The object of research, development or design (in Russian) : Нефтегазовый комплекс Казахстана, предприятия по производству товарной продукции нефтепереработки и нефтехимии, инвестиционные проекты строительства объектов по производству продукции нефтепереработки и нефтехимии.

The object of research, development or design (in Kazakh) : Қазақстанның мұнайгаз кешені, мұнай өңдеу, мұнайхимиясының тауарлық өнімдерін шығаратын кәсіпорындар, мұнай өңдеу және мұнай-химия өнімдерін өндіру объектілерін салу бойынша инвестициялық жобалар.

Aim of work (in Russian) : Разработка методики экономической оценки инвестиций, направленных на развитие нефтеперерабатывающего и нефтехимического секторов экономики Казахстана. Представление методических подходов по выбору эффективных инвестиционных проектов строительства объектов по выпуску продукции нефтепереработки и нефтехимии.

Aim of work (in Kazakh) : Қазақстан экономикасының мұнай өңдеу және мұнай-химия секторларын дамытуға бағытталған инвестицияларды экономикалық бағалау әдістемесін әзірлеу. Мұнай өңдеу және мұнайхимия өнімдерін өндіру объектілерін салу бойынша тиімді инвестициялық жобаларды.

Методы исследования (на русском) : Для выявления инвестиционных направлений нефтеперерабатывающего и нефтехимического сектора экономики страны проведён анализ мирового производства нефтепродуктов и выявлено место Казахстана на мировых отраслевых рынках. Сбор статистических показателей для анализа проводился методом выборочного наблюдения из баз массивов материалов мировых энергетических сайтов. Для анализа состояния внутреннего рынка нефтепродуктов использовались данные Бюро национальной статистики РК, отраслевых министерств и НК «КМГ». С применением метода выборочного наблюдения собраны первичные материалы, которые через метод группировки классифицированы и систематизированы в вариационные ряды. Метод ранжирования, логического анализа и монографический метод позволили выявить приоритетные направления развития нефтегазового комплекса и экспортный потенциал казахстанской продукции нефтепереработки и нефтехимии. Количественные и качественные показатели оценки инвестиций на развитие нефтеперерабатывающего и нефтехимического секторов экономики уточнены с применением статических методов расчета показателей экономической эффективности на мульпликативном уровне. Оценка инвестиций на строительство объекта по производству продукции нефтепереработки и нефтехимии проводился динамическим методом через определение дисконтированных показателей. Применены методы сравнительного анализа, методы табличного и графического изображения.

Методы исследования (на казахском) : Ел экономикасының мұнай өңдеу және мұнай-химия салаларындағы инвестициялық бағыттарды анықтау үшін мұнай өнімдерінің әлемдік өндірісіне талдау жүргізілді және Қазақстанның әлемдік салалық нарықтарындағы орны анықталды. Талдау үшін статистикалық көрсеткіштерді жинау әлемдік энергетикалық веб-сайттардағы материалдар массивтерінің дерекқорларынан таңдамалы бақылау әдісін қолдану арқылы жүзеге асырылды. Ішкі мұнай өнімдері нарығының жағдайын талдау үшін ҚР Ұлттық статистика бюросының, салалық министрліктердің және «ҚМГ» ҰК деректері пайдаланылды. Таңдамалы бақылау әдісі арқылы бастапқы материалдар жинақталды, олар топтастыру әдісі арқылы жіктелді және вариациялық қатарларға жүйеленетін. Рейтингтік әдіс, логикалық талдау және монографиялық әдіс мұнайгаз кешенін дамытудың басым бағыттарын және қазақстандық мұнай өңдеу және мұнай-химия өнімдерінің экспорттық әлеуетін анықтауға мүмкіндік берді. Мультипликативті деңгейде экономикалық тиімділік көрсеткіштерін есептеудің статикалық әдістерін пайдаланумен экономиканың мұнай өңдеу және мұнай-химия секторларын дамытуға инвестицияларды бағалаудың сандық және сапалық көрсеткіштері нақтыланды. Мұнай өңдеу және мұнай-химия өнімдерін өндіру нысанының құрылысына инвестицияларды бағалау дисконтталған көрсеткіштерді анықтау арқылы динамикалық әдіспен жүргізілді. Салыстырмалы талдау әдістері, кестелік және графикалық әдістер қолданылды.

Obtained results and novelty (in Russian) : Определены основные направления инвестирования в развитие нефтеперерабатывающего и нефтехимического секторов экономики Республики Казахстан для повышения конкурентоспособности на мировых отраслевых рынках. Проведены исследования по обеспечению внутреннего рынка Казахстана продукцией нефтепереработки и нефтехимии. Проведен анализ экспортного потенциала продукции нефтепереработки и нефтехимии. Количественные и качественные показатели оценки инвестиций на развитие нефтеперерабатывающего и нефтехимического секторов экономики уточнены с применением статических методов расчета показателей экономической эффективности на мульпликативном уровне. Уточнены качественные и количественные показатели оценки инвестиций в расширение производств по выпуску продукции нефтепереработки и нефтехимии с учетом специфики отрасли. Подготовлена методическая рекомендация для оценки инвестиций на строительство объектов по производству продукции нефтепереработки и нефтехимии.

Obtained results and novelty (in Kazakh) : Әлемдік салалық нарықтарындағы бәсекеге қабілеттілікті арттыру үшін Қазақстан Республикасы экономикасының мұнай өңдеу және мұнай-химия секторларын дамытуға инвестициялардың негізгі бағыттары анықталды. Қазақстанның ішкі нарығын мұнай өңдеу және мұнай-химия өнімдерімен қамтамасыз ету бойынша зерттеулер жүргізілді. Мұнай өңдеу және мұнай-химия өнімдерінің экспорттық әлеуетіне талдау жүргізілді. Мультипликативті деңгейде экономикалық тиімділік көрсеткіштерін есептеудің статикалық әдістерін пайдаланумен экономиканың мұнай өңдеу және мұнай-химия секторларын дамытуға инвестицияларды бағалаудың сандық және сапалық көрсеткіштері нақтыланды. Саланың ерекшеліктерін ескерумен мұнай өңдеу және мұнай-химия өнімдерін өндіру бойынша өндірістік қуаттарды кеңейтуге инвестицияларды бағалаудың сапалық және сандық көрсеткіштері нақтыланды. Мұнай өңдеу және мұнай-химия өнімдерін өндіру объектілерінің құрылысына инвестицияларды бағалау бойынша әдістемелік ұсыныс әзірленді.

The main constructive and technical economic indicators (in Russian) : Основные технико-экономические показатели определяются на всех стадиях жизненного цикла инвестиционного проекта. Проводится анализ рынка, прогнозирование спроса и предложения, планирование объёмов выпускаемой продукции, рассчитываются денежные потоки, контроль за исполнением всех ТЭП бюджета, управление рисками проекта. ТЭП проекта: оценка роста объемов производства продукции (↑Vnef=100%×Vnef/Vбаз.); прогнозная стоимость выпускаемой продукции (↑Snef=100%×Snef/t/Sбаз.г); рост стоимости объемов производства продукции (↑Snef=100%×Snef/t/Sбаз.г.); рост производительности труда в обрабатывающем секторе экономики (↑Pnef =100%×Pnef /t/ Pбаз.г); прогноз объемов потребления на внутреннем рынке (Пnef/t); прогноз импорта (Inef/t); прогноз экспорта (Еnef/t); доля в ВДС (VDSnef); доля в ВДС обрабатывающей промышленности (δVDSnef).

The main constructive and technical economic indicators (in Kazakh) : Негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштер инвестициялық жобаның өмірлік циклінің барлық кезеңдерінде анықталады. Жобаны басқару кезінде нарықты талдау, сұраныс пен ұсынысты болжау, өндіріс көлемін жоспарлау, ақша ағындарын есептеу, жобалық бюджеттің барлық техникалық-экономикалық көрсеткіштерінің орындалуын бақылау, жоба тәуекелдерін басқару жүзеге асырылады. Жобаның ТЭК: өндіріс көлемінің өсімін бағалау (↑Vnef=100%×Vnef/Vбаз.); өндірілген өнімнің болжамдық құны (↑Snef=100%×Snef/t/Sбаз.); өнім өндірісі көлемінің құнының өсуі (↑Snef=100%×Snef/t/Sбаз.); экономиканың өңдеуші секторындағы еңбек өнімділігінің өсуі (↑Pnef=100%×Pnef/t/Pбаз.); ішкі нарықтағы тұтыну көлемінің болжамы (Пnef/t); импорт көлемінің болжамы (Inef/t); экспорт көлемінің болжамы (Еnef/t); ЖҚҚ үлесі (VDSnef); өңдеуші өнеркәсіптің ЖҚҚ үлесі (δVDSnef).

Level of implementation (in Russian) : 1) Шалболова У. Ж., Маханов С.С. Приоритеты Республики Казахстан по выходу на мировые рынки с продуктами нефтехимии (в рамках проектов № АР 1487124) // Свидетельство о внесении сведений в государственный реестр прав на объекты, охраняемые авторским правом № 39346 от 29 сентября 2023 года. 2) Шалболова У. Ж., Маханов С.С. Оценка инвестиций на строительство объектов по производству продукции нефтепереработки и нефтехимии: методическая рекомендация (в рамках проекта №AP14871274). //Свидетельство о внесении сведений в государственный реестр прав на объекты, охраняемые авторским правом №40184 от 6 ноября 2023 года. 3) Шалболова У. Ж., Маханов С. С. Шалболова У. Ж., Маханов С.С. Оценка инвестиций на строительство объектов по производству продукции нефтепереработки и нефтехимии: методическая рекомендация (в рамках проекта №AP14871274). -Астана: Astana ITU, 2023.- 17 с.

Level of implementation (in Kazakh) : 1) Шалболова У. Ж., Маханов С.С. Приоритеты Республики Казахстан по выходу на мировые рынки с продуктами нефтехимии (№ АР1487124 жобасы аясында) // Авторлық құқықпен қорғалатын объектілерге құқықтардың мемлекеттік тізіліміне еңгізу туралы № 39346 2023 жылы 29 қыркүйектегі күәлік. 2) Шалболова У. Ж., Маханов С.С. Оценка инвестиций на строительство объектов по производству продукции нефтепереработки и нефтехимии: методическая рекомендация (в рамках проекта №AP14871274). // Авторлық құқықпен қорғалатын объектілерге құқықтардың мемлекеттік тізіліміне еңгізу туралы № 40184, 2023 жылы 6 қарашадағы күәлік. 3) Шалболова У. Ж., Маханов С.С. Оценка инвестиций на строительство объектов по производству продукции нефтепереработки и нефтехимии: әдістемелік нұсқау (№AP14871274 жоба аясында). -Астана: Astana ITU, 2023.- 17 б.

Efficiency (in Russian) : Опубликованы статьи в изданиях, входящих в наукометрическую базу Scopus (процентиль 61 и 25) - 2; публикации в изданиях, включенных в перечень КОКНВО МНВО РК - 2; в сборниках трудов международных конференций – 2. Подготовлена методическая рекомендация - 1. Авторские свидетельства -2.

Efficiency (in Kazakh) : Scopus ғылыми дерек орына енгізілген басылымдарда жарияланған мақалалар (процентиль 61 және 25) – 2; ҚР ҒЖБМ ҒЖБСҚК тізіміне енгізілген басылымдардағы жарияланымдар - 2; халықаралық конференциялар материалдарының жинақтарында – 2. Әдістемелік ұсыныс дайындалды-1. Авторлық куәліктер - 2.

Field of application (in Russian) : Основные положения и рекомендации могут быть использованы при планировании структуры ВВП национальной экономики соответствующими государственными органами страны, в научно-практической деятельности компаниями нефтегазового комплекса, проектными группами, строительными организациями. Методическая рекомендация по оценке инвестиций на строительство объектов по производству продукции нефтепереработки и нефтехимии применяется при составлении бизнес-планов, технико-экономическом обосновании проектов, при выборе эффективного варианта инвестиционного проекта.

Field of application (in Kazakh) : Негізгі ережелер мен ұсыныстарды елдің тиісті мемлекеттік органдары ұлттық экономиканың ЖІӨ құрылымын жоспарлау кезінде, мұнай-газ кешенінің кәсіпорындары ғылыми-практикалық қызметінде, жобалау топтары, құрылыс ұйымдары пайдалана алады. Мұнай өңдеу және мұнай-химия өнімдерін өндіру объектілерінің құрылысына инвестицияларды бағалау бойынша әдістемелік ұсыныс бизнес-жоспарларды, жобалардың техникалық-экономикалық негіздемелерін жасау кезінде және инвестициялық жобаның тиімді нұсқасын таңдау кезінде қолданылады.