The object of research, development or design (in Russian) : коллекция и гибридные популяции сои

The object of research, development or design (in Kazakh) : қытайбұршақ коллекциясы мен гибридті популяциясы

Aim of work (in Russian) : Фенотипирование образцов коллекции сои по признаку засухоустойчивости, продуктивности в условиях орошения и без орошения и генотипирование по технологии DArTseq для анализа полногеномных ассоциаций

Aim of work (in Kazakh) : Құрғақшылыққа төзімділік, өнімділік белгілері бойынша, суару және суарусыз жағдайда қытайбұршақ коллекциясының үлгілерін фенотиптеу және ассоциацияның толық геномдық талдау үшін DArTseq технологиясы бойынша генотиптеу.

Методы исследования (на русском) : Полевое испытание по методике ГКСИСК, оценка элементов продуктивности по методическим рекомендациям ВИР, фенологические наблюдения по методике Fehr W.R.,1979, SNP-генотипирование по технологии Illumina Hiseq2500/Novaseq6000, Soybean DArTseq (1.0), исследование геномных ассоциаций (GWAS) выполнили с использованием интегрированного инструмента геномных ассоциаций и прогнозирования (GAPIT) версии-3 согласно Wang, J. et al., 2022, фиксированная и случайная модель циркулирующей вероятностной формы (FarmCPU) по Liu, X.et al., 2016, урегулирование MLM и общей линейной модели (GLM) по Price A.L. et al., 2006), итеративно вложенный ключевой путь с байесовской информацией и неравновесием по связям (BLINK) по Zhang, Z. et al., 2018.

Методы исследования (на казахском) : АШДССМК әдістемесі бойынша далалық сынақ, БРӨШИ әдістемелік ұсынымдары бойынша өнімділік элементтерін бағалау, Fehr W. R., 1979 әдістемесі бойынша фенологиялық бақылаулар, Illumina Hiseq2500/Novaseq6000, Soybean DArTseq (1.0), технологиясы бойынша SNP-генотиптеу, геномдық ассоциацияларды (GWAS) зерттеу бірлескен геномдық ассоциация және болжау құралы (GAPIT) 3 нұсқасын Wang, J. et al., 2022 бойынша, айналымдағы ықтималдық формасының тұрақты және кездейсоқ моделі (FarmCPU) Liu, X.et әл., 2016 бойынша, MLM және жалпы сызықтық модельді реттеу (GLM) Price A. L. et al., 2006 бойынша, Байес ақпаратымен және байланыс тепе-теңдігімен қайталанатын кірістірілген негізгі жол (BLINK) Zhang, Z. et al., 2018 негізінде жасалынды.

Obtained results and novelty (in Russian) : В полевых условиях на искусственно созданном участке засухи и орошения проведено фенотипирование 217 образцов сои, из них 194 образцов коллекции и 23 гибридных популяций сои. По результатам фенологических наблюдений установлена длина вегетационного периода изучаемых образцов сои, которая составила от 95 до 155 дней на орошении и от 80 до 145 дней на засухе. Отмечены самые скроспелые образцы Светлячек, Соер 345 (80 дней) и позднеспелые образцы (Колхида, Axagara, Koushurei 235, Надежда), затянувшие свое созревание до 15.10.2023 г. Проведена оценка динамики значений NDVI на разных стадиях развития 217 образцов сои с использованием портативого прибора Green Seeker Handheld. Максимальные показание NDVI за весь вегетационный период было зафиксировано в фазу налива бобов 1.08.2023 г. на орошении 0,53-0,91, на засухе - 0,42-0,88. По результатам изучения 217 образцов на двух контрастных фонах орошения и без орошения (засуха) по элементам продуктивности и урожайности установлены высота растений, структура урожая, урожайность. Получены результаты по SNP-генотипированию 183 образцов по 50.000 DArT и SNP-маркерам технологии Illumina Hiseq2500/Novaseq6000, Soybean DArTseq (1.0). После фильтрации получено 14 133 SNP –маркера из DArTseq. С использованием фенотипических данных образцов сои, выращенных на двух контрастных фонах (орошение, засуха) и данных генотипирования образцов выполнен анализ GWAS по признакам урожайности семя при засухе. Идентифицировано 23 стабильных QTL.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Суғарылатын және суғарылмайтын жасанды аймақта қытайбұршақтың 217 үлгісіне, оның ішінде 194 коллекциялық және 23 гибридті популяцияларына танаптық жағдайда фенотиптеу жүргізілді. Фенологиялық бақылаулардың нәтижелері бойынша зерттелетін қытайбұршақ үлгілерінің вегетациялық кезеңінің ұзақтығы анықталды, суғарылатын аймақта 95-тен 155 күн және суғарылмайтын аймақта 80-ден 145 күн болды. Ең ерте пісіп-жетілетін Светлячек, Соер345 және кеш пісетін үлгілер Колхида, Axagara, Koushurei235, Надежда байқалды, олардың пісуі 15.10.2023 дейін созылды. Green Seeker құралын пайдаланып, 217 қытайбұршақтың дамуының әртүрлі кезеңдеріндегі NDVI мәндерінің динамикасын бағаланды. Бүкіл вегетациялық кезеңдегі NDVI максималды көрсеткіші 1-ші тамызда бұршаққаптың толықсу кезеңінде: суғарылатын аймақта 0,53-0,91, суғарылмайтын аймақта–0,42-0,88. Қарама-қарсы суғарылатын және суғарылмайтын аймақта 217 үлгіні зерттеу бойынша өсімдіктің негізгі өнімділік элементтері, өсімдіктердің биіктігі, дақыл құрылымы мен өнімділігі анықталды. Illumina Hiseq2500, Soybean DArTseq(1.0) технологиясының 50.000 DArT маркерлерімен 183 үлгіні SNP-генотиптеу нәтижелері алынды. Алынған нәтижелерді өңдегенен кейін DArTseq-тен 14133 SNP маркері алынды. Екі қарама-қарсы (суғарылатын, суғарылмайтын) жағдайда өсірілген қытайбұршақ үлгілерінің фенотиптік мәндерін және үлгілердің генотиптік деректерін пайдалана отырып, құрғақшылық жағдайында тұқымның өнімділік белгісі бойынша GWAS талдауы жүргізілді. 23 тұрақты QTL анықталды.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Из коллекции и селекционных материалов выделены ценные засухоустойчивые образцы, с достаточно высокой урожайностью, массой 1000 зерен, количеством бобов.

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Коллекциядан және селекциялық материалдардан 1000 дән салмағы, бұршақ саны өте жоғары өнімді, құрғақшылыққа төзімді үлгілер анықталды.

Level of implementation (in Russian) :

Level of implementation (in Kazakh) :

Efficiency (in Russian) :

Efficiency (in Kazakh) :

Field of application (in Russian) : селекция сои

Field of application (in Kazakh) : қытайбұршақ селекциясы