The object of research, development or design (in Russian) : Индикаторные виды флоры и фауны, обитающие на территории прилегающей к аварии ракетоносителя "Днепр"

The object of research, development or design (in Kazakh) : «Днепр» зымыран тасығышының апатына іргелес аумақта орналасқан флора мен фаунаның көрсеткіші

Aim of work (in Russian) : Оценить последствия аварийного падения ракетоносителя РС-20 «Днепр» для объектов окружающей среды и генетического статуса индикаторных объектов флоры и фауны на прилегающей территории. Определить экологическое состояние этих территорий, для безопасного их возвращения в хозяйственный оборот и рационального природопользования.

Aim of work (in Kazakh) : Қоршаған орта объектілері үшін «Днепр» ЗТ-20 зымыран тасығышының апаттық құлауының салдарларын және іргелес аумақтағы флора мен фаунаның индикаторлық объектілерінің генетикалық мәртебесін бағалау. Оларды экономикалық айналымға қауіпсіз қайтару және табиғатты ұтымды пайдалану үшін, осы аумақтардың экологиялық жағдайын анықтау.

Методы исследования (на русском) : При выполнении задач использованы зоолого-ботанические (полевые, морфометрические), генетические (микроядерный анализ индикаторных животных, хромосомный анализ при тестировании проб воды и почвы), молекулярно-генетические (выделение ДНК, анализ регуляции генов), радиологические (анализ фоновой радиометрии территорий) и статистические методы исследования.

Методы исследования (на казахском) : Тапсырмаларды орындау кезінде зоологиялық және ботаникалық (далалық, морфометриялық), генетикалық (индикаторлық жануарлардың микроядролық талдауы, су мен топырақ үлгілерін сынау кезінде хромосомалық талдау), молекулалық-генетикалық (ДНҚ-ны бөліп алу, гендік реттеуді талдау), радиологиялық (фондық радиометрияны талдау) және статистикалық зерттеу әдістері.

Obtained results and novelty (in Russian) : Проведенные комплексные исследования свидетельствуют о наличии генотоксических веществ в образцах почвы на месте аварии. Индикаторные виды животных по видовому разнообразию на месте аварии соответствуют разнообразию фауны для этого региона и не имеют морфо-метрических отклонений. Растительный покров на месте аварийного падения РН Днепр спустя 17 лет полностью не восстановлен. Не смотря на отсутствие морфо-метрических изменений у индикаторных видов флоры и фауны, у них выявлены изменения на генетическом уровне. Радио-дозиметрический контроль выявил МЭД в диапазоне значений 0,112 – 0,165 мкЗв/ч. С наличием локальных мест повышенного радиационного фона над естественным.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Жүргізілген кешенді зерттеулер апат орнындағы топырақ үлгілерінде генотоксикалық заттардың бар екенін көрсетеді. Апат орнындағы түрлердің әртүрлілігі бойынша жануарлардың индикаторлық түрлері осы аймақ үшін фаунаның әртүрлілігіне сәйкес келеді және морфометриялық ауытқулары жоқ. «Днепр» зымыран тасығышының кездейсоқ құлаған жеріндегі өсімдік жамылғысы 17 жылдан кейін толық қалпына келтірілмеген. Флора мен фаунаның индикаторлық түрлерінде морфометриялық өзгерістердің жоқтығына қарамастан, оларда генетикалық деңгейде өзгерістер анықталды. Радиодозиметриялық бақылау 0,112 – 0,165 мкЗв/сағ диапазонында ЭДР анықталды. Табиғидан жоғары радиациялық фондық жергілікті жерлер болған кезде.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Технико-экономические показатели проекта связаны с изучением современного состояния окружающей среды в районе подвергшегося негативному воздействию ракетно-космической деятельности. Полученные результаты исследования определяют уровень негативной экологической нагрузки исследованных территорий.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Жобаның техникалық-экономикалық көрсеткіштері зымырандық-ғарыштық әрекеттердің теріс әсеріне ұшыраған аймақтағы қоршаған ортаның қазіргі жағдайын зерттеумен байланысты. Алынған зерттеу нәтижелері зерттелетін аумақтардың теріс экологиялық жүктеме деңгейін анықтайды.

Level of implementation (in Russian) : нет

Level of implementation (in Kazakh) : жоқ

Efficiency (in Russian) : нет

Efficiency (in Kazakh) : жоқ

Field of application (in Russian) : Информационные сведения для Уполномоченных и административных структур, связаных с природоохранным и ресурсным секторами экономики региона. Информационные сведения для структур, занятых ракетно-космической деятельностью и населения об экологической опасности/безопасности исследуемых территорий.

Field of application (in Kazakh) : Аймақ экономикасының экологиялық және ресурстық секторларына қатысты уәкілетті және әкімшілік құрылымдарға арналған ақпарат. Зымырандық-ғарыштық қызметке қатысатын құрылымдарға және зерттеу аймақтарының экологиялық қауіптері/қауіпсіздігі туралы халыққа арналған ақпарат.