29 ақуызы вирустық конвертте орналасқан және вирустың репликациясында, вирустың жасушалық мембранамен қосылуында және вирустың шығуында маңызды рөл атқарады. Ол MPXV бағытталған иммундық талдаулар үшін маңызды ақуыз нысанасы болып саналады.

Aim of work (in Russian) : В 2023 г. целью нашего проекта являлось подбор чувствительного элемента распознавания к белку A29 MPXV.

Aim of work (in Kazakh) : 2023 жылы жобамыздың мақсаты MPXV A29 ақуызы үшін сезімтал тану элементін таңдау болды.

Методы исследования (на русском) : Оценка эффективности элементов распознавания производилась с помощью иммуноферментного анализа (ИФА) и поверхностного плазмонного резонанса (ППР).

Методы исследования (на казахском) : Тану элементтерінің тиімділігі ферментпен байланысты иммуносорбентті талдау (ИФА) және беттік плазмонды резонанс (SPR) көмегімен бағаланды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Целью исследования была оптимизация ELISA для обнаружения белка MPXV A29. Кроме того, с использованием GraphPad был выполнен однофакторный дисперсионный анализ для расчета значений p для различных концентраций антитела. Этот тест использовался для сравнения каждой концентрации с самой высокой (1000 нг/мл). Статистическая значимость была очевидна до концентрации 250 нг/мл. После тестирования различных концентраций антител было обнаружено, что оптимальной концентрацией является 500 нг/мл. При анализе чувствительности наблюдалась линейная корреляция между концентрацией белка и оптической плотностью в диапазоне от 15 до 1500 нг/мл. Было составлено уравнение регрессии, и возникла сильная корреляция (R2 = 0,9264). Анализ специфичности показал значительные различия между MPXV A29 и нецелевыми белками (MPXV-L1R и S белком RBD SARS-CoV-2) с p

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Зерттеу MPXV A29 ақуызын анықтау үшін ИФА оңтайландыруға бағытталған. Сонымен қатар, антидененің әртүрлі концентрациялары бойынша p-мәндерін есептеу үшін GraphPad көмегімен бір жақты ANOVA орындалды. Бұл сынақ әрбір концентрацияны ең жоғары концентрациямен (1000 нг/мл) салыстыру үшін қолданылады. Статистикалық маңыздылық 250 нг/мл концентрацияға дейін айқын болды, одан жоғары p-мәндері маңыздылығын жоғалтты. Әртүрлі антиденелер концентрациясын сынағаннан кейін 500 нг/мл оңтайлы концентрация екені анықталды. Сезімталдық талдауында 15-тен 1500 нг/мл аралығындағы ақуыз концентрациясы мен сіңіру арасындағы сызықтық корреляция байқалды. Регрессия теңдеуі құрылды және күшті корреляция болды (R2 = 0,9264). Ерекшелік талдауы MPXV A29 мен мақсатты емес ақуыздар (MPXV-L1R және SARS-CoV-2 RBD протеині) арасында әр салыстыру үшін p< 0,0001 болатын маңызды айырмашылықтарды көрсетті, бірақ VACV A27L емес. Зерттеулер көрсеткендей, MPXV және VACV айтарлықтай ұқсастықты көрсетеді, MPXV вирустық ядросының нуклеотидтер тізбегі VACV нуклеотидтерінің тізбегіне 96,3% ұқсастығы бар. Biacore X100 бойынша одан әрі SPR зерттеулері EDC/NHS көмегімен беттік активтендіруге және антиденелермен әрі қарай функционалдықтандыруға және этаноламин-HCl блоктауға негізделген CM5 чипінің көмегімен орындалды. Сыналған молекулалардың кинетикалық параметрлері Biaevaluation талдау бағдарламалық құралының көмегімен есептелді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : В исследовании будет разработан быстрый и чувствительный биосенсор для обнаружения белка A29 MPXV на основе технологии EIS. Мы считаем, что результаты этого предлагаемого исследования будут иметь большое социальное и экономическое влияние не только в Казахстане, но и в глобальном масштабе, поскольку разработка инструментов быстрого и чувствительного обнаружения становится все более важной в настоящее время. Более того, методология и датчик, которые будут разработаны в предлагаемом исследовании, могут быть адаптированы к другим возникающим инфекционным заболеваниям.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Бұл EIS технологиясында негізделген A29 MPXV ақуызын жылдам және сезімтал анықтау үшін биосенсорді әзірлейді . Бұл ұсынылған зерттеудің нәтижелері Қазақстанда ғана емес, сонымен қатар жаһандық ауқымда үлкен әлеуметтік және экономикалық әсер етеді деп сенеміз, өйткені қазіргі уақытта жылдам және сезімтал анықтау құралдарын дамыту маңыздырақ болып отыр. Сонымен қатар, ұсынылатын зерттеуде әзірленетін әдістеме мен сенсорды басқа дамып келе жатқан жұқпалы ауруларға бейімдеуге болады.

Level of implementation (in Russian) : Не внедрено.

Level of implementation (in Kazakh) : Енгіздірілмеген.

Efficiency (in Russian) : Использованные методы были эффективно подобраны для решения поставленных задач согласно проделанному литераторному обзору.

Efficiency (in Kazakh) : Өткізілген әдебиеттерді шолуға сәйкес тағайындалған мәселелерді шешу үшін қолданылатын әдістер тиімді таңдалды.

Field of application (in Russian) : молекулярная биология, биоинженерия.

Field of application (in Kazakh) : молекулалық биология, биоинженерия.