Inventory number IRN Number of state registration
0323РК00742 AP19678056-KC-23 0123РК01070
Document type Terms of distribution Availability of implementation
Краткие сведения Gratis Number of implementation: 0
Not implemented
Publications
Native publications: 2
International publications: 0 Publications Web of science: 0 Publications Scopus: 0
Patents Amount of funding Code of the program
0 19428474 AP19678056
Name of work
Города Казахстана в 20-30-х гг. XX века как социокультурный феномен: этно-демографическое и социально-культурное развитие
Type of work Source of funding Report authors
Fundamental Уалтаева Алтын Слямкайдаровна
0
0
0
0
Customer МНВО РК
Information on the executing organization
Short name of the ministry (establishment) МНВО РК
Full name of the service recipient
Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт истории и этнологии им.Ч.Ч.Валиханова"
Abbreviated name of the service recipient РГП на ПХВ "ИИЭ" КН МОН РК
Abstract

Демографическое, социальное и культурное развитие городского населения Казахстана в 20-30 гг. XX в.

ХХ ғ. 20-30 жж. Қазақстан қалалары халқының демографиялық, әлеуметтік және мәдени дамуы

Комплексное и всестороннее исследование этно-демографического и социо-культурного развития городов Казахстана, специфики источников пополнения рядов городского населения (миграция, отходничество и особенности естественного воспроизводства) и формирования социокультурного облика городов в 20-30 гг. XX века.

Қазақстан қалаларының этно-демографиялық және әлеуметтік-мәдени дамуын, қала тұрғындарының қатарын толықтыру көздерінің ерекшеліктерін (көші-қон, ауылдан қалаға барып маусымды жұмыс жасау (отходничество) және табиғи жолмен өсіп--өну ерекшеліктері) кешенді және жан-жақты зерттеу және ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы қалалардың әлеуметтік-мәдени келбетін қалыптастыру.

В рамках исследования будут выявлены и проанализированы различные виды источников (архивные, статистические, письменные), в том числе материалы переписей населения, а также устные источники: мемуары городов и воспоминания жителей и их потомков, с целью определения, анализа и оценки основных тенденций и направлений этно-демографических и социокультурных сторон жизни населения городов. При проведении исследования будет использована комбинация описательной оценки и анализа, включая количественный и качественный методы.

Зерттеу барысында әртүрлі дереккөздер (архивтік, статистикалық, жазба) анықталып, талданады. Соның ішінде халық санақтарының мәліметтері және ауызша деректер. Мәселен, қала халқының әлеуметтік-мәдени өмірінің қырларын, этно-демографиялық даму бағытының негізгі тенденцияларын анықтау, бағалау мен талдау жасау мақсатында қала ғұмырнамасы мен қала тұрғындарының естеліктерін пайдалану көзделуде. Зерттеу жүргізу кезінде сандық пен сапалық әдістерін қолдана отырып, сипаттау мен талдау амалдары қолданылады

События 1920-1930-х годов повлекли за собой глубинные изменения в социальном и демографическом развитии населения: его численности, размещении, этническом составе, в структуре занятий, уровне грамотности и образования, процессов воспроизводства. Эти изменения имели долгосрочные последствия и определили особенности социальных и демографических процессов вплоть до настоящего времени. Модернизация в тех регионах, где предусматривался проведение ускоренной индустриализации (развитие угледобычи, цветной и черной металлургии, химической и нефтехимической промышленности и др.). Таким образом, демографическая история населения городов Казахстана 20-30-х годов XX века во всем многообразии ее аспектов остается неизученной темой. «Белым пятном» остаются социокультурные процессы в городах Казахстана в этот непростой период. Аналогичное исследование в Казахстане проводится впервые. В ходе реализации проекта собран огромный пласт архивных материалов в Атырауской, Карагандинской, Туркестанской, Уральской, Кызылординской областях и Государственных архивах г. Москвы. В библиотеках собран и обработан широкий круг историографического материала. Опубликовано 2 статьи в рецензируемых отечественных изданиях, рекомендованных КОКСНВО, проведен Круглый стол, работа которого освещена в СМИ.

1920-1930 жылдардағы оқиғалар халықтың әлеуметтік және демографиялық дамуына: оның жалпы санына, орналасуына, этникалық құрамына, кәсіптік бөлінісіне, сауаттылық пен білім деңгейіне, өсу процестеріне терең өзгерістер әкелді. Бұл өзгерістердің салдары ұзақ мерзімге созылып, бүгінгі күнге дейін әлеуметтік және демографиялық процестерде көрініс табуда. Модернизация негізінен жеделдетілген индустриязацияны (көмір өндіру, түсті және қара металлургияны, химия және мұнай-химия өнеркәсібін және т.б. дамыту) көзделген өңірлерде жүргізу болды. Сонымен, ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы Қазақстан қалалары халқының демографиялық тарихы толық зерттелмеген тақырып болып қала беруде. Осы қиын кезеңдегі Қазақстан қалаларындағы әлеуметтік-мәдени үдерістер «ақтаңдақ» болып саналады. Мұндай зерттеу Қазақстанда алғаш рет жүргізіліп отыр. Жобаны жүзеге асыру барысында Атырау, Қарағанды, Түркістан, Орал, Қызылорда облыстары мен Мәскеу қаласының мемлекеттік архивтерінен көптеген материалдар жинақталды. Кітапханалардан материалдар кең ауқымда жинақталып, өңделді. ҒЖБССҚК ұсынған отандық рецензияланатын журналда 2 мақала жарияланған, дөңгелек үстел өткізілді, жиын жұмысы мен нәтижесі БАҚ беттерінде жарияланды

Исследование проблемы позволит лучше осветить социально-демографическую историю Казахстана в первые десятилетия советской власти. Тема исследования связана с реализацией государственных программ исторических исследований «Народ в потоке истории», «Рухани жангыру», «Семь граней Великой Степи» а также соответствует основному содержанию национальной идеи «Мәнгілік ел». Результаты исследования имеют значимость. в национальном и международном масштабе, поскольку внесут вклад в теорию и практику изучения урабанизационных процессов в Республике Казахстан.

Мәселені зерттеу нәтижесінде кеңестік биліктің алғашқы онжылдық тұсында Қазақстанның әлеуметтік-демографиялық тарихын кеңінен көрсетуге болады. Зерттеу тақырыбы “Ұлы Даланың жеті қыры”, “Рухани Жаңғыру”, “Халық тарих толқынында” сынды тарихи зерттеулердің мемлекеттік бағдарламасы жүзеге асырумен және “Мәңгілік Ел” ұлттық идеяның негізгі мазмұнымен тығыз байланысты. Зерттеу жұмысының нәтижелері Қазақстан Республикасындағы урбанизация процестерін зерттеудің теориясы мен тәжірибесі тарихын зерттеудің теориялық және практикалық қырларына ықпал етіп, ұлттық және халықаралық деңгейде маңызы жоғары болмақ.

Исследование социокультурного облика городов Казахстана в 20-30е годы XX века, возникшего в результате социально-экономических и политических реформ в Республике, будет внедрено и использовано в дальнейших исследованиях сотрудников научных Институтов, а также в системе среднего и высшего образования.

Республикадағы әлеуметтік-экономикалық және саяси реформалар нәтижесінде пайда болған ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы Қазақстан қалаларының әлеуметтік-мәдени келбетін зерттеу ғылыми институттар қызметкерлерінің, сондай-ақ орта және жоғары білім беру жүйесінің одан әрі зерттеулерінде енгізілетін және пайдаланылатын болады.

Эффективность работы заключается в переосмыслении роли городов Казахстана как индустриальных, промышленных центров, повлекших собой этно-демографический рост, и социокультурное развитие населения в 20-30е годы XX века.

Жұмыстың тиімділігі Қазақстан қалаларының этно-демографиялық өсуге әкеп соққан индустриялық, өнеркәсіптік орталықтар ретіндегі рөлін және ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы халықтың әлеуметтік-мәдени дамуын қайта қараудан тұрады.

Результаты исследования могут быть включены в учебный процесс при разработке курсов для высших учебных заведений, что расширит содержание учебников и учебных пособий не только школ, но и высших учебных заведений. Научные результаты могут быть внедрены при подготовке учебных образовательных программ для магистрантов по исторической демографии, урбанизации, истории межнациональных отношений, политических и этнополитических процессов, а также в сфере подготовки высококвалифицированных специалистов.

Зерттеу жұмысының нәтижелерін жоғары оқу орындарына арналған курстарын әзірлеу кезінде, оқу процесіне енгізуге болады. Бұл мектеп және жоғары оқу орындарының оқулықтары мен оқу құралдарының мазмұнын кеңейтуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар студенттер мен магистранттар үшін тарихи демография, этносаралық қатынастар тарихы, саяси және этносаяси процестер бойынша оқу курстарын дайындауда, жоғары білікті мамандарды даярлау бағытында пайдалануға болады.

UDC indices
94
International classifier codes
03.20.00;
Key words in Russian
История; История Казахстана; демографическая история; миграция; этносы; социальная структура; репрессия; репрессированные; город; этнодемографическое развитие;
Key words in Kazakh
тарих; Қазақстан тарихы; демография тарихы; көші-қон; этностар; әлеуметтік құрылым; қуғын-сүргін; қуғынға ұшырағандар; қала; этно-демографиялық дамуы;
Head of the organization Кабульдинов Зиябек Ермуханович Доктор исторических наук / профессор
Head of work Уалтаева Алтын Слямкайдаровна Кандидат исторических наук / ассоциированный профессор